Δευτέρα 8 Ιουλίου 2024

Η άτυχη αποστολή Jeannette στην Αρκτική

Εγκαταλείποντας το πλοίο εξερεύνησης της Αρκτικής Jeanette στις 12 Ιουνίου 1891. Εικονογράφηση James Gale Tyler
 
Στα μέσα του 19ου αιώνα, η ιδέα -που διατυπώθηκε για πρώτη φορά τον 16ο αιώνα από τον Άγγλο χαρτογράφο Robert Thorne- ότι υπήρχε ένας τεράστιος ωκεανός χωρίς πάγο που περιβάλλει τον Βόρειο Πόλο συνεπήρε τους εξερευνητές και τους γεωγράφους. Η ιδέα είχε ενδιαφέρον καθώς αυτό σήμαινε ότι ήταν δυνατή μια πιο άμεση διαδρομή μεταξύ του Ειρηνικού και του Ατλαντικού ωκεανού αντί να κάνουν τον περίπλου του Ακρωτηρίου Χορν, το νοτιότερο ακρωτήριο του αρχιπελάγους της Γης του Πυρός, στο μικρό νησί Όρνος. Πολλοί εξερευνητές όπως ο Elisha Kane, ο Isaac Israel Hayes, ο Charles Francis Hall και ο George Nares ανέφεραν ότι είδαν τον μυθικό ωκεανό, τροφοδοτώντας μια αισιοδοξία στη θεωρία.
 
 
 
Ο κορυφαίος χαρτογράφος August Petermann από τη Γερμανία πίστευε ακράδαντα στη θεωρία της "Ανοιχτής Πολικής Θάλασσας". Υπέθεσε ότι αν ακολουθούσε κανείς το Ρεύμα του Κόλπου, που περνούσε από τις ακτές της Νορβηγίας προς τις ανεξερεύνητες περιοχές της Αρκτικής, θα μπορούσε να διεισδύσει στον προστατευτικό δακτύλιο πάγου και στην καρδιά του ωκεανού χωρίς πάγο.

Σε μια προσπάθεια να επικυρώσει τη θεωρία του, ο Petermann χρηματοδότησε δύο αποστολές στην Αρκτική -τη γερμανική Αποστολή του Βόρειου Πόλου του 1869, με επικεφαλής τον Carl Koldewey, και την αυστροουγγρική Αποστολή του Βόρειου Πόλου του 1872, με επικεφαλής τους Karl Weyprecht και Julius von Payer. Ωστόσο, όταν αυτές οι αποστολές δεν μπόρεσαν να διαπεράσουν το φράγμα του πάγου, όπως είχε προβλεφθεί, η αισιοδοξία του Petermann κάμφθηκε.
 
Ο ιδιοκτήτης της New York Herald, James Gordon Bennett, ενδιαφέρθηκε για τις θεωρίες του Petermann και, το 1877, ταξίδεψε στην πόλη Γκότα στη Θουριγγία, στην κεντρική Γερμανία, για να συζητήσει πιθανές διαδρομές στην Αρκτική με τον γεωγράφο. Έχοντας αποτύχει να βρει έναν δρόμο προς τον Αρκτικό Ωκεανό μέσω του Ρεύματος του Κόλπου, ο Petermann πίστευε πλέον ότι η καλύτερη διαδρομή θα ήταν μέσω του Βερίγγειου Πορθμού (θαλάσσιο στενό μεταξύ του Ακρωτηρίου Ντεζνιόβ της Τσουκότκας (Ρωσία) στην Ασία και του Ακρωτηρίου του Πρίγκιπα της Ουαλίας της Αλάσκας στην αμερικανική ήπειρο). Ο Petermann πίστευε ότι ένα υπορεύμα του Κουροσίβο (θερμό ωκεάνιο ρεύμα στον Βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό), έρεε μέσω του Βερίγγειου Πορθμού και ίσως ήταν αρκετά ισχυρό για να δημιουργήσει ένα μονοπάτι προς την πολική θάλασσα. Ο Bennett πίστεψε στη θεωρία του Petermann και έτσι οργάνωσε μια νέα αμερικανική αποστολή. 
 
Χάρτης των αρχών του 17ου αιώνα που δείχνει έναν ωκεανό χωρίς πάγο που περιβάλλει τον Βόρειο Πόλο
 
Έτσι, επιστρέφοντας από την Γκότα, ήρθε σε επαφή με τον αξιωματικό του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ και εξερευνητή Τζορτζ Β. Ντε Λονγκ, και του έδωσε εντολή να βρει ένα κατάλληλο πλοίο. Ο Ντε Λονγκ πήγε στην Αγγλία και αγόρασε την κανονιοφόρο Pandora του Βασιλικού Ναυτικού, μήκους 142 ποδιών και βάρους 570 τόνων, και την μετονόμασε σε USS Jeannette. Τα επόμενα δύο χρόνια εξόπλιζε το πλοίο με τα απαραίτητα εργαλεία και επιστημονικό εξοπλισμό -όπως σκοτεινό θάλαμο, παρατηρητήριο, ιχνηλάτες ρεύματος, ανιχνευτές ανέμου και μαγνητικά και μετεωρολογικά όργανα. Συγκέντρωσε επίσης ένα πλήρωμα 33 ατόμων, μεταξύ των οποίων πολλοί βετεράνοι των εξερευνήσεων της Αρκτικής -όπως ο George W. Melville, ο οποίος ήταν με την αποστολή διάσωσης Polaris. Άλλοι έμπειροι της Αρκτικής ήταν ο William F. C. Nindemann, ένας επιζών από το Polaris, και ο William Dunbar, ο οποίος είχε πολυετή εμπειρία σε φαλαινοθηρικά.

Στις 8 Ιουλίου 1879, το Jeannette απέπλευσε από το Σαν Φρανσίσκο. Το πλοίο είχε καλό ταξίδι και, στις 2 Σεπτεμβρίου, βρισκόταν περίπου 100 ναυτικά μίλια από τη νήσο Βράνγκελ (ή Ράνγκελ, νησί στον Αρκτικό Ωκεανό, εντός του Αρκτικού Κύκλου), αλλά με τον πάγο να πυκνώνει γύρω, άρχισε να πλέει αργά και ακανόνιστα. Τρεις μέρες αργότερα, το Jeannette παγιδεύτηκε στον πάγο.
 
Το Jeannette παγιδευμένο στον πάγο, έξω από το Herald Island
 
Καθ' όλη τη διάρκεια εκείνου του χειμώνα, το πλοίο κινούνταν μπρος-πίσω μαζί με τον πάγο. Ανήμπορο να κάνει κάτι, το πλήρωμα ανέλυσε τα θαλάσσια ρεύματα, την αλατότητα και τη θερμοκρασία και απέδειξε ότι το Κουροσίβο δεν είχε καμία επίδραση βόρεια του Βερίγγειου Πορθμού. Καθώς το πλοίο βρέθηκε εγκλωβισμένο σε μια ατελείωτη έκταση πάγου, η αξιοπιστία της θεωρίας της Ανοιχτής Πολικής Θάλασσας άρχισε να κάμπτεται.

Το καλοκαίρι ήρθε και έφυγε, αλλά το πλοίο δεν κουνήθηκε ποτέ ούτε ένα εκατοστό. Την τελευταία μέρα του 1880, ο Ντε Λονγκ έγραψε στο ημερολόγιό του, "Ξεκινάω τη νέα χρονιά γυρίζοντας ένα νέο φύλλο και ελπίζω στον Θεό να αναποδογυρίσουμε ένα νέο φύλλο στο βιβλίο της τύχης μας".

Η άφιξη του δεύτερου καλοκαιριού στην Αρκτική έφερε ανανεωμένη αισιοδοξία ότι το Jeannette θα ελευθερωνόταν επιτέλους από τον πάγο. Στις 11 Ιουνίου, επέπλεε -για λίγο- σε μια μικρή έκταση νερού, δημιουργώντας ελπίδες ότι θα απελευθερωνόταν. Δυστυχώς, την επόμενη μέρα, ο πάγος επέστρεψε με ανανεωμένη δύναμη και τελικά διείσδυσε στο κύτος του πλοίου ανεπανόρθωτα. Ο Ντε Λονγκ αποφάσισε να εκκενώσει το πλοίο και, στις 13 Ιουνίου 1881, το Jeannette βυθίστηκε περίπου 300 ναυτικά μίλια (560 χλμ) από τις ακτές της Σιβηρίας.
 
Ξυλογραφία χαραγμένη από τον George T. Andrew μετά από σχέδιο του M.J. Burns, που απεικονίζει τον πλοίαρχο Ντε Λονγκ και την ομάδα του να βαδίζουν στην ξηρά στο βόρειο άκρο του Δέλτα του ποταμού Λένα. Σιβηρία, 17 Σεπτεμβρίου 1881

Η ομάδα του Jeannette σέρνει τις βάρκες πάνω από τον πάγο αφού έχει εγκαταλείψει το πλοίο
 
Η αποστολή ξεκίνησε το μακρύ ταξίδι στην ακτή της Σιβηρίας, μεταφέροντας με έλκηθρα τις βάρκες και τις προμήθειες. Στόχος τους ήταν να φτάσουν στο Δέλτα του ποταμού Λένα, που ήταν γεμάτο από οικισμούς ελπίζοντας ότι θα τους παρείχαν καταφύγιο και ασφάλεια. Τον Αύγουστο, ο πάγος άρχισε να σπάει και έτσι η ομάδα επιβιβάστηκε στις βάρκες. Στις 10 Σεπτεμβρίου, έφτασαν στο μικροσκοπικό νησί Semyonovsky που απέχει λιγότερο από 100 ναυτικά μίλια (190 χλμ) από τις ακτές της Σιβηρίας.

Αφού βρήκαν λίγες τροφές και ξεκουράστηκαν, στις 12 Σεπτεμβρίου, η ομάδα χωρίστηκε στις 3 βάρκες για το τελευταίο στάδιο του ταξιδιού τους προς το Δέλτα του Λένα, την προγραμματισμένη τους απόβαση. Τη δεύτερη μέρα που βρισκόντουσαν εν πλω, ξέσπασε μια βίαιη καταιγίδα και μια από τις βάρκες -με τον υποπλοίαρχο Charles W. Chipp και 7 άνδρες- ανατράπηκε και βυθίστηκε. Οι άλλες δύο βάρκες, με διοικητή τον Ντε Λονγκ και τον αρχιμηχανικό George W. Melville με 14 και 11 άνδρες, αντίστοιχα, επέζησαν από τις κακές καιρικές συνθήκες, αλλά βρέθηκαν σε δυο εντελώς διαφορετικά σημεία στο δέλτα.
 
Ο George DeLong
 
Η ομάδα με επικεφαλής τον Ντε Λονγκ ξεκίνησε τη μακρά πορεία προς την ενδοχώρα πάνω από το ελώδες, μισοπαγωμένο δέλτα αναζητώντας οικισμούς. Η πρόοδος όμως ήταν εξαιρετικά αργή λόγω των κακής κατάστασης στην οποία είχαν περιέλθει οι άνδρες. Τελικά, έφτασαν σε ένα εγκαταλελειμμένο κυνηγετικό στρατόπεδο, όπου ξεκουράστηκαν για αρκετές ημέρες. Ένα ελάφι τους έδωσε φρέσκο κρέας, κάτι που ανέβασε τη διάθεσή τους.

Μετά από πολλές κακουχίες, με πολλούς από τους άνδρες του σοβαρά αποδυναμωμένους, ο Ντε Λονγκ έστειλε τους δύο πιο ακμαίους ως εμπροσθοφυλακή ώστε να βρουν βοήθεια, τον William F. C. Nindemann και τον Louis P. Noros, οι οποίοι βρήκαν έναν οικισμό και επέζησαν. Εν τω μεταξύ, η ομάδα του Ντε Λονγκ δυσκολευόταν, μερικές φορές κάνοντας μόλις ένα μίλι την ημέρα. Οι άντρες ήταν πεινασμένοι και εξαντλημένοι. Στην καταχώριση της 10ης Οκτωβρίου έγραψε ότι δεν υπήρχε "τίποτα για δείπνο, παρά μια κουταλιά γλυκερίνη". Παρά την κούρασή του, ο Ντε Λονγκ συνέχισε να ενημερώνει το ημερολόγιό του, αλλά όσο περνούσαν οι μέρες, οι καταχωρήσεις του γινόντουσαν όλο και πιο λακωνικές, καταγράφοντας κυρίως τον θάνατο των ανδρών του. Η τελευταία του καταχώριση, με ημερομηνία 30 Οκτωβρίου, κατέγραψε τους θανάτους των Boyd και Görtz και τελειώνει το "ο κος Collins πεθαίνει".
 
Η τελευταία σελίδα του ημερολογίου του Ντε Λονγκ
 
Εν τω μεταξύ, στην άλλη πλευρά του Δέλτα, ο Melville και η ομάδα του είχαν βρει ένα χωριουδάκι και κατάφεραν να εντοπίσουν τους Nindemann και Noros, από τους οποίους έμαθαν για τη δεινή θέση του Ντε Λονγκ και την κατεπείγουσα ανάγκη για διάσωση. Ο Melville, αφού έπεισε μια ομάδα ντόπιων να τον βοηθήσουν να βρει τον διοικητή του, κατάφερε να βρει τον τόπο όπου ξεβράστηκε στο δέλτα και ανέκτησε το ημερολόγιο του Ντε Λονγκ και άλλα σημαντικά αρχεία. Ο ερχόμενος χειμώνας όμως, τον ανάγκασε να επιστρέψει χωρίς να εντοπίσει τον διοικητή του και τους συντρόφους του. Την επόμενη άνοιξη, ο Melville ξεκίνησε ξανά με δύο συναδέλφους του και τελικά βρήκε τα παγωμένα σώματα του Ντε Λονγκ και των συντρόφων του. Η ομάδα τύλιξε τα σώματά τους σε καμβά και τα έβαλε σε ένα αυτοσχέδιο φέρετρο φτιαγμένο από ξύλο που ξεβράζει η θάλασσα. Στη συνέχεια, το κάλυψαν με βράχους και έβαλαν έναν μεγάλο ξύλινο σταυρό στην κορυφή με επιγραφές των ονομάτων των συντρόφων τους.

Στις 18 Ιουνίου 1884, βρέθηκαν συντρίμμια από το Jeannette κοντά στην πόλη Qaqortoq (πρώην Julianehåb) κοντά στη νοτιοδυτική γωνία της Γροιλανδίας. Αυτό έδειξε ότι, ένα ωκεάνιο ρεύμα έρεε από την ανατολή προς τη δύση κατά μήκος της πολικής θάλασσας, δίνοντάς τους την ιδέα ότι, ένα σωστά κατασκευασμένο πλοίο, θα μπορούσε να μπει στον πάγο στα ανατολικά, να περάσει από την πίεση κατά τη διάρκεια της ολίσθησης και να βγει στον Ατλαντικό, έχοντας ίσως διασχίσει τον ίδιο τον πόλο. Αυτή η θεωρία ήταν η βάση της αποστολής Fram του Nansen το 1893-1896.
 
Η διαδρομή της ομάδας του Jeannette αφότου εγκατέλειψαν το πλοίο, το οποίο διαλύθηκε από τον πάγο της Αρκτικής κοντά στο νησί Henrietta το 1881
 
Αν και η αποστολή Jeannette απέτυχε να βρει μια διαδρομή χωρίς πάγο προς την Αρκτική, συνέβαλε πολύ στην επιστήμη.
 
Το πλήρωμα εξερεύνησε και χαρτογράφησε εκατοντάδες μίλια αχαρτογράφητης επικράτειας, παρείχε ωκεανογραφικές και μετρολογικές μετρήσεις και συνέλεξε δείγματα φυσικής ιστορίας. Επίσης, διέψευσε τη θεωρία ότι το Κουροσίβο έρεε από το Βερίγγειο Στενό στον Βόρειο Πόλο. Το πλήρωμα ανακάλυψε επίσης δύο άγνωστα νησιά -το νησί Henrietta και το νησί Jeanette- τα οποία ο Ντε Λονγκ ονόμασε από τη μητέρα του και το πλοίο, αντίστοιχα.

Το 2015, ανακοινώθηκε ότι μια ρωσική αποστολή θα προσπαθούσε να βρει και να ανασύρει το Jeanette από τα παγωμένα νερά, αλλά, μετά από έρευνα για τον εντοπισμό του στο σημείο όπου είχε βυθιστεί, το πλοίο δεν ήταν εκεί. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2019, εξακολουθούσαν να μην έχουν εντοπίσει το πλοίο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου