Μερικά εκπληκτικά στοιχεία για τον Μιχαήλ Άγγελο

"Πορτρέτο του Μιχαήλ Αγγέλου", Daniele da Volterra, περ. 1544

 

Ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες όλων των εποχών, ο Μικελάντζελο ντι Λοντοβίκο Μπουοναρότι Σιμόνι, που απεβίωσε σαν σήμερα το 1564 στην Ρώμη, γνώρισε επιτυχία τόσο κατά τη διάρκεια, όσο και μετά, την ζωή του. Μαζί με τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, τον Ραφαήλ και τον Τιτσιάνο, θεωρείται υποδειγματική φιγούρα της Ιταλικής Αναγέννησης και εκατομμύρια συρρέουν για να δουν τη δουλειά του στην Ιταλία κάθε χρόνο.

 

 

 

Από το εμβληματικό γλυπτό του Δαβίδ μέχρι τις συναρπαστικές τοιχογραφίες του στην Καπέλα Σιξτίνα, ο Μιχαήλ Άγγελος, εδώ και αιώνες, γράφει ιστορία. Το παρατσούκλι του Il Divino (ο Θεϊκός) δείχνει πόσο αγαπητός ήταν και η επιτυχία του είναι σημαντική σε μια εποχή που οι περισσότεροι καλλιτέχνες δεν απολάμβαναν τον πλούτο ή τη φήμη όσο ήταν εν ζωή. Στην πραγματικότητα, ο Μιχαήλ Άγγελος είναι ο πρώτος δυτικός καλλιτέχνης που δημοσίευσε βιογραφία ενώ ζούσε.

Όσο συναρπαστική είναι τέχνη του, άλλο τόσο συναρπαστικός ήταν και ο άνθρωπος που τη δημιούργησε. Για μεγάλο μέρος του 16ου αιώνα, καθόρισε την ιταλική τέχνη και τον πολιτισμό, ρίχνοντας τη σκιά του που θα επηρέαζε τους καλλιτέχνες για τις επόμενες γενιές.

 

Ας δούμε μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία για τον άνθρωπο που κάποτε έγραψε, "Το αληθινό έργο τέχνης δεν είναι παρά μια σκιά της θεϊκής τελειότητας".

 

Αρχικά, τράβηξε την προσοχή διαπράττοντας απάτη στην τέχνη

 

Κάποτε φημολογήθηκε ότι το περίφημο γλυπτό του "Ο Λαοκόων και οι γιοι του" ήταν επίσης πλαστό

 

Ως νεαρός γλύπτης, ο Μιχαήλ Άγγελος τράβηξε την προσοχή ορισμένων σημαντικών χορηγών παρουσιάζοντας ένα από τα έργα του ως αντίκα από την αρχαία Ελλάδα. Όταν ήταν μόλις 19 ετών, σμίλεψε τον -χαμένο πια- Κοιμώμενο Έρωτα και συνεργάστηκε με ένα μέλος της ισχυρής οικογένειας των Μεδίκων για να το κάνει να φαίνεται σαν αντίκα. Μάλιστα έθαψε το μαρμάρινο γλυπτό για να φαίνεται παλιό και φθαρμένο. Αν και αυτό του επέτρεψε να πουλήσει το γλυπτό σε υψηλότερη τιμή, τράβηξε την προσοχή ενός σημαντικού συλλέκτη. Κατά τη διάρκεια της Ιταλικής Αναγέννησης, η αντιγραφή κλασικών έργων τέχνης δε θεωρούνταν κακό, αλλά μάλλον επίδειξη ταλέντου. Έτσι, όταν ο καρδινάλιος Raffaele Riario, ο οποίος είχε αγοράσει το έργο, ανακάλυψε την πλαστογραφία, δεν αναστατώθηκε. Αντίθετα, κάλεσε τον Μιχαήλ Άγγελο να πάει στη Ρώμη και να δουλέψει γι' αυτόν. Ήταν μια πρόσκληση που εκτόξευσε την καριέρα του.

Ήταν ποιητής

Ο Μιχαήλ Άγγελος δεν ήταν απλώς ένας γλύπτης, ζωγράφος και αρχιτέκτονας. Ήταν επίσης καταξιωμένος ποιητής, γράφοντας εκατοντάδες σονέτα και μαδριγάλια (ιταλικά τραγούδια). Συχνά, τα ποιήματά του, γραμμένα σε μορφή επιστολών, απευθύνονταν σε φίλους και περιείχαν συλλογισμούς για την αγάπη -τόσο προς άντρες όσο και προς γυναίκες. Μάλιστα, λόγω του ομοερωτικού χαρακτήρα ορισμένων από αυτά, όταν το έργο του εκδόθηκε μεταθανάτια τον 17ο αιώνα, τα φύλα αντικαταστάθηκαν, ενώ, μεταγενέστερες μεταφράσεις τους στα αγγλικά περιελάμβαναν τις πρωτότυπες αντωνυμίες. Τα ποιήματά του ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή κατά τη βικτοριανή εποχή.

Το πιο διάσημο γλυπτό του έγινε από ένα κομμάτι πεταμένο μάρμαρο
 

 

Το γλυπτό του Δαβίδ είναι ένα αριστούργημα ύψους 5,17 μέτρων που έχει γίνει σύμβολο της ιταλικής τέχνης της Αναγέννησης. Κατασκευασμένο για να κοσμεί την κορυφή της κύριας εκκλησίας της Φλωρεντίας, οι υπερμεγέθεις αναλογίες του γλυπτού εξασφάλιζαν ότι θα ήταν εντυπωσιακό από απόσταση, αλλά η εργασία με μάρμαρο δεν ήταν εύκολη υπόθεση, καθώς το υλικό ήταν ακριβό και εύκολο να σπάσει στα χέρια λάθος καλλιτέχνη.

Το μάρμαρο που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία του έχει από μόνο του μια ενδιαφέρουσα ιστορία. Το κομμάτι είχε το παρατσούκλι "ο Γίγαντας" για το τεράστιο μέγεθός του και αρχικά προοριζόταν για κάποιον άλλο καλλιτέχνη ο οποίος θα δημιουργούσε ένα έργο για την εκκλησία. Για άγνωστους λόγους, εκείνος ο καλλιτέχνης ίσα που άρχισε το γλυπτό -και δεν το τελείωσε ποτέ- και το κομμάτι παρέμεινε στην αυλή της εκκλησίας αχρησιμοποίητο για σχεδόν 40 χρόνια. Τότε, οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι αποφάσισαν ότι ήταν κρίμα να παραμείνει εκεί και κάλεσαν διάφορους καλλιτέχνες -ανάμεσά τους και ο ντα Βίντσι- για να το αξιολογήσουν. Από όλους αυτούς, εμπιστεύτηκαν τον Γίγαντα στον 26χρονο Μιχαήλ Άγγελο.

Δεν του άρεσε να υπογράφει τα έργα του
 

 

Είναι ενδιαφέρον ότι ο Μιχαήλ Άγγελος υπέγραψε μόνο ένα έργο τέχνης με το όνομά του, την πρώτη του δημόσια παραγγελία. Όταν πήγε στη Ρώμη, του ζητήθηκε να δημιουργήσει την Πιετά. Το γλυπτό που απεικονίζει την Παναγία να θρηνεί για την απώλεια του Ιησού Χριστού, ο οποίος είναι ξαπλωμένος στην αγκαλιά της, ολοκληρώθηκε το 1499 και σήμερα βρίσκεται στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Για να δείξει το πόσο περήφανος ήταν για το έργο, ο Μιχαήλ Άγγελος συμπεριέλαβε ένα φύλλο στο στήθος της Παναγίας, το οποίο φαίνεται ότι δεν είχε άλλο σκοπό από το να συμπεριλάβει το όνομά του. Το φύλλο γράφει, "MICHAELA[N]GELUS BONAROTUS FLORENTIN[US] FACIEBA[T]" (Ο Μικελάντζελο Μπουοναρότι, Φλωρεντίνος, το έφτιαξε αυτό). Ο βιογράφος του Μιχαήλ Άγγελου, Τζόρτζιο Βαζάρι, είπε ότι ο καλλιτέχνης πρόσθεσε την υπογραφή αφού τελείωσε το έργο, όταν εξοργίστηκε γιατί άκουσε κάποιον να αποδίδει το έργο σε άλλον καλλιτέχνη. Ήταν κάτι για το οποίο υποτίθεται ότι αργότερα μετάνιωσε, υποσχόμενος να μην υπογράψει ποτέ άλλο έργο.

 

Λεπτομέρεια της τοιχογραφίας Τελευταία Κρίση που δείχνει τον Άγιο Βαρθολομαίο να κρατάει το γδαρμένο δέρμα του, με το πρόσωπο του Μιχαήλ Άγγελου

Αυτό όμως δε σήμαινε ότι δεν μπορούσε να βρει άλλους τρόπους για να συμπεριλάβει ένα κομμάτι του εαυτού του στο έργο του. Αρκετοί από τους πίνακές του περιλαμβάνουν αυτοπροσωπογραφίες, συμπεριλαμβανομένης της τοιχογραφίας "Τελευταία Κρίση", όπου χρησιμοποίησε το πρόσωπό του για να αναπαραστήσει τον Άγιο Βαρθολομαίο σε ένα κομμάτι γδαρμένου δέρματος.

Δεν ήταν πάντα εύκολο να συνεννοηθεί κανείς μαζί του

 

Λεπτομέρεια της Τελευταίας Κρίσης με τον Biagio da Cesena ως Μίνωας

 

Το απίστευτο δημιουργικό όραμα και η τελειομανία του τον έκαναν διάσημο καλλιτέχνη ακόμη και κατά τη διάρκεια της ζωής του, αλλά επίσης, αυτά τα ίδια χαρακτηριστικά, τρέλαιναν τους ανθρώπους. Σε αντίθεση με πιο ευγενικούς καλλιτέχνες, όπως ο Ραφαήλ, ο Μιχαήλ Άγγελος δεν ήταν εύκολος άνθρωπος. Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που δεν είχε εργαστήριο με βοηθούς, που, εκείνη την εποχή, ήταν ο κανόνας, προτιμώντας να κάνει μόνος του την δύσκολη δουλειά.
Επίσης, αυτός είναι ο λόγος που δεν φοβόταν να σταθεί απέναντι σε σημαντικές προσωπικότητες όταν ένιωθε ότι αυτό απειλούσε τη δημιουργικότητά του. Κάτι τέτοιο συνέβη με τον Πάπα Ιούλιο Β', ο οποίος ανάγκασε τον γλύπτη να ζωγραφίσει την οροφή της Καπέλα Σιξτίνα αντί να επικεντρωθεί στα γλυπτά του τάφου του Πάπα -κάτι που ο Μιχαήλ Άγγελος προτιμούσε περισσότερο. Όταν έφυγε από τη Ρώμη για τη Φλωρεντία ώστε να κάνει ένα διάλειμμα από την πίεση της δουλειάς, ο Μιχαήλ Άγγελος έγραψε, "Αν η Αυτού Αγιότητα θέλει να συνεχίσει, θα πρέπει να κάνει την κατάθεση εδώ στη Φλωρεντία, και θα του γράψω πού. Έχω πολλά μάρμαρα κατά παραγγελία στην Καρράρα που θα τα φέρω εδώ, μαζί με αυτά που έχω στη Ρώμη. Ακόμα κι αν αυτό σήμαινε μια σοβαρή απώλεια για μένα, δε με πειράζει όσο μπορώ να κάνω τη δουλειά εδώ".
Επίσης, δεν ήταν συνετό να τον κρίνει ο οποιοσδήποτε. Όταν, κατά τη διάρκεια της προεπισκόπησης της τοιχογραφίας Τελευταία Κρίση, ένας αξιωματούχος της εκκλησίας επέκρινε το έργο του, ανακάλυψε ότι, σε μια πράξη εκδίκησης, ο Μιχαήλ Άγγελος είχε χρησιμοποιήσει το πρόσωπό του στη φιγούρα του Μίνωα (η διοίκηση του διάσημου βασιλιά της Κρήτης θεωρήθηκε ανθρωπιστική και δίκαιη και γι' αυτόν τον λόγο, σύμφωνα με τον μύθο, ορίστηκε ως ένας από τους κριτές του Άδη -μαζί με τον αδελφό του Ραδάμανθυ και τον Αιακό- και ήταν αυτός που λάμβανε τις τελικές αποφάσεις) στο τελικό έργο. Αυτό το πλάσμα, που διέμενε στην Κόλαση, ήταν ο κριτής των ψυχών και απεικονίζεται με δύο αυτιά γαϊδάρου και ένα φίδι να δαγκώνει τα γεννητικά του όργανα. Αν και ο αξιωματούχος παραπονέθηκε στον Πάπα, του είπαν ότι η δικαιοδοσία του Πάπα δεν έφτανε μέχρι την κόλαση.

Ήταν εργασιομανής και αυτό απέδωσε
 

Rondanini Pietà

 

"Πολλοί πιστεύουν -και εγώ- ότι έχω οριστεί για αυτό το έργο από τον Θεό. Παρά τα γηρατειά μου, δεν θέλω να τα παρατήσω. Δουλεύω από αγάπη για τον Θεό και εναποθέτω όλη μου την ελπίδα σε Αυτόν".

Ο Μιχαήλ Άγγελος έζησε μια μακρά ζωή και πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Καθώς μεγάλωνε, δεν επιβράδυνε ποτέ και πέρασε τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του ως αρχιτέκτονας της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου, στέλνοντας σημειώσεις στους εργάτες όταν ήταν πολύ αδύναμος για να συνεχίσει επιτόπου. Αν και αυτό το έργο καταλάμβανε μεγάλο μέρος του χρόνου του, συνέχισε τη γλυπτική και μάλιστα, εργαζόταν στο Rondanini Pietà -το οποίο σήμερα βρίσκεται στο Μιλάνο- μέχρι και έξι ημέρες πριν από το θάνατό του.
Ως ένας τόσο διάσημος καλλιτέχνης με μακρά καριέρα, δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πέθανε πλούσιος. Εργάστηκε για εννέα διαφορετικούς Καθολικούς Πάπες, ένα τεράστιο κατόρθωμα αν σκεφτεί κανείς ότι οι περισσότεροι ήθελαν να αλλάζουν καλλιτέχνες όταν αναλάμβαναν την εξουσία. Μετά το θάνατό του, άφησε μια περιουσία αξίας 50.000 Φλωρινών -35 με 50 εκατομμύρια δολάρια σήμερα. Είναι ενδιαφέρον ότι, όσο πλούσιος και ήταν, δεν συμπεριφερόταν έτσι. Λέγεται ότι μισούσε το μπάνιο και περηφανευόταν που συνέχιζε να ζει μια ταπεινή ζωή παρά την περιουσία του.

από: my modern met