Γιατί ο Έρως συνδέεται με την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου;

Cupid in a Tree, 1795/1805, Jean-Jacques-François Le Barbier - πηγή

 

Η εικόνα ενός γυμνού μωρού που κρατάει όπλα, του Έρωτα, μπορεί να φαίνεται σαν μια περίεργη φιγούρα που δεν ταιριάζει με την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Η σύνδεσή του όμως με την αγάπη και τον ρομαντισμό χρονολογείται εδώ και αιώνες.

 

 

Πριν γίνει ένα παχουλό, φτερωτό χερουβείμ, ο Έρως ήταν μια τρομακτική θεότητα. Ο θεός της αρχαία ελληνικής μυθολογίας Έρως απεικονιζόταν ως ένας όμορφος νεαρός άνδρας. Όπως η μητέρα του η Αφροδίτη, συνδέθηκε με την αγάπη και τη λαγνεία, αλλά έμοιαζε και στον Άρη, τον θεό του πολέμου -που μερικές φορές αποδίδεται ως ο πατέρας του.

 

Ερυθρόμορφο πιάτο με τον Έρωτα ως νέος να κάνει προσφορά (περ. 340-320 π.Χ.) - πηγή

 

Ο Έρως χρησιμοποιούσε το τόξο και τα βέλη του για κάτι περισσότερο από ένα ακίνδυνο προξενιό. Με ένα χτύπημά του μπορούσε να καταστρέψει τα θύματά του από ανεξέλεγκτη -και μερικές φορές ανεπιθύμητη- επιθυμία. Συχνά, αυτή η δύναμη χρησιμοποιήθηκε ως τιμωρία παρά ως δώρο. Όταν κάποια στιγμή προσβλήθηκε από τον Απόλλωνα, ο μαινόμενος Έρως χρησιμοποίησε το βέλος του για να κάνει τον θεό να ερωτευτεί την παρθένα Ναϊάδα Δάφνη, η οποία, δεν ήθελε να έχει καμία σχέση μαζί του. Ο Απόλλων όμως ήταν αμείλικτος και ο μύθος τελειώνει με τον πατέρα της Δάφνης να τη μετατρέπει σε δέντρο για να την προστατεύσει από τον θεό.

Τον 4ο αιώνα π.Χ., η εικόνα του Έρωτα -ή του Κούπιντο, όπως τον ονόμαζαν οι Ρωμαίοι- είχε μαλακώσει. Οι άνθρωποι ήθελαν έναν λιγότερο επιθετικό θεό της αγάπης και η έμφαση του ρόλου του ως υπάκουου γιου της Αφροδίτης/Βένους ήταν ένας τρόπος να τον κάνουν νήπιο. Καθώς η φιγούρα του γινόταν όλο και πιο παιδική, οι καλλιτεχνικές απεικονίσεις άρχισαν να τον κάνουν όλο και νεότερο , οπότε, στην ελληνιστική περίοδο, μεταμορφώθηκε πλήρως από τον νεαρό θεό σε ένα μωρό με ροδαλά μάγουλα. Αυτή η αθώα εικόνα ενισχύθηκε αιώνες αργότερα από ζωγράφους της Αναγέννησης όπως ο Καραβάτζιο και ο Γάλλος ζωγράφος Νικολά Πουσέν.

Πώς λοιπόν ο θεός των Ρωμαίων έγινε η μασκότ της ημέρας ενός Καθολικού αγίου;

 

Ευχετήρια κάρτα του Αγίου Βαλεντίνου, 1909 - πηγή

 

Παρά τους θρύλους που συνδέουν την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου με την αρχαία ρωμαϊκή γιορτή Λουπερκάλια, πιθανότατα, οι δύο γιορτές δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Η γιορτή μπορεί να ξεκίνησε ως εορτή προς τιμήν των δύο Αγίων Βαλεντίνων, οι οποίοι μαρτύρησαν και οι δύο στις 14 Φεβρουαρίου, που συνέπεσε με την έναρξη της άνοιξης στη Βρετανία κατά τον Μεσαίωνα. Στο ποίημά του το 1375 «Parliament of Foules», ο Άγγλος συγγραφέας, ποιητής, φιλόσοφος και διπλωμάτης Τζέφρυ Τσώσερ τόνισε την ημερομηνία ως μια ρομαντική εποχή του χρόνου -τουλάχιστον για τα πουλιά.

Καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα μέχρι και την Εποχή της Αναγέννησης, τόσο η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου όσο και ο χερουβικός Έρωτας συνδέθηκαν με τη ρομαντική αγάπη. Έτσι, όταν τον 18ο και τον 19ο αιώνα, η ανταλλαγή καρτών έγινε μια δημοφιλής παράδοση αυτήν την ημέρα, όπως είναι φυσικό, συμμετείχε και ο Έρως. Ο θεός της αγάπης εμφανίστηκε την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου συνδεδεμένος με εκφράσεις στοργής, και όταν το 1913 άρχισε η μαζική παραγωγή καρτών, έγινε ακόμη πιο πανταχού παρών, με αποτέλεσμα, σήμερα, τον Φεβρουάριο, αν κάποιος επισκεφτεί ένα -οποιοδήποτε- κατάστημα θα δει και το ιπτάμενο νήπιο.

Ο Έρως δεν είναι η μόνη παράδοση για την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου που χρονολογείται από την αρχαία Ελλάδα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Αφροδίτη δημιούργησε το πρώτο κόκκινο τριαντάφυλλο όταν αυτο-γρατσουνίστηκε με το αγκάθι ενός λευκού τριαντάφυλλου. Από τότε, το λουλούδι έχει συνδεθεί με το πάθος και την αγάπη.

 

από:  mental floss