Τρίτη 31 Οκτωβρίου 2023

Halloween Μέρος 9ο: Η αληθινή ιστορία πίσω από το περίεργο σύνδρομο που ενέπνευσε το "Εφιάλτης στο Δρόμο με τις Λεύκες"


Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του '80, ένα τρομακτικό κύμα μυστηριωδών θανάτων έδωσε έμπνευση για το κλασικό slasher του Γουές Κρέιβεν.
 
 
 
Το 1981, ο Γουές Κρέιβεν χρειαζόταν μια επιτυχία.

Μέχρι τότε, είχε γυρίσει ταινίες για περίπου 15 χρόνια και είχε ήδη σκηνοθετήσει 2 ταινίες που σήμερα θεωρούνται κλασικές τρόμου: το The Last House on the Left (Το τελευταίο σπίτι αριστερά, 1972) και το The Hills Have Eyes (Αίμα στους λόφους, 1977). Όμως κέρδιζε τα προς το ζην ως σκηνοθέτης προς ενοικίαση, κάνοντας τηλεοπτικές ταινίες όπως την προσαρμογή του "Summer of Fear" της Λόις Ντάνκαν (Stranger in Our House, 1978). Άρπαξε την ευκαιρία να κάνει δύο ταινίες, το Deadly Blessing (1981) και το Swamp Thing (1982), το ένα με το άλλο. Οι ταινίες βγήκαν στους κινηματογράφους και, πλέον, ο Κρέιβεν είχε τα χρήματα που χρειαζόταν για να πάρει μερικούς μήνες άδεια και να γράψει ένα σενάριο που πίστευε ότι θα μπορούσε να αλλάξει τα πράγματα.

Για χρόνια, ο Κρέιβεν είχε φανταστεί έναν δολοφόνο που καταδίωκε τα θύματά του στα όνειρά τους. Χρειάστηκαν όμως οι ειδήσεις για μια σειρά από παράξενους θανάτους για να τον κάνουν τελικά να γράψει.
 
"Το αίνιγμα των εκατό χρόνων"
Καθ' όλη τη διάρκεια του 1981, οι Los Angeles Times δημοσίευσαν μια σειρά άρθρων για -κατά τα άλλα- υγιείς πρόσφυγες από το Λάος που είχαν πεθάνει μυστηριωδώς στον ύπνο τους, αφού είχαν βιώσει βίαιους εφιάλτες. Τα περισσότερα από τα θύματα ήταν άνδρες γύρω στα 30 και πολλά ήταν από την κοινότητα των Χμονγκ, μια εθνική ομάδα που είχε μεταναστεύσει από την πατρίδα της την Κίνα στο Βιετνάμ, το Λάος και την Ταϊλάνδη τον 19ο αιώνα. Μετά το τέλος του πολέμου του Βιετνάμ το 1975, χιλιάδες μέλη της μετεγκαταστάθηκαν στις ΗΠΑ.

Τον Δεκέμβριο του 1981, μια είδηση του Associated Press ανέφερε ότι "[μια] ανεξήγητη θλίψη σκοτώνει πρόσφυγες από το Λάος σε εξαιρετικά υψηλό ποσοστό, χτυπώντας τα θύματά της γρήγορα και χωρίς προειδοποίηση ενώ κοιμούνται…". Υπήρξαν αναφορές για 38 τέτοιες περιπτώσεις που συνέβησαν μεταξύ Ιουλίου 1977 και Οκτωβρίου '81. Μέχρι τα τέλη του Δεκεμβρίου 1981, η Εβδομαδιαία Έκθεση Θνησιμότητας και Νοσηρότητας των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (Centers for Disease Control and Prevention’s Mortality and Morbidity Weekly Report) είχε συνδέσει αυτούς τους "ξαφνικούς, απροσδόκητους, νυχτερινούς θανάτους των προσφύγων από την Νοτιοανατολική Ασία" με ένα φαινόμενο πιο συνοπτικά γνωστό ως "SUNDS" (Sudden Unexpected/ Unexplained Nocturnal Death Syndrome, Σύνδρομο Ξαφνικού Θανάτου).

"Είναι ένα εντελώς νέο σύνδρομο", δήλωσε ο Δρ Roy Baron, επιδημιολόγος στο CDC. "Θάνατος σε νέους, υγιείς ανθρώπους που συμβαίνει τη νύχτα, που συμβαίνει μέσα σε λίγα λεπτά και στερείται εξήγησης μετά από αυτοψία".

Ο Δρ. Baron έκανε λάθος σε ένα πράγμα: Η συμφορά που θα γινόταν γνωστό ως SUNDS δεν ήταν καινούργια. Από όσο γνωρίζουμε, περιγράφηκε για πρώτη φορά από έναν Φιλιππινέζο γιατρό σε ένα ισπανικό ιατρικό περιοδικό του 1917. Το 2018, μια εργασία που δημοσιεύτηκε στο Journal of the American Heart Association αποκάλεσε το SUNDS ως "το αίνιγμα των εκατό χρόνων". Παρόμοιοι θάνατοι είχαν αναφερθεί στην Κίνα, τις Φιλιππίνες, την Ταϊλάνδη, τη Χαβάη, την Ιαπωνία και την Αγγλία, με διάφορα ονόματα. Στις Φιλιππίνες, το φαινόμενο είναι γνωστό ως "bangugut", μια λέξη που το International Journal of Epidemiology μεταφράζει ως "να σηκώνεσαι και να βογκάς κατά τη διάρκεια του ύπνου". Στη Χαβάη, φέρεται να είναι γνωστή ως "ασθένεια των ονείρων".

Οι περιπτώσεις όμως που κέντρισαν την φαντασία του Κρέιβεν και βοήθησαν να εμπνευστεί το A Nightmare on Elm Street του 1984 ήταν μέρος μιας σειράς θανάτων που περιορίζονταν ως επί το πλείστον στις κοινότητες Χμονγκ της Αμερικής. Μέχρι τη στιγμή που σταμάτησαν αυτοί οι θάνατοι στα τέλη της δεκαετίας του '80, το SUNDS είχε στοιχίσει τη ζωή σε τουλάχιστον 117 ανθρώπους. Όλα τα γνωστά θύματα -εκτός από ένα- ήταν άνδρες -πολλοί από αυτούς Χμονγκ- που είχαν εγκαταλείψει το Λάος μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ για να γλιτώσουν από τη δίωξη από την κομμουνιστική κυβέρνηση της χώρας. Τον Φεβρουάριο του 1981, ένα άρθρο των LA Times είκασε ότι ένα "σύνδρομο εφιάλτη" σκότωνε τους άνδρες. Τον Ιούλιο, η εφημερίδα κυκλοφόρησε έναν άρθρο με τίτλο "Men of Hmong Dogged by Death" (Άνδρες Χμονγκ πεθαίνουν μίζερα).

Προτάθηκαν διάφορες πιθανές αιτίες, αλλά όλα κατέληγαν σε αδιέξοδο και οι αυτοψίες δεν αποκάλυψαν καμία φυσιολογική ένδειξη. Κάποιοι αναρωτήθηκαν αν η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στις συνθήκες που είχαν οδηγήσει τους άνδρες στις ΗΠΑ εξαρχής.

Ένας "μυστικός πόλεμος"
 

Ενώ ο αμερικανικός στρατός πολεμούσε τις κομμουνιστικές δυνάμεις στο Βιετνάμ, στο γειτονικό Λάος, η CIA διεξήγαγε αυτό που ονομάζεται "μυστικός πόλεμος" με τους Χμονγκ να είναι αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της προσπάθειας. Προσλήφθηκαν και εκπαιδεύτηκαν από τη CIA για να πολεμούν, να συλλέγουν πληροφορίες, να προστατεύουν τα αμερικανικά συμφέροντα και να διασώζουν Αμερικανούς πιλότους που είχαν καταρριφθεί πάνω από τις ζούγκλες του Λάος.

Τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά για τους Χμονγκ, οι οποίοι υπέστησαν δεκάδες χιλιάδες απώλειες κατά τη διάρκεια των μαχών, καθώς και κατά τις μεταγενέστερες προσπάθειές τους να ξεφύγουν από τη βάναυση δίωξη μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη σύγκρουση το 1975. Πολλοί, αφού πέρασαν κάποιο καιρό στο στρατόπεδα προσφύγων στην Ταϊλάνδη, κατέφυγαν στις ΗΠΑ και σχημάτισαν πολύ δεμένες κοινότητες στην Καλιφόρνια, το Ουισκόνσιν, τη Μινεσότα και το Όρεγκον.

Μερικοί απέδωσαν τους αινιγματικούς θανάτους στα χημικά όπλα στα οποία είχαν εκτεθεί κατά τη διάρκεια του παρατεταμένου πολέμου στο Λάος και την Καμπότζη. Οι υποστηρικτές όμως αυτής της θεωρίας δεν μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί τα χημικά χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να τους σκοτώσουν ή γιατί οι θάνατοι συνέβαιναν μόνο τη νύχτα.

Πολλοί μεγαλύτεροι ηλικιακά Χμονγκ είχαν άλλη θεωρία. Οι θάνατοι, είπαν, ήταν έργο του νταμπ τσογκ (dab tsog), ενός κακόβουλου πνεύματος που πιστεύεται ότι επιτίθεται και πνίγει τα θύματα ενώ κοιμούνται.

Το πνεύμα λειτουργεί πολύ σαν την γνωστή μας Μόρα (ή Βραχνάς), την ηλικιωμένη που προσπαθεί να κλέψει την λαλιά του θύματος ή κάθεται στο στήθος του προκαλώντας του ασφυξία. Οι ερευνητές έχουν συνδέσει αυτούς τους μύθους με την υπνική παράλυση, μια κατάσταση κατά την οποία οι πάσχοντες είναι ανίκανοι να μιλήσουν ή να κινηθούν, αλλά είναι απόλυτα πεπεισμένοι ότι κάπου κρύβεται μια απαίσια παρουσία.

Προφανώς, η ιατρική κοινότητα δεν πήρε στα σοβαρά την θεωρία ότι ένα κακό πνεύμα σκότωνε τους Χμονγκ στον ύπνο τους, η οποία συνέχισε να ψάχνει για μια φυσιολογική εξήγηση. Ωστόσο, χρόνια αργότερα, μια πιο λεπτή κατανόηση της δύναμης της πίστης οδήγησε έναν ερευνητή σε ένα εκπληκτικό συμπέρασμα: Κατά κάποιο τρόπο, οι πρεσβύτεροι Χμονγκ είχαν δίκιο.

"Μια μοιραία δύναμη της φαντασίας"
 
Ο Εφιάλτης, του Henry Fuseli (1781) πιστεύεται ότι είναι μια από τις κλασικές απεικονίσεις της υπνικής παράλυσης που εκλαμβάνεται ως δαιμονική επίσκεψη - πηγή
 
Το 2011, η Δρ. Shelley Adler, διευθύντρια εκπαίδευσης στο Osher Center for Integrative Medicine στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Φρανσίσκο, δημοσίευσε ένα βιβλίο με τίτλο "Sleep Paralysis: Nightmare, Nocebos, and the Mind-Body Connection". Είχε περάσει 15 χρόνια διεξάγοντας επιτόπια έρευνα για τους θανάτους των Χμονγκ και ψάχνοντας αρχεία, και είχε πειστεί ότι, οι άνδρες δεν σκοτώνονταν από ένα κακό πνεύμα, αλλά του σκότωνε η πίστη τους σε αυτό.

Η Δρ. Adler υποστήριξε ότι οι θάνατοι SUNDS ήταν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του φαινομένου nocebo, την σκοτεινή πλευρά του πιο γνωστού μας placebo (εικονικό φάρμακο). Το Placebo πήρε το όνομά του από μια λατινική φράση που σημαίνει "θα προσφέρω ευχαρίστηση", ενώ το nocebo μεταφράζεται ως "θα είμαι επιβλαβής". Όταν βιώνουμε το φαινόμενο placebo, μια θεραπεία χωρίς πραγματική ιατρική αξία βελτιώνει την κατάστασή μας, συχνά με μετρήσιμους τρόπους, επειδή πιστεύουμε ότι θα το κάνει. Με το nocebo ισχύει το αντίθετο. Κάτι που δεν μπορεί πραγματικά να μας βλάψει, όπως ένας μυθικός δαίμονας που υποτίθεται ότι στοιχειώνει τον ύπνο μας, θα μπορούσε να γίνει σωματικά επιβλαβής ή ακόμα και θανατηφόρος εάν η πίστη μας σε αυτό είναι αρκετά ισχυρή.

Η Δρ. Adler δεν ήταν η πρώτη που μελέτησε το φαινόμενο. Το 1942, ο εξέχων Αμερικανός φυσιολόγος Walter Cannon έγραψε για αυτό που ονόμασε "θάνατο βουντού", όπου άνθρωποι στην Αφρική, τη Νότια Αμερική και την Αυστραλία πέθαναν αφού πίστευαν ότι τους είχαν καταραστεί. Ο Cannon το περιέγραψε ως "μια μοιραία δύναμη της φαντασίας που εργάζεται μέσω του αμείωτου τρόμου".

Κατά τη διάρκεια της έρευνάς της, η Δρ. Adler διαπίστωσε ότι, ενώ οι εμπειρίες που ερμηνεύονται ως επιθέσεις dab tsog ήταν συχνές στο Λάος, σπάνια ήταν -ίσως ποτέ- θανατηφόρες. Γιατί λοιπόν ο δαίμονας είχε γίνει δολοφονικός στις ΗΠΑ; Η Δρ. Adler αποδίδει τη στροφή στο γεγονός ότι, στο Λάος, υπήρχε μια πολιτιστική υποδομή για την επεξεργασία των εμπειριών. Οι πάσχοντες μπορούσαν να μιλήσουν για αυτό που τους συνέβαινε χωρίς να στιγματιστούν, να συμβουλευτούν σαμάνους και να επωφεληθούν από τελετουργίες που πίστευαν ότι θα διέλυαν το πνεύμα.

Από την άλλη, οι Χμονγκ που είχαν εγκατασταθεί στις ΗΠΑ δεν είχαν τέτοια υποστήριξη. Οι σαμάνοι δεν ήταν τόσο άμεσα διαθέσιμοι στις κοινότητές τους εκεί, και ακόμη κι αν μπορούσαν να βρουν κάποιον, οι θεραπευτικές τελετουργίες συχνά περιλάμβαναν θυσία ζώων ή άλλα στοιχεία που ήταν απαγορευμένα στις ΗΠΑ. Επιπλέον, οι άντρες Χμονγκ έπρεπε να φροντίζουν τις οικογένειές τους και να τιμούν τα πνεύματα των προγόνων τους, αλλά αυτό ήταν δύσκολο στις ΗΠΑ και έπρεπε να βασίζονται είτε σε κοινωνικές υπηρεσίες είτε σε άλλα μέλη της οικογένειας -συμπεριλαμβανομένων των γυναικών- για βοήθεια. Σύμφωνα με την Δρ. Adler, όλοι αυτοί οι παράγοντες έκαναν τους άντρες Χμονγκ που είχαν μεταναστεύσει στην Αμερική να αισθάνονται ιδιαίτερα ευάλωτοι στα θηράματα ενός δολοφόνου ονείρων.

Ο Κρέιβεν μάλλον δεν γνώριζε πολλά από αυτά, αλλά οι ιστορίες που διάβασε ήταν αρκετές για να τον βοηθήσουν να επινοήσει ένα διαφορετικό είδος δαίμονα και να εφεύρει έναν από τους πιο εμβληματικούς κακούς της οθόνης στην ιστορία του κινηματογράφου.

"Κι αν ο θάνατος ήταν αποτέλεσμα του ονείρου;", είπε ο Κρέιβεν στο Rolling Stone το 1988. "'Τι θα γινόταν αν τα όνειρα σκότωναν πραγματικά αυτούς τους άνδρες; Και τι θα γινόταν αν όλοι μοιράζονταν ένα κοινό τρομακτικό όνειρο;' Άρχισα λοιπόν να κατασκευάζω έναν κακό που υπήρχε μόνο στα όνειρα".

από: mental floss

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου