Τα "Νικολοβάρβαρα" και οι παροιμίες τους

"Δεκέμβριος", πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη - πηγή

"Αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, αϊ-Σάββας σαβανώνει κι αϊ-Νικόλας παραχώνει"...

Από μικρό παιδί την θυμάμαι αυτήν την παροιμία και μου έχει κάνει μεγάλη εντύπωση. Μάλλον θα ήταν επειδή είναι κάπως μακάβρια.

Μιας και είναι οι μέρες που γιορτάζονται αυτοί οι τρεις Άγιοι την θυμήθηκα πάλι και είπα να κάνω μια μικρή έρευνα.



Ως γνωστόν, η μνήμη της Αγίας Βαρβάρας τιμάται στις 4 Δεκεμβρίου, του Αγίου Σάββα στις 5 και του Αγίου Νικολάου στις 6.

Τα «Νικολοβάρβαρα», όπως τα αποκαλεί ο λαός μας, «κάνει νερά και χιόνια», ενώ οι ναυτικοί συμπληρώνουν, «Τ’ αϊ-Νικολοβάρβαρα, κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκας και τελώνια». Για τον χειμώνα γίνεται και η εξής αναφορά: «Αν τ’ Αγιού Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια των Αγιών δε λείπω, κι αν λείπω τ’ Άγια των Αγιών τ’ Αϊνικολοβάρβαρα είμαι εδώ».

Στην Πελοπόννησο οι τρεις αυτοί Άγιοι σχετίζονται με το θάνατο. Λόγω των άσχημων καιρικών συνθηκών που συνήθως επικρατούν τον Δεκέμβριο, προκαλούνται πολλοί θάνατοι. Ιδιαίτερα την Αγία Βαρβάρα πολλές φορές την επικαλούνται όταν συμβαίνουν ξαφνικοί θάνατοι καθώς και στις τελευταίες στιγμές ενός μελλοθάνατου. Ἀλλά και τον Άγιο Σάββα πάντα τον επικαλούνται για το σαβάνωμα των νεκρών.

Όσον αφορά το «Η αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο αϊ-Σάββας σαβανώνει κι ο αϊ-Νικόλας παραχώνει», ο Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης αναφέρει:

«...οι γιορτές της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα και του Αγίου Νικολάου παρουσιάζουν μια αγιωνυμική ενότητα. Ενότητα χρονική, που δημιουργείται από τις συνήθως ακραίες καιρικές συνθήκες τις μέρες αυτές: "Τ’ Αγιονικολοβάρβαρα, ή βρέχει ή χιονίζει", λέγουν στη Σίφνο. Την κλιμακωτή επέλαση του κρύου εκφράζει παραστατικά και ο ποντιακός λόγος: "άε-Βάρβαρα φύσα, άε-Σάββα βρέξαν, άε-Νικόλα σόντσον (χιόνισε)". Υπάρχουν όμως και αντίθετες δοξασίες, ότι τότε μπορεί να επικρατεί και καλοκαιρία: "Τα Νικολοβάρβαρα κι οι τοίχοι βράζουν" (Χίος)» - (πηγή)

Μερικές ακόμα παροιμίες για τα "Νικολοβάρβαρα"
Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απλοήθη, μαζώχται ξύλα και άχυρα και σύρται και στον μύλο Άγιο Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.

Άγια Βαρβάρα μίλησε και Σάββας αποκρίθει κι Αγιονικόλας έτρεξε να πάει να λειτουργήσει.

Απ’ τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο χειμώνας.

Άγια Βαρβάρα γέννησε και ο Σάββας το εδέχθη, και ο Αϊ Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει.