Ένα ψυχιατρικό ίδρυμα στην Αγγλία που έχει εμπνεύσει βιβλία, ταινίες και σειρές τρόμου

Το Bethlem Royal Hospital το 1896 - πηγή

 

Το Βασιλικό Νοσοκομείο Bethlem (Bethlem Royal Hospital) στην Αγγλία ήταν το πρώτο του είδους για τη θεραπεία ατόμων με ψυχικές ασθένειες. Όμως, η κακή διαχείριση και η ελλιπής χρηματοδότηση το μετέτρεψαν σε ένα χαοτικό ίδρυμα που έφτασε να ορίσει τη λέξη "bedlam", δηλαδή "τρελοκομείο".

 

 

 

Μια επίσκεψη στο Βασιλικό Νοσοκομείο Bethlem τον 15ο αιώνα θα έμοιαζε με σκηνή από τη γνωστή σειρά τρόμου American Horror Story. Ως το μόνο ίδρυμα στην Ευρώπη που χειριζόταν τα "απορρίμματα της κοινωνίας" -δηλαδή τους ψυχικά ή ποινικά αρρώστους- στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του, το Bethlem ήταν πολύ υπερπλήρη και υποστελεχωμένο.

 

Η αντιμετώπιση των ασθενών δεν ήταν βοηθητική, ούτε καν ευγενική. Στην πραγματικότητα, συνέβαινε το ακριβώς το αντίθετο και τους μεταχειρίζονταν με τρομερή σκληρότητα, έκαναν πειράματα μαζί τους, τους παραμελούσαν και τους ταπείνωναν -συνθήκες που ήταν κοινωνικά αποδεκτές μέχρι τον 20ο αιώνα.

Ως εκ τούτου, ο όρος "bedlam", ο οποίος ορίζεται ως "χάος και σύγχυση" ("τρελοκομείο"), επινοήθηκε για να περιγράψει το άσυλο Bethlem κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της κακής του συμπεριφοράς τον 18ο αιώνα.

 

Η Ίδρυση του Βασιλικού Νοσοκομείου Bethlem

 

Αφίσα της ταινίας "Bedlam" του 1946, με πρωταγωνιστή τον Μπόρις Καρλόφ, η ιστορία της οποίας τοποθετείται στο 1761 στο Λονδίνο και επικεντρώνεται σε γεγονότα σε ένα άσυλο ψυχικά ασθενών, μια φανταστική εκδοχή του Bedlam - πηγή

 

Το Bethlem Royal Hospital ιδρύθηκε το 1247 και ήταν το πρώτο του είδους στη Μεγάλη Βρετανία. Ποτέ πριν δεν υπήρχε ένα μέρος όπου μπορούσαν να κρατήσουν μακριά από την κοινωνία άτομα με ψυχικές ασθένειες, σωματικές αναπηρίες, αλλά και ποινικό ιστορικό.

Το ίδιο το κτίριο ήταν ένα αρχιτεκτονικό θαύμα της εποχής. Ανακατασκευάστηκε το 1600 και σχεδιάστηκε με βάση το Παλάτι του Κεραμεικού (Palais des Tuileries) του Λουδοβίκου ΙΣτ' στο Παρίσι, οπότε, εξωτερικά διέθετε τεράστιους, δεντρόφυτους κήπους και μονοπάτια.Γρήγορα όμως έγινε γνωστό για τις καταστάσεις που λάμβαναν χώρα εκεί στο εσωτερικό του.

Οι ασθενείς που έρχονταν στο άσυλο υπέφεραν από "χρόνια μανία" ή "οξεία μελαγχολία". Γινόταν όμως δεκτοί και άνθρωποι που είχαν διαπράξει κάποιο έγκλημα -όπως βρεφοκτονία, ανθρωποκτονία, ακόμη και "καθάρματα".

Έτσι, το να εισαχθεί κάποιος στο άσυλο δε σήμαινε απαραίτητα ότι ήταν σε καλό δρόμο ώστε να αποκατασταθεί, καθώς η "θεραπεία" εκεί σήμαινε κάτι περισσότερο από απομόνωση και πειράματα.

Αν ο ασθενής κατάφερε να επιβιώσει από το άσυλο, ο ίδιος και η οικογένειά του, συνήθως, ήταν σε χειρότερη κατάσταση απ' όταν είχε μπει. Οι ασθενείς υποβάλλονταν σε "θεραπείες" όπως η "περιστροφική", όπου τους έβαζαν σε μια καρέκλα η οποία ήταν κρεμασμένη από την οροφή και τους έκαναν μέχρι και 100 περιστροφές το λεπτό. Ο προφανής σκοπός ήταν να προκληθεί εμετός, μια δημοφιλής καθαρτική θεραπεία για τις περισσότερες ασθένειες εκείνη την περίοδο. Αυτό συνέβαινε επειδή οι γιατροί του Μεσαίωνα πίστευαν ότι η ψυχική ασθένεια υπήρχε στο σώμα -και όχι στο μυαλό- και επομένως μπορούσε να εξορκιστεί μόνο μέσω αυστηρής δραστηριότητας. Παρεμπιπτόντως, ο ίλιγγος που προέκυψε σε αυτούς τους ασθενείς συνέβαλε σε μεγάλο αριθμό στις έρευνες σε σύγχρονους ασθενείς με ίλιγγο -τουλάχιστον, τα βασανιστήρια στα οποία τους υπέβαλλαν αξιοποιήθηκαν κάπως...

Ωστόσο, πέρα από τα κοινωνικά ήθη της εποχής, η έλλειψη χρηματοδότησης και πόρων εξηγεί το γιατί το Bethlem έγινε το διαβόητο Bedlam.

Πώς έγινε γνωστό ως Bedlam

 

Η Eliza Camplin που έγινε δεκτή επειδή έπασχε από "οξεία μανία"

 

Μέχρι το 1600, το νοσοκομείο είχε πέσει σε κακοδιαχείριση και επικρατούσε χάος. Ως η μόνη μονάδα ψυχικής υγείας στη Βρετανία μέχρι εκείνη την εποχή, το Bedlam εξαρτιόταν από την κρατική χρηματοδότηση και τις δωρεές των οικογενειών των ασθενών.

Παρ' όλα αυτά, χρηματοδοτήθηκε ελάχιστα από την κυβέρνηση και βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στην οικονομική υποστήριξη των οικογενειών και των ιδιωτών δωρητών. Πολλοί όμως από τους ασθενείς προέρχονταν από την φτωχή και μεσαία τάξη.

Πολλοί από τους ασθενείς ήταν και αμόρφωτοι, οπότε έγιναν θύματα, όχι μόνο των ψυχικών αναπηριών που είχαν, αλλά μιας κοινωνίας που τους απώθησε. Μάλιστα, το νοσοκομείο ήταν τόσο διαβόητα καταχρηστικό που το ανέφεραν σε έργα τους οι Σαίξπηρ και Τόμας Μίντλετον.

Μέχρι τον 18ο αιώνα, το Bedlam είχε γίνει λιγότερο νοσοκομείο και "θέαμα". Κόσμος συνέρρεε από παντού για να δει τους ασθενείς και μάλιστα, μερικοί κανόνιζαν ακόμα και διακοπές εκεί. Σύμφωνα με το BBC, το νοσοκομείο δεχόταν 96.000 επισκέπτες ετησίως. Φυσικά, κανένας από τους ασθενείς δεν ήταν στην πραγματικότητα "φρικιό", αλλά επειδή το Bedlam βασιζόταν στα χρήματα που θα πλήρωναν οι επισκέπτες για να τους δουν, οι ασθενείς οδηγούνταν σε μια παράξενη συμπεριφορά.

Επιπλέον, το νοσοκομείο ερείπωνε ενώ ο πληθυσμός των ασθενών αυξανόταν. Ένας νόμος του 1601 (Relief of the Poor) δήλωνε ότι οι φτωχοί ανήμποροι να εργαστούν μπορούσαν να φροντίζονται από την εκκλησία, ενώ οι υπόλοιποι έπρεπε να πάνε σε πτωχοκομεία ή φυλακές. Ως εκ τούτου, συχνά ζητιάνοι και μικροεγκληματίες προσποιούνταν παραφροσύνη για να αποφύγουν να σταλούν σε τέτοια ιδρύματα, και έτσι τους έστελναν στο ήδη χαοτικό Bedlam.

Οι "Bedlamites", όπως τους ονομάζανε, υποβάλλονταν σε φρικτή μεταχείριση, τόσο σε πειράματα όσο και σε απάνθρωπες καταστάσεις, και συχνά τους ήθελαν μόνο για να μελετήσουν τα πτώματά τους. Άλλους, τους έριχναν σε έναν ομαδικό τάφο στην Liverpool Street.

Στην πραγματικότητα, μόλις πρόσφατα οι ερευνητές έμαθαν πόσο απάνθρωπες ήταν οι συνθήκες στο ίδρυμα καθώς, το 2013, εργάτες ανακάλυψαν έναν ομαδικό τάφο με περίπου 20.000 ασθενείς, οι παλαιότεροι εκ των οποίων χρονολογούνται από το 1500.

Προσπάθειες για να αλλάξει η κατάσταση

 

Η Hannah Still η οποία έγινε δεκτή με "χρόνια μανία και αυταπάτες"

Το 1815, μια επιτροπή για τα ιδρύματα ψυχικών ασθενειών της Βρετανικής Βουλής των Κοινοτήτων (British House of Commons Select Committee) εξέτασε τις συνθήκες υπό τις οποίες τα άσυλα της κομητείας, τα ιδιωτικά ιδρύματα και τα φιλανθρωπικά άσυλα περιέθαλπαν τους ασθενείς τους. Τα αποτελέσματα ήταν συγκλονιστικά.

Ο τότε Κύριος Ιατρός στο Bedlam, ο Thomas Monro, αναγκάστηκε να παραιτηθεί όταν ανακαλύφθηκε ότι "ήταν ανεπαρκής σε ανθρωπιά" προς τους ασθενείς του.

Στα μέσα του 1800, ο William Hood που είχε γίνει γιατρός στο Bedlam αποφάσισε ότι το νοσοκομείο έπρεπε να αλλάξει εντελώς. Ήλπιζε να δημιουργήσει πραγματικά προγράμματα αποκατάστασης που θα εξυπηρετούσαν τους ασθενείς του νοσοκομείου και όχι τους διοικητές. Ο Hood πίεσε για διαχωρισμό μεταξύ ασθενών που ήταν ψυχικά άρρωστοι και εκείνων που είχαν γίνει δεκτοί για εγκλήματα. Αργότερα, ανακηρύχθηκε ιππότης για την υπηρεσία του σε αυτή τη θέση.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το Bethlem μεταφέρθηκε σε μια πιο αγροτική τοποθεσία, η οποία είχε ως στόχο να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών του. Αυτή η κίνηση βοήθησε επίσης να απαλλαγεί από τη φρικτή κληρονομιά του αν και, χάρη στα αρχεία του Museum of the Mind, μπορούμε να έχουμε μια ιδέα από τα στοιχειωμένα πρόσωπα των Bedlamites. Κατά την εισαγωγή τους, πολλοί από τους ασθενείς φωτογραφίζονταν και τους έγραφαν ένα ή δύο σημειώσεις με τη "διάγνωσή" τους.

Αν και ο ιστορικός Ρόι Πόρτερ αποκάλεσε το Νοσοκομείο "σύμβολο της απανθρωπιάς του ανθρώπου προς τον άνθρωπο, της αναισθησίας και της σκληρότητας", μια εκστρατεία το 1997 για "ανάκτηση", έγραψε ξανά την κληρονομιά του και σήμερα, το νοσοκομείο διαθέτει δική του γκαλερί τέχνης που εκθέτει έργα νυν και πρώην ασθενών.

Αξιοσημείωτοι ασθενείς

 

Ο Ουίλιαμ Τσέστερ Μινόρ 

Όλα αυτά τα χρόνια το ίδρυμα έχει φιλοξενήσει διάφορους γνωστούς, μερικοί από τους οποίους είναι:

 

Ο Άγγλος ζωγράφος της Βικτωριανής εποχής, Richard Dadd.

Ο Άγγλος καλλιτέχνης, γνωστός για ζωγραφιές με γάτες, Louis Wain.

Ο χειρούργος και δολοφόνος, γνωστός ως ένας από τους μεγαλύτερους συνεισφέροντες στο Oxford English Dictionary, William Chester Minor.

Ο Άγγλος αρχιτέκτονας, περισσότερο γνωστός για το έργο του στα κτήρια του Κοινοβουλίου καθώς και σε πολλές εκκλησίες, Augustus Welby Northmore Pugin. Τον τελευταίο χρόνο της ζωής του έπαθε διαταραχή, πιθανώς λόγω υπερθυρεοειδισμού, και έμεινε για ένα μικρό διάστημα έγκλειστος στο Bethlem.

Η Hannah Snell, μια γυναίκα που ντυνόταν άνδρας στρατιώτης και η οποία πέρασε τους τελευταίους έξι μήνες της ζωής της στο Bethlem.

Οι επίδοξοι δολοφόνοι του βασιλιά Γεωργίου Γ' της Αγγλίας John Frith, James Hadfield, Margaret Nicholson και ο συνωμότης που σχεδίασε την δολοφονία του βασιλιά, Bannister Truelock.

Ο Edward Oxford, που δικάστηκε για εσχάτη προδοσία μετά την απόπειρα δολοφονίας της βασίλισσας Βικτώριας και του πρίγκιπα Αλβέρτου.

Η Mary Frith, γνωστή ως "Moll Cutpurse" ή "The Roaring Girl", διαβόητη πορτοφολάς και γυναίκα του υπόκοσμου του Λονδίνου, η οποία, σύμφωνα με τα αρχεία, αφέθηκε από το Bedlam το 1644.

από: ati