Τρώει η μύγα σίδερο και το κουνούπι ατσάλι

Η παροιμία απαντά σε πάρα πολλές ελληνικές συλλογές που καλύπτουν ένα ευρύ γεωγραφικό χώρο (από την Πελοπόννησο μέχρι την Ανατολική Ρωμυλία και από τη Μικρά Ασία μέχρι την Ήπειρο και τα Ιόνια νησιά).

Η παροιμιακή φράση λέγεται για καταπληκτικά, φοβερά, παράξενα ή και απίστευτα γεγονότα ή καταστάσεις - ερμηνεία που τη συνδέει με αρχαίο ελληνικό μυθογραφικό θέμα, το οποίο αναφέρεται σε ποντικούς που τρώνε σίδερο (πβ. Θεόφραστος: οἱ μῦες ἱστοροῦνται καὶ σίδηρον κατεσθίειν καὶ χρυσίον, Αιλιανός: οι δε μύες... άγριοι δε και δεινοί και καρτεροί τους οδόντας, και διακόψαι τε και διατραγείν οιοί τε εισί και σίδηρον). Η χώρα που συμβαίνουν αυτά δεν είναι άλλη από τη φανταστική χώρα των παραδόξων και των θαυμασίων, όπου κανείς μπορεί να παρατηρήσει και άλλα παράδοξα και φοβερά. Ενώ, όμως, η δοξασία για την ύπαρξη σιδηροβόρων ποντικών έσβησε μαζί με την πίστη για την ύπαρξη κάποιας «Χώρας των Θαυμασίων», η παροιμιακή χρήση του θέματος επιβίωσε στη νεοελληνική προφορική παράδοση, αλλά σε παραλλαγμένη μορφή.

Η υποκατάσταση, βέβαια, των αρχαίων ποντικών με τις νεοελληνικές μύγες ήταν εύκολη, δεδομένης της φωνητικής ομοιότητας των λέξεων μυες (= ποντίκια) και μυίαι ή μύγες.