Τρίτη 5 Δεκεμβρίου 2023

Tŷ Unnos: Η ουαλική παράδοση του "σπιτιού της μιας νύκτας"

 
Κοντά στο χωριό Llanycefn, στο Pembrokeshire, στη νοτιοδυτική Ουαλία, βρίσκεται ένα μικρό πέτρινο εξοχικό σπίτι. Ο μύθος λέει ότι το σπίτι χτίστηκε μέσα σε μια μόνο νύχτα, ακολουθώντας την παράδοση του "tŷ unnos", που μεταφράζεται στα αγγλικά ως "σπίτι σε μια νύχτα".
 
Σύμφωνα με αυτή την -εδώ και αιώνες- παράδοση, όποιος μπορούσε να χτίσει ένα σπίτι σε κοινό έδαφος από το σούρουπο μέχρι την αυγή, μπορούσε να διεκδικήσει τη γη και το σπίτι.
 
 
 
Παραλλαγές της παράδοσης έλεγαν ότι έπρεπε να ανάψει φωτιά στην εστία του σπιτιού με το πρώτο φως της ημέρας και να βγαίνει καπνός από την καμινάδα. Τέλος, ο καταληψίας μπορούσε να επεκτείνει τη γη γύρω από το σπίτι μέχρι εκεί που θα έφτανε ένα τσεκούρι αν το πετούσε από τις τέσσερις γωνίες του.
 
Αν και το tŷ unnos δεν έχει νομική βάση, ήταν συνηθισμένο σε όλη την Ουαλία και τη Βρετανία μεταξύ του 17ου και του 19ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, πολλοί ιδιοκτήτες γης είχαν περιφράξει τις περιουσίες τους σε μεγάλα, ιδιόκτητα αγροκτήματα αναγκάζοντας την έξωση όσων ζούσαν και κέρδιζαν τα προς το ζην από αυτή τη γη. Πολλοί από αυτούς τους αγρότες, που πλέον ήταν στο περιθώριο, ακολούθησαν την παράδοση και άρχισαν να χτίζουν σπίτια μέσα στη νύχτα, με την ελπίδα να ξεγελάσουν τους άπληστους άρχοντές τους.

Υπάρχουν πολλά χωριά στην αγροτική Βρετανία όπου μπορεί κανείς να βρει τέτοια σπίτια. Αρχικά, έχτιζαν το σπίτι από ένα μείγμα πηλού, λάσπης, χόρτου και άχυρου. Οποιοδήποτε άλλο υλικό απαιτούσε περισσότερη προσπάθεια και περισσότερο χρόνο.
 

Το Penrhos Cottage στο Pembrokeshire

Η οικογένεια του καταληψία και οι φίλοι του μάζευαν τα υλικά και τα μετέφεραν στον χώρο, έτοιμοι να ξεκινήσουν μόλις έπεφτε ο ήλιος. Δουλεύοντας όλη τη νύχτα, έστηναν πρώτα τους τέσσερις απλούς τοίχους και μετά πρόσθεταν την αχυροσκεπή. Στοιχεία όπως τα παράθυρα τα πρόσθεταν αργότερα, αλλά η πόρτα έμπαινε αμέσως. Έπειτα, καθώς ξημέρωνε, άναβαν φωτιά στην εστία και ο καπνός που έβγαινε από την καμινάδα ήταν απόδειξη ότι το σπίτι είχε ολοκληρωθεί.

Μόλις η οικογένεια εδραίωνε την αξίωσή της για τη γη, ξαναχτιζόταν σταδιακά το σπίτι, με πιο ανθεκτικά υλικά, όπως πέτρα και σχιστόλιθο. Έτσι, ενώ υπάρχουν πολλά σπίτια που χτίστηκαν σύμφωνα με αυτήν την παράδοση, δεν υπάρχουν πρωτότυπα παραδείγματα.

Το Penrhos Cottage στο Pembrokeshire είναι ένα παράδειγμα κτιρίου tŷ unnos και, πριν εγκαταλειφθεί, χρησιμοποιήθηκε για πολλές γενιές. Την δεκαετία του 1970, αγοράστηκε από την τοπική αρχή και μετατράπηκε σε μουσείο. Ένα ακόμη παράδειγμα είναι το Llainfadyn, που χτίστηκε το 1762 στο Rhostryfan του Gwynedd και από το 1962 λειτουργεί ως μουσείο. Το τελευταίο γνωστό tŷ unnos χτίστηκε το 1882 στο Flintshire από τέσσερα αδέρφια από το Lancashire.

Η ιδέα του "σπιτιού της μιας νύκτας" δεν περιορίζεται στην Ουαλία. Παρόμοια έθιμα και λαογραφία υπάρχουν στην Ιρλανδία, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Τουρκία. Για παράδειγμα, στην ανατολική Γαλλία, ήταν γενικά κατανοητό ότι ο καθένας είχε το δικαίωμα να οικειοποιηθεί κάποιο τμήμα γης της κοινότητας για να χτίσει ένα σπίτι μεταξύ της δύσης και της ανατολής του ηλίου. Τα νεότερα μέλη των φτωχών οικογενειών περνούσαν μερικές φορές όλο το χειμώνα προετοιμάζοντας την ξυλεία του σπιτιού τους με την οικογένεια και τους φίλους τους, και στη συνέχεια, μια ωραία νύχτα, όταν όλα ήταν έτοιμα, συγκεντρωνόταν σε ένα κομμάτι άδειας γης και έστηναν το σπίτι.
 

Το The Ugly House κοντά στο Betws-Y-Coed

Παρόμοια παράδοση υπάρχει και στην Τουρκία. Στην Κωνσταντινούπολη, σχεδόν ο μισός πληθυσμός ζει σε "gecekondu", μια προσωρινή κατοικία που φτιάχνεται γρήγορα, συνήθως μέσα σε μια μόνο νύχτα. Στο βιβλίο του "Shadow Cities", ο συγγραφέας Robert Neuwirth περιγράφει πώς αυτοί οι καταληψίες εκμεταλλεύονται ένα νομικό κενό που ορίζει ότι, εάν η κατασκευή ξεκινήσει μετά το σούρουπο και ο καταληψίας μετακομίσει στο τελειωμένο σπίτι πριν από την αυγή της επόμενης ημέρας χωρίς να τραβήξει την προσοχή των Αρχών, τότε απαγορεύεται στις Αρχές να κατεδαφίσουν το κτίριο την επόμενη ημέρα και πρέπει να κινήσουν νομική διαδικασία σε δικαστήριο, όπου είναι πιθανότερο να κερδίσει ο καταληψίας.

Σύμφωνα με διάφορους μελετητές, η παράδοση μπορεί να έχει προέλευση από το παλιό γερμανικό δίκαιο, ή το ρωμαϊκό δίκαιο, ή το οθωμανικό δίκαιο ή ακόμη και το ινδοευρωπαϊκό δίκαιο. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν ξέρει από πού προήλθε αυτός ο αρχαίος θρύλος.
 

Το Llainfadyn Cottage στο Rhostryfan

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου