10 μεσαιωνικοί αστικοί μύθοι

Και σε ποιον δεν αρέσει να ακούει για κάποιο θρύλο ή να μαθαίνει ένα νέο μύθο; Ο αστικός μύθος ή θρύλος δεν είναι κάτι καινούργιο. Ήδη σας έχουμε παρουσιάσει μερικούς τέτοιους μύθους. Σήμερα θα δούμε ορισμένους που έχουν να κάνουμε με πιο «ιστορικές» καταστάσεις και -ακόμα και σήμερα- δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν πως υπήρξαν όσοι θα δείτε.



Τα Ινκούμπους και Σουκούμπους
Το Ινκούμπους (από το λατινικό In+cubare, «αυτοί που ξαπλώνουν από πάνω») είναι ένας δαίμονας με μορφή άνδρα που υποτίθεται πως ξαπλώνει πάνω -κυρίως- σε γυναίκες, για να κάνει σεξ μαζί τους με σκοπό την αναπαραγωγή του. Τα αντίστοιχα θηλυκά του είναι τα Σουκούμπους (Sub+cubare, «εκείνα που ξαπλώνουν από κάτω»). Είναι δαίμονες του ύπνου και σχετίζονται με τον Ντουέντε στην Ισπανία αλλά και με τη δική μας γνώστη Μόρα (Μάρα, Μαρουσώ κ.ά.). Λέγεται πως ο Μάγος Μέρλιν είναι καρπός ενός Ινκούμπους και μιας γυναίκας. Η δυτική θρησκευτική παράδοση θεωρεί ότι η επαναλαμβανόμενη επαφή με Ινκούμπους ή Σουκούμπους μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της υγείας ή ακόμα και θάνατο. Πολλοί είναι αυτοί που προσπάθησαν να δώσουν κάποιες εξηγήσεις και να λύσουν το ερώτημα της προέλευσης του θρύλου των Ινκούμπους, αλλά ακόμα δεν έχουν καταφέρει τίποτα.


Οι χαμένες φυλές

Οι Δέκα χαμένες φυλές του Ισραήλ είναι οι αρχαίες φυλές του Ισραήλ που εξαφανίστηκαν μετά την καταστροφή του Βασιλείου του Ισραήλ, την υποδούλωση του και την εξορία του από την αρχαία Ασσυρία. Πολλές ομάδες Εβραίων έχουν δόγματα σχετικά με το ότι αυτές οι φυλές είναι ακόμα κρυμμένες κάπου και ότι κάποτε θα επιστρέψουν. Είναι ένα θέμα που εν μέρει βασίζεται σε τεκμηριωμένη ιστορική πραγματικότητα και στην έγγραφη θρησκευτική παράδοση, αλλά και στην κερδοσκοπία. Πολλά βιβλία έχουν γραφτεί για τις χαμένες φυλές αλλά δεν υπάρχει καμία συγκεκριμένη πηγή. Μερικοί επιστήμονες έχουν διερευνήσει το θέμα, και κατά καιρούς, έχουν προβάλει κάποιες αξιώσεις για τις Δέκα φυλές. Ωστόσο, οι θρησκευτικές πηγές παραμένουν οι κύριες πηγές της πεποίθησης ότι οι Δέκα χαμένες φυλές έχουν κάποια συνεχή, αν και κρυμμένη, ταυτότητα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Βιβλίο του Μόρμον υποδεικνύει ότι οι ιθαγενείς Αμερικανοί είναι δύο από τις χαμένες φυλές.


Η Πηγή της Νιότης

Η Πηγή της Νιότης είναι μια θρυλική πηγή που πιστεύεται πως αποκαθιστά τη νιότη σε όποιον πιει από το νερό της. Η αιώνια νιότη είναι ένα δώρο που συχνά την ψάχνουν στους μύθους και σε ιστορίες, όπως η πέτρα του φιλοσόφου και το ελιξίριο της ζωής. Οι αρχικές εκδοχές του μύθου δεν είναι γνωστές, εκτός από μερικά αποσπάσματα Ισπανών χρονικογράφων που κατάφεραν να διατηρήσουν το μύθο.


Ο Περιπλανώμενος Εβραίος

Ο Περιπλανώμενος Εβραίος είναι μια φιγούρα από τη μεσαιωνική χριστιανική λαογραφία του οποίου ο θρύλος άρχισε να διαδίδεται στην Ευρώπη των 13ο αιώνα και έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της χριστιανικής μυθολογίας. Ο μύθος αφορά έναν Εβραίο που χλεύασε τον Ιησού στο δρόμο προς το Γολγοθά και από τότε είναι καταραμένος να περπατάει στη γη μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία. Η ακριβής φύση της απερισκεψίας του Περιπλανώμενου έχει διάφορες εκδοχές στην ιστορία, όπως και ο χαρακτήρας του. Κάποιοι λένε πως ήταν τσαγκάρης ή κάποιος άλλος επαγγελματίας, άλλοι πως ήταν ο θυρωρός σε ένα κτήμα του Ποντίου Πιλάτου. Οι απαρχές του μύθου αμφισβητούνται. Ίσως να προέρχεται από τον Κάιν, στον οποίο δίνεται παρόμοια τιμωρία -να περιπλανιέται στη γη, χωρίς να μπορεί να μαζέψει σοδειά, αλλά πάντα να οργώνει.


Η Πάπισσα Ιωάννα

Η Πάπισσα Ιωάννα (εδώ και το βιβλίο του Εμμανουήλ Ροΐδη) ήταν μια θρυλική Πάπισσα, η οποία υποτίθεται ότι βασίλεψε για λιγότερο από τρία χρόνια γύρω στο 850, μεταξύ των Λέοντα IV και Βενέδικτου III (αν και υπήρχαν μόνο δύο μήνες διαφορά μεταξύ των δύο, με βάση τα αρχεία της Καθολικής Εκκλησίας). Είναι γνωστή κυρίως από ένα μύθο που κυκλοφόρησε το Μεσαίωνα. Η Πάπισσα θεωρείται από τους περισσότερους σύγχρονους ιστορικούς και θρησκευτικούς μελετητές ως φανταστική και πως προέρχεται από κάποια αντι-παπική σάτιρα. Οι περισσότεροι μελετητές την απορρίπτουν ως ένα μεσαιωνικό θρύλο. Το Λεξικό της Οξφόρδης αναγνωρίζει ότι αυτός ο μύθος ήταν ευρέως διαδεδομένος για αιώνες, ακόμη και μεταξύ των καθολικών κύκλων, αλλά δηλώνει ότι δεν υπάρχει «καμία απόδειξη για Πάπισσα σε οποιαδήποτε από τις ημερομηνίες που προτείνονται ως τη βασιλείας της» και συνεχίζει λέγοντας ότι «τα γνωστά γεγονότα των αντίστοιχων χρονικών περιόδων το κάνουν αδύνατο να χωρέσει [μια Πάπισσα]».


Ο Ρομπέν των Δασών

Ο Ρομπέν των Δασών είναι μια αρχετυπική φιγούρα στην αγγλική λαογραφία, η ιστορία του οποίου προέρχεται από τη μεσαιωνική εποχή, αλλά παραμένει σημαντική στη λαϊκή κουλτούρα, όπου είναι γνωστή ότι «έκλεβε από τους πλούσιους και τα έδινε στους φτωχούς» και ότι πολεμούσε την αδικία και την τυραννία. Η καταγωγή του μύθου ισχυρίζονται μερικοί ότι προήλθε από πραγματικούς παράνομους ή από τις ιστορίες των παρανόμων, όπως του Hereward του Αδύναμου, του Eustace του Μοναχού και του Γουίλιαμ Γουάλας. Υπάρχουν αρκετές θεωρίες που προσπαθούν να προσδιορίσουν ιστορικά τον Ρομπέν των Δασών, αλλά για διάφορους λόγους (όπως η δημοτικότητα του ονόματος στον Μεσαίωνα), είναι απίθανο να βρεθεί ποτέ κανένα αποδεικτικό στοιχείο που να δείχνει ότι δεν τίποτα άλλο παρά ένας θρύλος.


Το Άγιο Δισκοπότηρο

Σύμφωνα με την καθολική μυθολογία, το Άγιο Δισκοπότηρο ήταν το πιάτο ή το κύπελλο που χρησιμοποίησε ο Ιησούς στο Μυστικό Δείπνο και λέγεται πως διαθέτει θαυματουργές δυνάμεις. Η σύνδεση του Ιωσήφ από την Αριμαθαία με το θρυλικό Δισκοπότηρο χρονολογείται από τον Joseph d'Robert de Boron d’Arimathie (τέλη 12ου αιώνα), σύμφωνα με τον οποίο, ο Ιωσήφ παρέλαβε το Δισκοπότηρο από τον Ιησού και το έστειλε με τους οπαδούς του στη Μεγάλη Βρετανία. Η ανάπτυξη του θρύλου έχει επισημανθεί αναλυτικά από ιστορικούς του πολιτισμού. Είναι ένας θρύλος που εμφανίστηκε μαζί με μια ρομαντική ιστορία, που προέρχονται ίσως από κάποιες προχριστιανικές λαογραφίες, στα τέλη του 12ου και στις αρχές του 13ου αιώνα. Η αρχικός μύθος επικεντρώνεται στον Πέρσιβαλ (έναν από τους Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης) και στον ευρύτερο Αρθουριανό Κύκλο.


Βασιλιάς Αρθούρος

Ο Βασιλιάς Αρθούρος είναι ένας θρυλικός Βρετανός ηγέτης ο οποίος, σύμφωνα με τις μεσαιωνικές ιστορίες και μυθιστορήματα, οδήγησε τους Βρετανούς στο να αμυνθούν κατά των Σαξόνων εισβολέων στις αρχές του 6ου αιώνα. Οι λεπτομέρειες της ιστορίας του Αρθούρου κυρίως από λαογραφικής και λογοτεχνικής «ανακάλυψης» και η ιστορική ύπαρξη του, αμφισβητούνται από τους σύγχρονους ιστορικούς. Η ιστορική βάση για το θρύλο του Βασιλιά Αρθούρου έχει συζητηθεί πολύ από τους μελετητές. Μερικοί βλέπουν τον Αρθούρο ως μια πραγματική ιστορική φυσιογνωμία, ένας Ρωμαίος-Βρετανός ηγέτης που πολέμησε εναντίον των Αγγλοσαξόνων εισβολέων κάποια στιγμή στα τέλη του 5ου με αρχές του 6ου αιώνα, αλλά η έλλειψη πειστικών αποδείξεων είναι ο λόγος που πολλοί ιστορικοί αποκλείουν τον Αρθούρο από τους καταλόγους της ρωμαϊκής Βρετανίας.


Η Παιδική Σταυροφορία

Η Παιδική Σταυροφορία είναι το όνομα που δίνεται σε μια σειρά εικονικών αλλά και πραγματικών γεγονότων που συνέβησαν το 1212 μ.Χ. που συνδυάζουν μερικά ή όλα από αυτά τα στοιχεία: Τα οράματα ενός παιδιού από τη Γαλλία ή τη Γερμανία, την πρόθεσή του να μετατρέψει ειρηνικά τους Μουσουλμάνους των Αγίων Τόπων σε Χριστιανούς, τις ορδές παιδιών που όδευαν προς την Ιταλία και παιδιά που πουλήθηκαν ως σκλάβοι. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 1977, αμφιβάλει για την ύπαρξη αυτών των γεγονότων και πολλοί ιστορικοί πιστεύουν πλέον ότι δεν ήταν παιδιά, αλλά περιπλανώμενοι φτωχοί στη Γερμανία και τη Γαλλία, μερικοί από τους οποίους προσπάθησαν να φτάσουν στους Αγίους Τόπους και άλλοι που ποτέ δεν προσπάθησαν να το κάνουν. Οι πρόωρες εκδοχές των γεγονότων, που ειπώθηκαν με πολλές παραλλαγές κατά τη διάρκεια των αιώνων, είναι σε μεγάλο βαθμό απόκρυφες. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι συμμετέχοντες δεν ήταν παιδιά, τουλάχιστον όχι πολύ μικρά. Η σύγχυση ξεκίνησε αργότερα γιατί οι χρονικογράφοι, που δεν ήταν μάρτυρες των γεγονότων του 1212 και οι οποίοι έγραψαν 30 ή και περισσότερα χρόνια αργότερα, άρχισαν να μεταφράζουν τα αρχικά κείμενα και παρερμήνευσαν τη Λατινική λέξη «pueri», που σημαίνει «τα αγόρια», μεταφράζοντας την «τα παιδιά».


Ο Prester John

Οι θρύλοι του Prester John (Ιερέας Ιωάννης), δημοφιλής στην Ευρώπη από τον 12ο ως και τον 17ο αιώνα, μιλούσε για έναν Χριστιανό Πατριάρχη και Βασιλιά που κυβερνούσε ένα χριστιανικό έθνος μέσα σε Μουσουλμάνους και Παγανιστές στην Ανατολή. Λέγεται πως ήταν απόγονος ενός από τους Τρεις Μάγους, ήταν γενναιόδωρος βασιλιάς και ενάρετος άνθρωπος, που κυβερνούσε ένα κόσμο γεμάτο πλούτη και παράξενα πλάσματα. Στο βασίλειο του υπήρχαν διάφορα καταπληκτικά πράγματα όπως οι Πύλες του Αλεξάνδρου και η Πηγή της Νιότης και επίσης συνόρευε με τον Επίγειο Παράδεισο. Ανάμεσα στους θησαυρούς του ήταν ένας καθρέφτης μέσω του οποίου μπορούσε να δει όλες τις επαρχίες. Παρά τη μη ύπαρξη του Prester John, η μεσαιωνική πίστη στο θρύλο επηρέασε αρκετά για πολλά χρόνια την ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία -άμεσα και έμμεσα- και ενθάρρυνε πολλούς εξερευνητές, ιεραπόστολους, μελετητές και κυνηγούς θησαυρών.