Αν η αγάπη είναι ελέφαντας, ο έρωτας τι ζώο είναι τότε;

Τι είναι η ζωή, τι είναι ο άνθρωπος...; Ποιοι είμαστε, που πάμε...;

Όλα τα ερωτήματα που ταλανίζουν το ανθρώπινο μυαλό, και απασχολούν όλων των ειδών τους επιστήμονες εδώ και χρόνια, θα βρουν την απάντηση τους σε ένα και μόνο κείμενο. Σε αυτό εδώ το άρθρο που διαβάζεις!

Πλάκα κάνεις έτσι; Δεν πιστεύω να το πίστεψες; Τι είμαι μωρέ και να μπορώ να κάνω κάτι τέτοιο; Και άντε και να μπορούσα, εδώ θα ήμουν; Δεν νομίζω Τάκη.

Να προσπαθήσουμε μαζί να απαντήσουμε ένα ερώτημα, ναι. Να προβληματιστούμε παραγωγικά, ναι. Να ψιλοκλέψουμε απόψεις ανθρώπων λιγάκι πιο ψαγμένων από εμάς, σε συγκεκριμένα πεδία, ναι. Αλλά όχι γενικά και αόριστα.

Πολύ επικεντρωμένα, σε ένα πολύ συγκεντρωμένο ερώτημα, γιατί με τα πολλά πελαγώνουμε και δεν είναι καιρός για κολύμπι, δεν είναι καν η εποχή για μαγιό ακόμη. Να προλάβουμε να βάλουμε τα κιλά των Χριστουγέννων, να τα ξαναχάσουμε... και έχει ο Θεός. Στο θέμα μας λοιπόν!

Έρωτας και αγάπη!

Πρόκειται για το ίδιο, ή για δύο διαφορετικά συναισθήματα; Άμα είμαι ερωτευμένη μαζί σου, σε αγαπάω κιόλας, ή δεν είναι απαραίτητο; Καλά, το αντίθετο δεν ισχύει σίγουρα, το έχουμε ξεκαθαρίσει. Αγαπώ την μανούλα μου, αλλά δεν είμαι ερωτευμένη μαζί της σαφώς. Και στην τελική, μήπως όλη αυτή η διαφοροποίηση είναι μόνο ελληνική πατέντα, να έχουμε και χωριστές λέξεις για αυτό, ενώ οι πιο πολλοί ξένοι έχουν μόνο μία.

Στα Αγγλικά π.χ. love είναι και η αγάπη και ο έρωτας, απλά χρησιμοποιημένα σε άλλη έκφραση, ή στα Γαλλικά amour, amare στα Ιταλικά, liefde στα Ολλανδικά, Lieben στα Γερμανικά, μια λέξη και για τα δύο. Από τους λίγους λαούς που έχουν δύο λέξεις για αυτές τις έννοιες όπως και εμείς είναι οι Τούρκοι: ask η αγάπη, sevgi ο έρωτας.

Έχει κάποιος δίκιο τελικά; Πρέπει να υπάρχουν δύο διαφορετικές λέξεις γιατί πρόκειται για διαφορετικό πράγμα, ή όχι;

Καταρχήν ας πάμε στα λεξιλογικά και μετά στις έννοιες.

Και επειδή εδώ στην Ελλάδα, αυτόν ξέρουμε αυτόν εμπιστευόμαστε, σε αυτόν ανατρέχουμε και αυτόν ανακαλούμε, άκου να δεις τι λέει ως προς το λεξιλογικό κομμάτι ο Κ. Μπαμπινιώτης, για την ετυμολογία των δύο λέξεων:

