Στις 28 Ιουνίου του 1919, η Συνθήκη των Βερσαλλιών τερμάτισε τον πόλεμο μεταξύ της Γερμανίας και των Συμμαχικών Δυνάμεων.
Μεταξύ της ρήτρας ενοχής πολέμου και των δημοσιονομικών ρητρών, το άρθρο 246 όριζε:
"Εντός έξι μηνών από την έναρξη ισχύος της παρούσας Συνθήκης, ... η Γερμανία θα παραδώσει στην Κυβέρνηση της Βρετανικής Μεγαλειότητος το κρανίο του Σουλτάνου Μκουάουα το οποίο απομακρύνθηκε από το προτεκτοράτο της Γερμανικής Ανατολικής Αφρικής και μεταφέρθηκε στη Γερμανία."
Ο αρχηγός Μκουαβινίκα Μουνυϊγκούμπα Μουαμουΐνγκα, ευρύτερα γνωστός ως αρχηγός Μκουάουα [ή Φύλαρχος Μκουάουα (Chief Mkwawa), που προέρχεται από το Μουκουάβα (Mukwava) το οποίο είναι μια συντομευμένη μορφή του Μουκουαβινίκα (Mukwavinyika) και σημαίνει "κατακτητής πολλών εδαφών"] ήταν ο αρχηγός της φυλής Χέχε (Hehe) στη γερμανική Ανατολική Αφρική -σήμερα, Τανζανία- και αντιτάχθηκε στη γερμανική κυριαρχία. Το 1895, δήλωσε ότι "αντί να υποταχθεί στη γερμανική κυριαρχία θα τους πολεμούσε στο έπακρο και αντί να παραδοθεί θα πέθαινε από το όπλο του".
Το 1898 επικηρύχτηκε, κάτι που οδήγησε σε ανθρωποκυνηγητό. Στις 19 Ιουλίου, ο επιλοχίας Μερκλ (Merkl) και η ομάδα του απέκλεισαν τον Μκουάουα. Ο Μερκλ ανέφερε ότι άκουσαν έναν πυροβολισμό και έσπευσαν προς τον καταυλισμό, όπου βρήκαν "δύο ιθαγενείς ξαπλωμένους δίπλα στην φωτιά του στρατοπέδου". Ένας από αυτούς ταυτοποιήθηκε ως ο ίδιος ο φύλαρχος. Ο Μερκλ έγραψε:
Το 1898 επικηρύχτηκε, κάτι που οδήγησε σε ανθρωποκυνηγητό. Στις 19 Ιουλίου, ο επιλοχίας Μερκλ (Merkl) και η ομάδα του απέκλεισαν τον Μκουάουα. Ο Μερκλ ανέφερε ότι άκουσαν έναν πυροβολισμό και έσπευσαν προς τον καταυλισμό, όπου βρήκαν "δύο ιθαγενείς ξαπλωμένους δίπλα στην φωτιά του στρατοπέδου". Ένας από αυτούς ταυτοποιήθηκε ως ο ίδιος ο φύλαρχος. Ο Μερκλ έγραψε:
"Νόμιζα ότι κοιμόντουσαν, σταμάτησαν στις τριάντα γιάρδες περίπου και πυροβόλησαν στο κεφάλι. Τα σώματα δεν κινήθηκαν. Φτάνοντας στο σημείο, βρήκαμε και τους δύο άνδρες νεκρούς και κρύους (…). Διέταξα τον ασκάρι μου (σ.σ. ντόπιος στρατιώτης που υπηρετούσε στους στρατούς των ευρωπαϊκών αποικιακών δυνάμεων στην Αφρική) να κόψει το κεφάλι του Μκουάουα για να το πάει στο στρατόπεδο".
Την επόμενη μέρα, ο Μερκλ επέστρεψε στο στρατόπεδο στην πόλη Ιρίνγκα, όπου ο λοχαγός Τομ Πρινς (αργότερα φον Πρινς) ανέλαβε το κεφάλι και "το αποξήρανε". Ο Μκουάουα έγινε τοπικός ήρωας, σύμβολο του αγώνα ενάντια στις αποικιακές δυνάμεις.
Στις 14 Νοεμβρίου του 1918, ο τότε Βρετανός διαχειριστής στη Γερμανική Ανατολική Αφρική, σερ Horace Byatt, έγραψε στο Γραφείο Αποικιών προτείνοντας ότι, καθώς η φυλή Χέχε ήταν χρήσιμη κατά τη διάρκεια του πολέμου, η Βρετανία έπρεπε να προσπαθήσει να ανακτήσει το κρανίο του φύλαρχου από τη Γερμανία, καθώς κάτι τέτοιο θα είχε καλό αντίκτυπο στους ντόπιους και "θα πρόσφερε απτή απόδειξη στα μάτια των ιθαγενών ότι η γερμανική δύναμη [είχε] καταρρεύσει εντελώς".
Η βρετανική αντιπροσωπεία στη Διάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι συζήτησε το θέμα. Ο Βρετανός διπλωμάτης σερ Hughe Knatchbull-Hugessen θεώρησε ότι ήταν καλή ιδέα, αλλά "δύσκολα θα συμπεριλαμβανόταν στη γενική Συνθήκη Ειρήνης". Ωστόσο, ο Charles Strachey επεσήμανε ότι η συνθήκη θα "περιελάμβανε ένα χρονοδιάγραμμα με διάφορα αντικείμενα, κυρίως πολιτιστικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, τα οποία [είχαν] κατασχεθεί από τους Γερμανούς και τα οποία [έπρεπε] να αποκατασταθούν". Σκέφτηκε ότι το κρανίο, το οποίο ονόμασε "κρανιολογική περιέργεια", θα μπορούσε να προστεθεί στη λίστα.
Έτσι το κρανίο του Μκουάουα βρέθηκε ως θέμα συζήτησης στη Συνθήκη των Βερσαλλιών.
Στις 6 Μαΐου του 1920, το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών εξήγησε ότι δεν μπορούσαν να βρουν το κρανίο και ότι μπορεί κάλλιστα να είχε θαφτεί μαζί με το σώμα του φύλαρχου πριν από τον πόλεμο. Κατέληξαν δε στο συμπέρασμα ότι:
Έτσι το κρανίο του Μκουάουα βρέθηκε ως θέμα συζήτησης στη Συνθήκη των Βερσαλλιών.
Στις 6 Μαΐου του 1920, το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών εξήγησε ότι δεν μπορούσαν να βρουν το κρανίο και ότι μπορεί κάλλιστα να είχε θαφτεί μαζί με το σώμα του φύλαρχου πριν από τον πόλεμο. Κατέληξαν δε στο συμπέρασμα ότι:
"Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το κεφάλι μεταφέρθηκε στην Γερμανία και οι έρευνες που έγιναν μέχρι τώρα στις συλλογές κρανίων της Γερμανίας ήταν άκαρπες. Επομένως, η παράγραφος 2 του άρθρου 246 της Συνθήκης Ειρήνης δεν έχει πλέον κανένα αντικείμενο".
Όλα τα γερμανικά αρχεία που ήταν διαθέσιμα στην τότε πρωτεύουσα της Τανζανίας, Νταρ ες Σαλάμ, ερευνήθηκαν διεξοδικά αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Κανείς δεν μπορούσε να αποδείξει ότι το κρανίο είχε σταλεί στο Βερολίνο. Τον Φεβρουάριο του '21, παρόλο που το βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών παραδέχτηκε απρόθυμα ότι φαινόταν "αδύνατον να κάνει κάτι περισσότερο", ζητήθηκε από το αντίστοιχο γερμανικό να το ψάξει για τελευταία φορά. Οι Γερμανοί επανέλαβαν ότι "οι έρευνες [δεν είχαν] δείξει ότι το κρανίο (…) [είχε] μεταφερθεί στη Γερμανία". Στις 22 Αυγούστου του ίδιου χρόνου, ο νεοδιορισθείς Υπουργός Εξωτερικών για τις Αποικίες Τσόρτσιλ έγραψε στον Byatt, "Υπό αυτές τις περιστάσεις δεν προτείνω να αναλάβω περαιτέρω δράση για το θέμα".
Μνημείο των Γερμανών στο Λούγκλαο, ένα χωριό στην Τανζανία κοντά στην Ιρίνγκα όπου το 1891 ήταν το μέρος μάχης μεταξύ μιας γερμανικής αποικιακής στρατιωτικής δύναμης και του στρατού των Χέχε του αρχηγού Μκουάουα. Ήταν η πρώτη μεγάλη ήττα για τη γερμανική Schutztruppe και η αρχή των πολέμων Χέχε - πηγή
Το ζήτημα τέθηκε ξανά στη δεκαετία του 1930 όταν κάποιο κος Henschel έγραψε στις βρετανικές αρχές στην Τανγκανίκα. Γνώριζε για ένα ταριχευμένο κεφάλι και δήλωσε ότι υπήρχε "ουσιαστική βεβαιότητα" ότι ήταν του φύλαρχου Μκουάουα. Ήθελε να μάθει αν "η βρετανική κυβέρνηση [θα] είχε συμφέρον να αποκτήσει, δηλαδή να αγοράσει, το κρανίο, ή [αν θα ήταν] αποδεκτό να διαπραγματευτεί κανείς απευθείας με την ενδιαφερόμενη φυλή".
Η κυβέρνηση της Τανγκανίκα δεν πολυ-ασχολήθηκε. "Αυτή η κυβέρνηση δεν αποδίδει πλέον μεγάλη σημασία στο ζήτημα του κρανίου του Μκουάουα", έγραψαν, αλλά θα ήταν ντροπιαστικό αν ο Henschel ερχόταν σε επαφή με τους Χέχε. Το κεφάλι που αναφέρθηκε ήταν πολύ απίθανο να είναι το σωστό, καθώς, σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες, αντί να ταριχευτεί είχε σκελετωθεί, αλλά ζητήθηκε από το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών να το ερευνήσει ξανά. Και πάλι, οι Γερμανοί δεν βρήκαν τίποτα.
Η κυβέρνηση της Τανγκανίκα δεν πολυ-ασχολήθηκε. "Αυτή η κυβέρνηση δεν αποδίδει πλέον μεγάλη σημασία στο ζήτημα του κρανίου του Μκουάουα", έγραψαν, αλλά θα ήταν ντροπιαστικό αν ο Henschel ερχόταν σε επαφή με τους Χέχε. Το κεφάλι που αναφέρθηκε ήταν πολύ απίθανο να είναι το σωστό, καθώς, σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες, αντί να ταριχευτεί είχε σκελετωθεί, αλλά ζητήθηκε από το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών να το ερευνήσει ξανά. Και πάλι, οι Γερμανοί δεν βρήκαν τίποτα.
Το 1939 και το '40 έγιναν νέες έρευνες για το κρανίο. Η Αμερικανική Βιβλιοθήκη στο Παρίσι ήθελε να μάθει περισσότερα για τις "μαγικές" ιδιότητές του και κάποια κα Sherwood ήθελε να ελέγξει ξανά τα γεγονότα για ένα άρθρο. Μέχρι τότε, το βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών είχε αρχίσει να βρίσκει την ιστορία "κουραστική".
Πολεμιστής της φυλής Χέχε - πηγή
Τα επόμενα δέκα χρόνια δεν πραγματοποιήθηκε καμία πρόοδος. Τον Σεπτέμβριο του '51, το θέμα τέθηκε ξανά κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στην πόλη Ιρίνγκα της Τανζανίας από τον κυβερνήτη της Τανγκανίκα, σερ Edward Twining. Ο Twining αποφάσισε να εξετάσει ξανά την ιστορία του κρανίου και άκουσε πολύ ασαφείς φήμες σύμφωνα με τις οποίες, βρισκόταν στη Γερμανία.
