Η ιστορία των Λαϊκών Ολυμπιακών Αγώνων του 1936

Αθλητές διαφορετικών φυλών κρατούν πανό για τους Λαϊκούς Ολυμπιακούς Αγώνες, οι οποίοι ήταν προγραμματισμένοι να διοργανωθούν στη Βαρκελώνη, από τις 19 ως τις 26 Ιουλίου του ίδιου έτους, μια εβδομάδα πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, ως αντιφασιστική διαμαρτυρία ενάντια στους επίσημους αγώνες στη ναζιστική Γερμανία

 

Οι αθλητές ανέλαβαν δράση και διοργάνωσαν εναλλακτικούς αγώνες για να διαμαρτυρηθούν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες που διοργάνωνε η Ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ.

 

 

 

Στις 3 Ιουλίου του 1936, ένα μήνα πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου, μια ομάδα Αμερικανών αθλητών επιβιβάστηκε σε ένα πλοίο με προορισμό την Ευρώπη. Μεταξύ τους ήταν Αφροαμερικανοί σπρίντερ από το Χάρλεμ, Εβραίοι γυμναστές από το Μανχάταν και ένας μιγάδας πυγμάχος από το Πίτσμπουργκ. Επικεφαλής της αποστολής ήταν ο Abraham Alfred "Chick" Chakin, ένας μετανάστης του οποίου η οικογένεια είχε φύγει από την Ρωσία λόγω πογκρόμ. Ο Chakin, ο οποίος είχε αποσυρθεί από την πάλη, είχε επιστρέψει για να καθοδηγήσει τους αθλητές στους Αγώνας, όχι όμως στους επίσημους που θα διεξάγονταν στο Βερολίνο. Αντ' αυτού, πήγαιναν στην Ισπανία για τους Λαϊκούς Ολυμπιακούς Αγώνες, οι οποίοι υπόσχονταν να είναι το "μεγαλύτερο αντιφασιστικό θέαμα που θα είχε δει ποτέ ο πλανήτης".

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 τα βλέμματα όλων συγκέντρωσε ο Αφροαμερικανός σπρίντερ Τζέσε Όουενς που υπονόμευσε τη ναζιστική ρατσιστική ιδεολογία κερδίζοντας τα περισσότερα χρυσά μετάλλια. Όμως, οι αθλητές στους Λαϊκούς Ολυμπιακούς Αγώνες ήλπιζαν ότι οι αγώνες θα έδειχναν κάτι παράπανω, τη δύναμη του αντιφασιστικού κινήματος. Ωστόσο, γρήγορα ανακάλυψαν ότι η μάχη ενάντια στον φασισμό θα ήταν πολύ πιο βάναυση από ότι περίμεναν.

Οι Λαϊκοί Ολυμπιακοί Αγώνες, που είχαν προγραμματιστεί να αρχίσουν στις 19 Ιουλίου του 1936, προήλθαν από το παγκόσμιο κίνημα για μποϊκοτάζ των Αγώνων του Βερολίνου, την πρώτη απόπειρα μποϊκοτάζ στην Ολυμπιακή ιστορία. Μέχρι το καλοκαίρι του 1936, πολλοί ήταν αυτοί που δεν μπορούσαν πλέον να αγνοούν τι συνέβαινε στη Γερμανία: ο Χίτλερ είχε προσαρτίσει τη Ρηνανία κατά παράβαση της συνθήκης των Βερσαλλιών που έληξε τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και είχε αρχίσει να συγκεντρώνει Εβραίους, Ρομά, αριστερούς, άνδρες που κατηγορούνταν ότι ήταν γκέι και άτομα με αναπηρία και τους έστελνε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

 

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο ήταν προπαγανδιστικοί για τους Ναζί. Κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης, η ολυμπιακή δάδα πέρασε από σειρές της Νεολαίας του Χίτλερ

 

Η εκστρατεία του μποϊκοτάζ απέτυχε να πείσει τις χώρες να μην στείλουν ομάδες στο Βερολίνο. Το Διεθνές Συνέδριο για τον Σεβασμό του Ολυμπιακού Ειδεώδους, που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο στο Παρίσι, παρουσίασε ένα άλλο σχέδιο -μια εναλλακτική εκδήλωση που θα πρόβαλε το Λαϊκό Μέτωπο, η ευρεία συμμαχία αριστερών, φιλελεύθερων, κομμουνιστών και σοσιαλιστών που είχαν ενωθεί για να αποτρέψουν την εξάπλωση του φασισμού. Η καταλανική κυβέρνηση στην Βαρκελώνη προσφέρθηκε να φιλοξενήσει τους Λαϊκούς Αγώνες, παρόλο που τα πράγματα στην Ισπανία έδειχναν ότι θα ξεσπούσε σύγκρουση. Νωρίτερα εκείνη την χρονιά, οι κυβερνήσεις του Λαϊκού Μετώπου είχαν εκλεγεί στην Βαρκελώνη και τη Μαδρίτη -κάτι που ξεσήκωσε τους φιλομοναρχικούς, τους φασίστες, τους Καθολικούς εξτρεμιστές και τους γαιοκτήμονες της Δεξιάς. Ωστόσο, περίπου 20.000 αντιφασίστες αθλητές και οπαδοί αποφάσισαν να παρευρεθούν στους αγώνες.

 

Οι εναλλακτικές Ολυμπιακοί δεν ήταν καινούργια ιδέα. Από το 1921, και κάθε τέσσερα χρόνια, διεξαγόταν η Διεθνής Ολυμπιάδα Εργαζομένων, ως απάντηση στην αριστοκρατική κλίση των επίσημων Αγώνων, αλλά απέκλειε τους αναρχικούς και άλλα μέλη του Λαϊκού Μετώπου. Το 1932 ξεκίνησαν -και συνεχίζονται μέχρι σήμερα- οι Μακκαβαϊκοί Αγώνες ένας διαγωνισμός κυρίως για Εβραίους και αργότερα Ισραηλινούς αθλητές (οι αγώνες διοργανώνονται από την Παγκόσμια Ένωση Μακάμπι και το 1961 ανακηρύχθηκαν "Περιφερειακό Αθλητικό Γεγονός" από τη ΔΟΕ).

 

Οι Λαϊκοι Ολυμπιακοί Αγώνες θα ήταν διαφορετικοί, ειδικά ως προς τους επίσημους στο Βερολίνο. Κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης, οι εξόριστοι Εβραίοι από την Ευρώπη και οι μέτοικοι από την Βόρεια Αφρική θα έμπαιναν στο στάδιο σε ομάδες που θα εκπροσωπούσαν τόσο τα έθνη-κράτη όσο και τους απάτριδες, συνοδευόμενοι από ένα τραγούδι που συνέθεσε ένας εξόριστος Γερμανο-Εβραίος με στίχους γραμμένους από έναν Καταλανό ποιητή. Οι θεατές προέρχονταν από 21 κράτη και το πρώτο αθλητικό γεγονός θα ήταν η 10x100 μέτρα σκυταλοδρομία, ένας αγώνας σκυταλοδρομίας 10 αθλητών σχεδιασμένος για να ανταμείψει τα έθνη για την αύξηση της ικανότητας των εργαζομένων τους και όχι για τον εορτασμό του ατομικού ταλέντου.

 

Στους Αγώνες θα συμμετείχαν και γυναίκες, με περισσότερες ευκαιρίες να αποδείξουν τις δεξιότητές τους από αυτές που επέτρεπε η ΔΟΕ στο Βερολίνο. "Η εικόνα της Λαϊκής Ολυμπιάδας δεν θα ήταν πλήρης αν η γυναίκα δεν έπαιρνε την κατάλληλη θέση", διακήρυξαν οι διοργανωτές, μεταξύ των οποίων και ο Καταλανικός Φεμινιστικός Αθλητικός Σύλλογος.

Οι Λαϊκοί Ολυμπιακοί Αγώνες, προγραμματίστηκαν μέσα σε μόλις τρεις μήνες και δεν μπορούσαν να προσφέρουν τις πολυτέλειες των επίσημων αγώνων. Οι αθλητές στο Βερολίνο έμεναν στο νεόκτιστο Ολυμπιακό Χωριό (όπου αργότερα στεγάστηκε η Λεγεώνα Κόνδορ, η ναζιστική στρατιωτική μονάδα που, ένα χρόνο αργότερα, βομβάρδισε την πόλη των Βάσκων Γκερνίκα σκοτώνοντας εκατοντάδες πολίτες). Οι αθλητές στην Βαρκελώνη έμειναν σε σπίτια, ξενώνες και στο πρόσφατα ανακαινισμένο Hotel Olympic. Τις εβδομάδες πριν από τους αγώνες, οι Καταλανοί αξιωματούχοι προσπαθούσαν απεγνωσμένα να βρουν περισσότερα καταλύματα για τον κόσμο που συνέρρεε στην πόλη και που δεν αναμενόταν τόσος πολύς. Ήταν τόσες πολλές οι συμμετοχές που οι αγώνες επεκτάθηκαν και, από τέσσερις ημέρες που ήταν αρχικά, έγιναν μία εβδομάδα, ενώ οι αφίσες που είχαν ήδη αναρτηθεί έπρεπε να ενημερωθούν. Την πρόσκληση αποδέχτηκαν 6.000 αθλητές από 22 κράτη, μεταξύ των οποίων και από την Ελλάδα (δεν μετείχε επίσημα αλλά μεμονωμένοι αθλητές ενδιαφέρθηκαν να λάβουν μέρος. Την όλη οργάνωση της ελληνικής συμμετοχής είχε αναλάβει η "Λαϊκή Ολυμπιακή Επιτροπή"). Οι μεγαλύτερες αποστολές ήταν από ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Τσεχοσλοβακία, Δανία, Νορβηγία, Σουηδία και Γαλλική Αλγερία, αλλά και αθλητές από τη Γερμανία και την Ιταλία που ήταν εξόριστοι από τις χώρες τους καθώς και ξεχωριστές ομάδες για αθλητές από τη Γαλικία, την Καταλωνία, την Αλσατία, τη Χώρα των Βάσκων κλπ.

 

Στις 8 Ιουλίου του 1936 αναφέρεται η αναχώρηση των Ελλήνων πρωταθλητών στίβου του Πανελληνίου του εφημεριδοπώλη, πρωταθλητή Ελλάδος στα 800 και 1500μ Φώτη Αδαμίδη και του σφαιροβόλου κατόχου του πανελληνίου ρεκόρ και βαλκανιονίκη Ηλία Βεργίνη. Στις 17 Ιουλίου αναχώρησε άλλη μια ομάδα, την οποία αποτελούσαν οι αθλητές του στίβου Μαυραπόστολος, Σταυρινός, Νίτσας και Ζώγας, της κολύμβησης Κουραχάνης, Βεργόπουλος και Δουνάκης και της πάλης Μητρόπουλος και Παπαδάκης. Μαζί τους ταξίδεψε και ο δημοσιογράφος Αρ. Αγγελόπουλος, απεσταλμένος της εφ. "Ακρόπολις" - πηγή

Η αμερικανική ομάδα έφτασε στην Βαρκελώνη στις 15 Ιουλίου. Είχαν ακούσει φήμες για αναταραχή στην Ισπανία -καθώς και ψιθύρους για ένα επερχόμενο πραξικόπημα- αλλά η σπρίντερ Dot Tucker, η μόνη γυναίκα της ομάδας, αργότερα ανέφερε ότι "δεν φοβόμασταν". Ο Chakin πάλευε μάταια να κρατήσει τους αθλητές μακριά από τα μπαρ και τα νυχτερινά κέντρα της πόλης. Ωστόσο, το βράδυ πριν από τους αγώνες αποσύρθηκαν νωρίς.

Λίγες ώρες αργότερα, ο σπρίντερ Frank Payton ξύπνησε "από τον ήχο ενός κανονιού, από αρκετές χιλιάδες πολυβόλα και τουφέκια, και τον ήχο παρέλασης". Από τα παράθυρα του ξενοδοχείου τους, οι αθλητές παρακολούθησαν άντρες και γυναίκες να χαλάνε τα πλακόστρωτα και να γεμίζουν σακούλες για να στίσουν οδοφράγματα. Σύντομα, ο ισπανικός στρατός μπήκε στην πόλη, με πρόθεση να ανατρέψει την καταλανική κυβέρνηση.

 

Μαχητές της δημοκρατικής πολιτοφυλακής, οι οποίοι υποστήριξαν την αριστερή κυβέρνηση, παρελαύνουν στις αρχές του ισπανικού εμφυλίου πολέμου το 1936

Οι πολίτες στα οδοφράγματα αντεπιτέθηκαν. "Οι σοσιαλιστές, οι κομμουνιστές και οι συνδικαλιστές ενωμένοι για να εξαλείψουν τον φασισμό", δήλωσε αργότερα ο Payton σε μια συνέντευξη. "Οι γυναίκες κρατούσαν τα οδοφράγματα. Μερικές ηγούνταν αποσπάσματα εργατών εναντίον των φασιστών". Πολλές από αυτές είχαν δημιουργήσει το Φεμινιστικό Αθλητικό Σωματείο, το οποίο είχε προσκαλέσει νέες Καταλανές να αγωνιστούν και να πολεμήσουν όπως οι άνδρες. Σε μια περίπτωση, οι Καταλανοί αναρχικοί προχώρησαν προς τους στρατιώτες με τα χέρια ψηλά, τους μίλησαν και τους έπεισαν να γυρίσουν τα πυροβόλα τους προς τους αξιωματικούς τους.

Η μάχη έκανε τεράστια εντύπωση στους Αμερικανούς. Ο πρωταθλητής πυγμαχίας από το Πίτσμπουργκ Charlie Burley, μαζί με άλλους συναθλητές του, μόλις σταμάτησαν οι πυροβολισμοί, έσπευσαν έξω και άρπαξαν ένα φτυάρι για να ενισχύσουν τα οδοφράγματα. Μαζί τους ήταν εξόριστοι Γερμανοί και Ιταλοί, οι οποίοι γνώριζαν ότι ο μόνος τρόπος για να επιστρέψουν στην πατρίδα τους ήταν να νικήσουν τον φασισμό, πρώτα στην Ισπανία και μετά στο Βερολίνο και τη Ρώμη. Σε όλη την πόλη, οι εργαζόμενοι πήραν όπλα κάνοντας επιδρομές σε οπλοστάσια και κατάφεραν να αποκρούσουν τον επαγγελματικό στρατό της Ισπανίας.

Σε λίγες ώρες, ο αντιφασισμός μετατράπηκε από ιδέα σε μια κίνηση με ηχηρή νίκη στην πρωτεύουσα της Καταλονίας. Προς το παρόν, το πραξικόπημα ηττήθηκε, αλλά οι Λαϊκοί Ολυμπιακοί Αγώνες δε θα ξεκινούσαν ποτέ. Ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος είχε μόλις αρχίσει.

Μετά το τέλος της μάχης, οι ομάδες παρέλασαν στους δρόμους τραγουδώντας τον αριστερό ύμνο "Διεθνή", ο καθένας στη γλώσσα του. Ένας Γάλλος αθλητής είχε σκοτωθεί, ο πρώτος από περισσότερους από 15.000 θύματα κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης. Αργότερα εκείνη την εβδομάδα, πολλοί αθλητές έφυγαν. "Ήρθατε για τους Αγώνες και μείνατε για να δείτε τη νίκη του Λαϊκού Μετώπου", τους είπαν οι διοργανωτές. "Διαδώστε τα όσα είδατε στην Ισπανία".

Ωστόσο, πολλοί αθλητές επέστρεψαν. Τον επόμενο χρόνο, ο Chakin, στοιχειωμένος από αυτό που είχε δει στη Βαρκελώνη, επέστρεψε μαζί με τη σύζυγό του, Jennie Berman Chakin, στην Ισπανία. Καθιέρωσε ένα πρόγραμμα θεραπείας για παιδιά που εκτοπίστηκαν από τον πόλεμο και έφυγε για το μέτωπο όπου υπηρέτησε ως φροντιστής στο τάγμα Mackenzie-Papineau. Τον Μάρτιο του 1938, συνελήφθη από τους Εθνικιστές και εκτελέστηκε.

Διακόσιοι αθλητές που σκόπευαν να διαγωνιστούν στους Λαϊκούς Ολυμπιακούς Αγώνες πολέμησαν με τους Δημοκρατικούς στην Ισπανία. Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν.

 

Ο Τζορτζ Όργουελ, ο οποίος συμμετείχε και αυτός στον ισπανικό εμφύλιο, είπε κάποτε ότι "οι αθλητικοί αγώνες είναι πόλεμος χωρίς πυροβολισμούς". Όμως, οι αντιφασιστές αθλητές που πήγαν στην Βαρκελώνη για τους Αγώνες το 1936, έδωσαν πραγματικά έναν αγώνα ζωής και θανάτου.

από: national geographic