«Είναι πράγματι περίεργο πώς τρεις από τις πιο συχνές και καίριες λέξεις της Ελληνικής σε μεγάλη χρήση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι λέξεις αγαπώ/αγάπη, φιλώ/φίλος και έρωτας, παραμένουν άγνωστες ως προς την ετυμολογική τους προέλευση (παραθέτω μόνο για τις δύο που μας αφορούν εδώ.) Το ρήμα ἀγαπῶ (από το οποίο παρήχθη το ουσιαστικό ἀγάπη, μόλις τον 3ο αιώνα π.Χ.), μολονότι απαντά ήδη στον Όμηρο (Οδ. Ψ 214 «οὕνεκά σ’ οὐ τὸ πρῶτον, ἐπεὶ εἶδον, ὧδ’ ἀγάπησα») και χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλη έκταση σε όλη την αρχαιότητα φθάνοντας μέχρι σήμερα (πβ. λ.χ. Πλάτωνος Πολιτεία 330c «ὥσπερ γὰρ οἱ ποιηταὶ τὰ αὑτῶν ποιήματα καὶ οἱ πατέρες τοὺς παῖδας ἀγαπῶσι»), δεν μάς είναι ακόμη γνωστή η ετυμολογική του προέλευση. Χαρακτηρίζεται στα ειδικά λεξικά ως «αγνώστου ετύμου». Μία ετυμολογική υπόθεση (τού 1991) που δέχεται τελευταία στο ετυμολογικό του Λεξικό τής Αρχαίας Ελληνικής ο Robert Beekes είναι: ἀγαπῶ; ἄγα(ν) «πολύ» + πᾶ- «προστατεύω» (από μια ρίζα *pa- «προστατεύω»), ήτοι από μια αρχική σημασία «προστατεύω πολύ».
Και ο ἔρωτας (αρχ. ἔρως, ἔρωτος) που παράγεται από το πολύχρηστο στην αρχαία ρήμα ἔραμαι «ερωτεύομαι, αγαπώ με πάθος» (που έδωσε και τα ἐραστής, ἐράσμιος, ἀνέραστος, Ἐρατώ) μας είναι ετυμολογικά επίσης άγνωστος. Τόσο που ο ετυμολόγος Beekes διερωτάται μήπως το ἔραμαι είναι προελληνική λέξη!»

Δηλαδή άμα δεν ξέρει κι ο Μπαμπινιώτης από που προέρχονται... τα πράγματα είναι σοβαρά!

Η Βικιπαίδεια πάλι μας τρολλάρει μάλλον, γιατί λέει κατά λέξη αυτό:

«Η ελληνική λέξη αγάπη προέρχεται από την λέξη "ἀγάπη" της ελληνιστικής περιόδου».

Μας φώτισε πλήρως, δεν μπορώ να πω.

Για την λέξη έρωτας δε, αναφέρει: «έρωτας. αρχαία ελληνική ἔρως. ἔραμαι/ἐρῶ» και παρά το ότι εννοιολογικά δίνει τις εξής ερμηνείες:

"σαρκική έλξη ενός ατόμου προς άλλο, έντονη επιθυμία ή αγάπη, υπερβολική αφοσίωση, η σχέση μεταξύ ερωτευμένων, το αντικείμενο της ερωτικής επιθυμίας, η σαρκική επαφή, η ερωτική πράξη, βαθιά έλξη ή ενδιαφέρον"

το δίνει όμως συνώνυμο με την αγάπη, για την οποία λέει τα εξής:

"Η λέξη αγάπη μπορεί να αναφέρεται σε μία πληθώρα διαφορετικών συναισθημάτων, καταστάσεων και συμπεριφορών. Τα συναισθήματα αυτά μπορούν να ποικίλουν από την επιθυμία για ρομαντική αγάπη (έρωτας), την πλατωνική αγάπη που ορίζει τη φιλία, την οικογενειακή αγάπη μεταξύ ατόμων με συγγενικούς δεσμούς έως και τη θρησκευτική αγάπη και αφοσίωση. Η μεγάλη αυτή ποικιλία των χρήσεων και εννοιών της λέξης, σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων που περιλαμβάνει, καθιστά δύσκολο τον ορισμό της αγάπης συγκριτικά με άλλες συναισθηματικές καταστάσεις. Ο έρωτας περιλαμβάνει απαραίτητα αγάπη κατά την δική τους ερμηνεία. Απλά η αγάπη, μπορεί να είναι και άλλα πράγματα πλην του έρωτα, αναλόγως του αντικείμενου της, και του συναισθήματος που σου προκαλεί."

Προσέξτε όμως, γιατί αυτήν την ερμηνεία θα χρησιμοποιήσουν κάποια κοριτσάκια, και δεν θα περιμένουν πια να τους πει «σ’ αγαπώ» ο καλός τους, αρκεί να τους πει ότι είναι ερωτευμένος, και αυτές θα το δέσουν κόμπο ότι τις αγαπάει. Δεν μου ακούγεται πολύ ασφαλής σαν ερμηνεία σε τέτοια περίπτωση για να πω την αλήθεια μου. Θα πληγωθούν καρδούλες πιστεύω.

Πράγμα στο οποίο έρχεται να με στηρίξει η επιστήμη, μέσω των ψυχολόγων και ψυχιάτρων, καθώς θεωρούν τον έρωτα, ως ένα από τα τρία συναισθήματα που μοιάζουν με αγάπη, αλλά δεν είναι (για την ιστορία, τα άλλα δύο είναι, η έμμονη ιδέα και το Ριμπάουντ (Rebound) όχι αυτό του μπάσκετ, ε δεν θα σας δώσω και εδώ μασημένη τροφή! ψαξ' τε τα λίγο).

Λέει λοιπόν η κυρία Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγος:

Πόθος/Ερωτική Έλξη
Αυτό το έντονο συναίσθημα που τόσοι άνθρωποι έχουν νιώσει και σε τόσες πολλές περιπτώσεις το έχουν μπερδέψει με την αγάπη. Πρόκειται περισσότερο για έντονη «χημεία», οι φερομόνες (χημικά στοιχεία που έχει κάθε άνθρωπος) του ενός ατόμου που ταιριάζουν όπως το κλειδί στην κλειδαριά με τις φερομόνες ενός άλλου ατόμου και δημιουργούν τη σπίθα του σωματικού πάθους. Αυτό το συναίσθημα της έντονης ερωτικής έλξης συχνά το αποκαλούμε «έρωτας με την πρώτη ματιά» ή «κεραυνοβόλος έρωτας», αφού πράγματι η ένταση του συναισθήματος είναι τέτοια, που συγκλονίζει αυτόν που το αισθάνεται.
Τρεις λόγοι που μπερδεύει κανείς τον πόθο με την αγάπη.
Όταν κάποιος αισθάνεται πόθο για κάποιο άλλο άτομο, συνήθως μπερδεύει αυτό το συναίσθημα με την αγάπη για τρεις λόγους:
- η έλξη είναι ακαριαία και εντονότατη, επομένως μοιάζει να είναι «μοιραίο γεγονός».
- Κατά δεύτερο λόγο, το ότι πρόκειται για δύο αγνώστους σημαίνει ότι κανείς μπορεί να φανταστεί ό,τι επιθυμεί για το άλλο άτομο (άρα δε βασίζεται στην πραγματικότητα του ποιος είναι ο άλλος, αλλά στο τι θα ήθελε να είναι ο άλλος) και, βέβαια, οι φαντασιώσεις είναι πάντα τέλειες!
- Τέλος, ο ερωτοχτυπημένος δεν έχει αντικρίσει το ποιος στ' αλήθεια είναι ο σύντροφός του, γιατί είναι παγιδευμένος στη δίνη της σεξουαλικής έντασης και του πάθους, οπότε βλέπει αυτό που θέλει να δει. Αν ο έρωτας είναι τυφλός, τότε το πάθος από μόνο του βγάζει τα μάτια αυτού που το αισθάνεται και δεν αφήνει χώρο για λογικές σκέψεις.

Κοίτα να δεις τι σου κάνει μια σεξουαλική ένταση... χωρίς πλάκα, τυφλώνεσαι!

Ας δούμε όμως και γενικότερες απόψεις επιστημόνων επάνω στο θέμα. Ορισμένοι ερευνητές προτείνουν ότι υπάρχουν πολλά είδη αγάπης.

Ήδη από το 1886, ο Krafft-Ebing καθόρισε 5 είδη αγάπης: την αληθινή, τη συναισθηματική, την πλατωνική, τη φιλική και την αισθησιακή.

Αρκετές δεκαετίες αργότερα, ο ψυχοθεραπευτής A. Ellis πρότεινε πρόσθετες ποικιλίες αγάπης που περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές μορφές και βαθμούς, όπως τη συζυγική αγάπη, τη γονική αγάπη, την οικογενειακή αγάπη, τη θρησκευτική αγάπη, την αγάπη για την ανθρωπότητα, την αγάπη για τα ζώα, την αγάπη για τα πράγματα, την αυτο-αγάπη, έρωτα, την ψυχαναγκαστική αγάπη, κλπ.

Ένας από τους σύγχρονους του Ellis, o C.S. Lewis αφιέρωσε ένα ολόκληρο βιβλίο για τα είδη της αγάπης. Με βάση προηγούμενες διακρίσεις που είχαν γίνει από Έλληνες φιλόσοφους, πρότεινε 4 βασικά είδη:

• τη Στοργή (Storge), η οποία βασίζεται στη γνώση, την επαφή και μοιάζει με το ισχυρό δεσμό μεταξύ γονέων και παιδιών και η οποία έχει «άνετο και ήσυχο χαρακτήρα» με αισθήματα ζεστασιάς, διαπροσωπικής άνεσης και ικανοποίησης.
• Τη Φιλία (Philias), που χαρακτηρίζεται από κοινά ενδιαφέροντα, ιδέες και προτιμήσεις, σε συνδυασμό με τη συνεργασία, τον αμοιβαίο σεβασμό και την κατανόηση.
• Τον Έρωτα (eros), που περιλαμβάνει την προσοχή, την εξιδανίκευση και την ενασχόληση με το αγαπημένο πρόσωπο.
• Τη Φιλανθρωπία (Charity), την ανιδιοτελή και «θεία δώρο αγάπη».

Μια άλλη σύγχρονη θεωρία της αγάπης, που έχει παραχθεί και χρησιμοποιείται ευρέως ως όργανο μέτρησης, είναι η τυπολογία που αναπτύχθηκε από τον Lee. Σε αυτή την προσέγγιση, κάθε ποικιλία της αγάπης παρομοιάζεται με ένα πρωτεύον ή δευτερεύον χρώμα. Σύμφωνα με τον Lee, υπάρχουν τρία βασικά χρώματα ή μορφές της αγάπης:

• ο «Έρως» (eros), είναι μια έντονη συναισθηματική εμπειρία παρόμοια με τον παθιασμένο έρωτα.
• «Αγάπη ως παιχνίδι» (ludus), όπου το άτομο βλέπει το άλλο πρόσωπο ως παιχνίδι και συνήθως παίζει με πολλά πρόσωπα συγχρόνως.
• «Αγάπη χωρίς τρέλα» (Storge), είναι σταθερή και βασίζεται σε γερά θεμέλια εμπιστοσύνης, σεβασμό και φιλία.

και αναφέρει και συνδυασμούς των παραπάνω:

• «Ρεαλιστική-πρακτική αγάπη» (Pragma-(Ludos + Storge)), έχει μια πρακτική προοπτική για την αγάπη και επιδιώκει ένα συμβατό εραστή.
• Το άτομο δημιουργεί μια λίστα με χαρακτηριστικά ή ιδιότητες που επιθυμεί να έχει ο σύντροφος του και επιλέγει βάση με το πόσο καλά πληροί τις απαιτήσεις.
• «Έμμονη αγάπη» (mania-(Eros + Ludos)), χαρακτηρίζεται από έναν σύντροφο που καθημερινά προσπαθεί να αναγκάσει το άλλο πρόσωπο να δείξει την αγάπη του.
• «Ανιδιοτελής αγάπη» (agape-(Eros + Storge)), αντιπροσωπεύει την υποχρέωση για αγάπη και φροντίδα των άλλων, χωρίς καμία προσδοκία ανταμοιβής.

Ο καθένας μπορεί να ψάξει τις δεκάδες θεωρίες που κυκλοφορούν επί του θέματος και να κρατήσει όποια του ταιριάζει, όμως οι πιο πολλές συγκλίνουν στο ότι ίσως ο έρωτας, που εμπεριέχει το πάθος, θα μπορούσε να είναι μια αρχή για εξέλιξη που θα οδηγούσε σε αγάπη. Για τους πολύ τυχερούς, θα προσθέσω εγώ.

Πάντως η γενική εικόνα είναι ότι πρόκειται για διαφορετικές έννοιες, οπότε για να καταλήξω και να ευλογήσω και τα γένια μας, καλά κάνουμε και έχουμε δύο διαφορετικές λέξεις για αυτόν τον σκοπό.

Πάρτε την λοιπόν ξένοι! Σας φάγαμε λάχανο πάλι!

Only love, φίλοι μου! Only love και αν έρθει και λίγος έρωτας... γιατί όχι!

Όχι, όχι! Συγγνώμη! Λάθος!

Αυτήν εννοούσα!

πληροφορίες από: Μπαμπινιώτης, psychologein