Η γερμανική κυβέρνηση διερεύνησε διάφορα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας ότι το κρανίο βρισκόταν στο Κάστρο (ή Παλάτι) Celle, όπου ακόμα βρίσκονταν σε θήκες εκατοντάδες τεχνουργήματα, τα οποία περίμεναν να καταγραφούν. Μέχρι τον Δεκέμβριο, για άλλη μια φορά, δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα, οπότε οι Βρετανοί ήταν έτοιμοι να εγκαταλείψουμε την ελπίδα να ανακτήσουν το κρανίο από τη Γερμανία.
Η γερμανική κυβέρνηση διερεύνησε διάφορα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας ότι το κρανίο βρισκόταν στο Κάστρο (ή Παλάτι) Celle, όπου ακόμα βρίσκονταν σε θήκες εκατοντάδες τεχνουργήματα, τα οποία περίμεναν να καταγραφούν. Μέχρι τον Δεκέμβριο, για άλλη μια φορά, δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα, οπότε οι Βρετανοί ήταν έτοιμοι να εγκαταλείψουμε την ελπίδα να ανακτήσουν το κρανίο από τη Γερμανία.
Ωστόσο, τον Ιανουάριο του '53, το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ξαφνικά ότι το κρανίο μπορεί να βρισκόταν στη μεγάλη συλλογή του Μουσείου Εθνολογίας της Δρέσδης (Museum für Völkerkunde Dresden). Καθώς πολλά κρανία φαινόταν να ταιριάζουν με την περιγραφή, ρώτησαν αν το κρανίο είχε σημάδια με τα οποία θα μπορούσε να αναγνωριστεί.
Ο σερ Edward Twining - πηγή
Ο Twining από την Τανγκανίκα ανέφερε ότι "δε θα μπορούσε να βρεθεί κανείς ζωντανός που να θυμόταν τον Σουλτάνο" -ούτως ή άλλως, αν υπήρχε κάποιος ζωντανός, μπορεί να δυσκολεύονταν να αναγνωρίσει τον Μκουάουα κοιτάζοντας απλά το κρανίο του. Μπορούσε όμως να συγκριθεί με αυτό του εγγονού του, του αρχηγού Adam Sapi, που έμοιαζαν -ασυνήθιστα- κατά 71%.
Τον Ιούνιο, ο Twining -συνοδευόμενος από τον πρόξενο και τον αντιπρόξενο- ταξίδεψε στη Βρέμη για να αναγνωρίσει το κρανίο. Ένας Γερμανός ιατροδικαστής εξέτασε το κρανίο και επιβεβαίωσε ότι μια τρύπα που υπήρχε πάνω του ήταν σύμφωνη με ένα τουφέκι του ίδιου τύπου που χρησιμοποιούσαν τα γερμανικά στρατεύματα στην Ανατολική Αφρική. Εξάλλου, εξήγησε ο Twining, "το κρανίο ήταν λευκασμένο, κάτι που πιθανώς συνέβη όταν το έβρασαν".
Βέβαιος ότι είχε βρει το κρανίο του Μκουάουα, ο Twining έστειλε φωτογραφίες και αναφορές στον αρχηγό Adam Sapi, ο οποίος το αποδέχτηκε σαν του παππού του.
Το κρανίο στάλθηκε στο Λονδίνο, μέσα σε μια απλή τσάντα του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών, η οποία "δεν είχε ανοσία σε σκληρούς χειρισμούς", και στη συνέχεια αεροπορικώς στην Τανγκανίκα όπου έφτασε στις 15 Φεβρουαρίου του 1954. Εκείνη την εποχή, ο Twining ήταν σε σαφάρι και καθώς το κρανίο φαινόταν να είχε συσκευαστεί πολύ προσεκτικά, δεν ήθελε να ανοίξει το κουτί αμέσως, "ιδιαίτερα, καθώς [φαινόταν] να έχει ιδιότητες poltergeist".
Τον Ιούνιο, ο Twining -συνοδευόμενος από τον πρόξενο και τον αντιπρόξενο- ταξίδεψε στη Βρέμη για να αναγνωρίσει το κρανίο. Ένας Γερμανός ιατροδικαστής εξέτασε το κρανίο και επιβεβαίωσε ότι μια τρύπα που υπήρχε πάνω του ήταν σύμφωνη με ένα τουφέκι του ίδιου τύπου που χρησιμοποιούσαν τα γερμανικά στρατεύματα στην Ανατολική Αφρική. Εξάλλου, εξήγησε ο Twining, "το κρανίο ήταν λευκασμένο, κάτι που πιθανώς συνέβη όταν το έβρασαν".
Βέβαιος ότι είχε βρει το κρανίο του Μκουάουα, ο Twining έστειλε φωτογραφίες και αναφορές στον αρχηγό Adam Sapi, ο οποίος το αποδέχτηκε σαν του παππού του.
Το κρανίο στάλθηκε στο Λονδίνο, μέσα σε μια απλή τσάντα του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών, η οποία "δεν είχε ανοσία σε σκληρούς χειρισμούς", και στη συνέχεια αεροπορικώς στην Τανγκανίκα όπου έφτασε στις 15 Φεβρουαρίου του 1954. Εκείνη την εποχή, ο Twining ήταν σε σαφάρι και καθώς το κρανίο φαινόταν να είχε συσκευαστεί πολύ προσεκτικά, δεν ήθελε να ανοίξει το κουτί αμέσως, "ιδιαίτερα, καθώς [φαινόταν] να έχει ιδιότητες poltergeist".
"Είχαμε μια σειρά από ατυχίες που δεν μπορούν να αποδοθούν διαφορετικά. Ο γέρο-Gulab Singh, πέθανε στο τρένο. Ο βοηθός μου γέμισε ιγμόρειο και έπρεπε να πάει στο νοσοκομείο. Στο πρόσωπο του επικεφαλής έσκασε ένα μπουκάλι αναψυκτικού και ο μάγειρας χτυπήθηκε στο πρόσωπο από έναν ιπτάμενο δίσκο. Είχαμε όλοι αλλεργικό πυρετό και όλοι ήμασταν πολύ ευερέθιστοι!".
Ο Twining έστρεψε την προσοχή του στην τελετή παρουσίασης. Το βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών ανυπομονούσε να μην αναφερθεί καθόλου η Συνθήκη των Βερσαλλιών, καθώς δεν ήθελε να προσβάλει τους Γερμανούς, και επέμενε αρκετά έντονα ότι ήταν ευθύνη του Twining να το διασφαλίσει. Ο ίδιος έγραψε:
"Το γεγονός είναι ό,τι οι Γερμανοί δεν έπρεπε να του κόψουν το κεφάλι, δεν έπρεπε να το στείλουν στη Γερμανία όταν το έκοψαν και, αν δεν ήθελαν να το επιστρέψουν, δεν έπρεπε να χάσουν τον πόλεμο".
Ο σερ Edward Twining επιστρέφει το κρανίο - πηγή
Τελικά, στις 19 Ιουνίου του '54, κατά τη διάρκεια μιας τελετής που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Καλένγκα, ο Twining παρουσίασε το κρανίο του αρχηγού Μκουάουα στον εγγονό του αρχηγό Adam Sapi. Σύμφωνα με την έκθεσή του, η τελετή ήταν "αξέχαστη" και συμμετείχαν ξένοι αξιωματούχοι, "ο αρχηγός Adam Sapi, μέλη της οικογένειάς του, όλοι οι υπαρχηγοί της φυλής Χέχε και περισσότερα από 30.000 μέλη της Ουαχέχε". Καθ' όλη τη διάρκεια της τελετής, το πλήθος ήταν "απόλυτα σιωπηλό".
Μετά την τελετή, το κρανίο μεταφέρθηκε σε ένα μαυσωλείο, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου