Ίσως και να έχετε δει έναν σφαιρικό αστρολάβο: στο κέντρο του βρίσκεται η Γη. Γύρω της βρίσκεται μια σειρά από δακτυλίους, με επίκεντρο τον πλανήτη μας. Όλα τους έχουν ξεχωριστές επιστημονικές λειτουργίες, αλλά ο σφαιρικός αστρολάβος είναι και ένα πολύ όμορφο αντικείμενο: ένα αντικείμενο όπου η Τέχνη ενώνεται με την Επιστήμη σε αρμονία.
Δείτε ακόμη:
Αστρολάβος: Ο υπέροχος υπολογιστής της αρχαιότητας
Παρά το γεγονός ότι ο σφαιρικός αστρολάβος εκτοπίστηκε τον 17ο αιώνα από το τηλεσκόπιο, υπάρχουν ακόμα κάποια σωζόμενα δείγματα που προκαλούν μερικά ερωτήματα, όπως "τι κάνει;" και "ποιος το εφηύρε;".
Ο σφαιρικός αστρολάβος ή αστρολάβος Ιππάρχου ή Ίππαρχου, εκ του ονόματος του εφευρέτη του, που θεωρείται ότι είναι ο Ίππαρχος ο Ρόδιος. Αποτελείται από πέντε μεταλλικές στεφάνες σε μορφή δακτυλίων κατά την ακόλουθη διάταξη: μία εξωτερική οριζόντια η οποία εφάπτεται εσωτερικά με δύο άλλες κάθετες μεταξύ τους στεφάνες που συνδέονται μόνιμα. Οι δύο αυτές μόνιμες φέρουν επιπρόσθετα άλλες δύο ομόκεντρες κινητές στεφάνες που συνδέονται κατά διαφορετικό άξονα μεταξύ τους. Οι δύο μόνιμα σταθερές στεφάνες ονομάζονταν η μεν μία "κάθετος κύκλος" η δε άλλη "εκλειπτικός κύκλος". Ο "κάθετος κύκλος" ενώνει τους δυο πόλους, ενώ ο εκλειπτικός είναι ο ισημερινός, είναι δηλαδή η τροχιά του Ήλιου στην ουράνια σφαίρα (μια φανταστική σφαίρα με μεγάλη ακτίνα, ομόκεντρη με τον θεατή), όπως φαίνεται από το κέντρο της Γης.
Στη συνέχεια, ο μεσημβρινός είναι ο μεγάλος δακτύλιος που διέρχεται από τους ουράνιους πόλους: δύο σημεία στον ουρανό, όπου ο άξονας της περιστροφής της Γης διασυνδέεται με την επίσης φανταστική ουράνια σφαίρα.
Τέλος, ο σφαιρικός αστρολάβος έχει έναν ακόμη δακτύλιο που αντιπροσωπεύει τις παραλλήλους: ένα ακόμη κατόρθωμα της αρχαίας φαντασία. Οι παράλληλοι είναι αυτό που αποκαλούμε ως κύκλο των γεωγραφικών πλατών. Και οι πέντε δακτύλιοι συνδέονται μεταξύ τους.
Δεν είναι γνωστό αν η ιδέα εξαπλώθηκε από την Ελλάδα στην Κίνα ή αν κάποιος Ανατολίτης επιστήμονας ανέπτυξε τις δικές του ιδέες ανεξάρτητα. Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεία για τη χρήση σφαιρικών αστρολάβων σε όλη την κινεζική (και κορεατική) ιστορία. Η παραπάνω εικόνα χρονολογείται από το 1675.
Αν και η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ανέκοψε τη χρήση των εν λόγω αστρολάβων στην Ευρώπη, η ελληνική γνώση διατηρήθηκε και εξευγενίστηκε στον ισλαμικό κόσμο. Οι σφαίρες επανεισήχθηκαν στην Ευρώπη προς το τέλος του 10ου αιώνα από επιστήμονες που είχαν ως βάση την τότε ισλαμική Al-Andalus στην Ισπανία.
Ο Γερβέρτος Ωριλλάκ, ο οποίος αργότερα έγινε ο Πάπας Σιλβέστρος Β' (999-1003), πρόσθεσε σωλήνες παρατήρησης με τις οποίες μπορούσε να καθορίσει κάποιος τη θέση του ως προς τον πολικό αστέρα καθώς και να κάνει ακριβείς μετρήσεις του Ισημερινού.
Τα παραπάνω είναι μια σύντομη ματιά στον σφαιρικό αστρολάβο αλλά η σημασία του στην ανάπτυξη της αστρονομίας δεν πρέπει να υποτιμάται. Αν και αντικαταστάθηκε από το τηλεσκόπιο, έδωσε τη δυνατότητα να κατανοήσουμε πληρέστερα τους ουρανούς.
από: kuriositas
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου