Ιππότες εναντίον σαλιγκαριών!

Smithfield Decretals, νότια Γαλλία (πιθανόν Τουλούζ), με τις εικόνες στα περιθώρια να έχουν προστεθεί στην Λονδίνο, περίπου 1300 - 1340, Royal MS 10 E IV, f. 107r

Πρόσφατα μια ομάδα ανθρώπων που εργάζεται στην Βρετανική Βιβλιοθήκη εξέτασαν μερικούς μεσαιωνικούς γενεαλογικούς παπύρους. Εξέταζαν έναν αγγλικό πάπυρο από τα τέλη του 13ου αιώνα το οποίο περιείχε πολλά marginalia (μουντζούρες, σχόλια και εικονογραφήσεις στο περιθώριο ενός βιβλίου). Στα εικονογραφημένα χειρόγραφα του 13ου και 14ου αιώνα, εικόνες πάνοπλων ιπποτών που πολεμούν σαλιγκάρια είναι πολύ κοινές. Τι σημαίνουν αυτές οι εικόνες;

Gorleston Psalter, Αγγλία (Suffolk), 1310-1324, Add MS 49622, f. 210v

Υπήρξε μεγάλη επιστημονική συζήτηση σχετικά με τη σημασία των εν λόγω εικόνων. Ήδη από το 1850, ο βιβλιόφιλος Comte de Bastard έθεσε τη θεωρία ότι η εικόνα ενός σαλιγκαριού εκπροσωπούσε την Ανάσταση, αφού ανακάλυψε τέτοιες εικόνες σε δύο χειρόγραφα, κοντά σε μινιατούρες της Ανάστασης του Λαζάρου. Σε μια μελέτη της για το θέμα, η Lilian Randall πρότεινε ότι το σαλιγκάρι ήταν σύμβολο των Λομβαρδών, μιας ομάδας που διασύρθηκε στις αρχές του Μεσαίωνα για προδοσία, για το αμάρτημα της τοκογλυφίας και "μη ιπποτικής συμπεριφοράς γενικότερα". Αυτή η ερμηνεία δεν εξηγεί γιατί ο ιππότης απεικονίζεται να χάνει στο τέλος τη μάχη ή γιατί αυτή η συγκεκριμένη εικόνα έγινε τόσο δημοφιλής στα περιθώριο μη ιστορικών κειμένων, όπως όπως το Ψαλτήριο ή το Βιβλίο των Ωρών.

Gorleston Psalter, Αγγλία (Suffolk), 1310-1324, Add MS 49622, f. 193v.

Άλλοι μελετητές έχουν περιγράψει ποικιλοτρόπως το μοτίβο των "ιπποτών εναντίον των σαλιγκαριών". Αναπαριστούν τους αγώνες των φτωχών εναντίον της καταπιεστικής αριστοκρατίας, ή είναι μια απλή δήλωση της ενοχλητικής φήμης των σαλιγκαριών (σαν παράσιτα των κήπων) ή ακόμα είναι και ένα αυθάδες σύμβολο της γυναικείας σεξουαλικότητας.

Brunetto Latini's Li Livres dou Tresor, Αλλία (Picardy), περίπου 1315-1325, Yates Thompson MS 19, f. 65r

Όπως και να έχει, αυτές οι εικόνες ήταν μέρος μιας εικαστικής παράδοσης που δεν μπορεί ο σημερινός άνθρωπος να κατανοήσει, όχι ότι αυτό θα σταματήσει τις προσπάθειες.

Από τον γενεαλογικό πάπυρο των βασιλιάδων της Αγγλίας, Αγγλία, 4ο τέταρτο του 13ου αιώνα, Royal MS 14 B V, membrane 3