Άσχημα, αλλά ζουμερά λεμόνια: Εμφάνιση vs περιεχόμενο

Τις προάλλες, πήγα μια βόλτα στην λαϊκή. Αν μπορούμε να πούμε βέβαια βόλτα, το πάω, παίρνω δυο πράγματα και φεύγω όσο πιο γρήγορα μπορώ, γιατί δεν είναι και το φόρτε μου να κάθομαι να με ποδοπατούν αλύπητα καροτσάκια. Ήθελα να αγοράσω λοιπόν λεμόνια, και είχα το νου μου να βρω έναν πάγκο που να πουλάει, να τα πάρω, να βγω απ’ την μιζέρια μου μια ώρα νωρίτερα και να γυρίσω σπίτι, στην φωλιά μου.

Και τότε έπεσε το μάτι μου σε έναν άδειο από πελάτες πάγκο, όπου πωλούνταν λεμόνια και στα οποία υπήρχε η εξής ταμπέλα, που μου τράβηξε και το ενδιαφέρον: "άσχημα, αλλά ζουμερά λεμόνια" και από κάτω η τιμή, που ήταν σχεδόν στο 1/3 από αυτήν των... φυσιολογικών "όμορφων" λεμονιών που πουλούσαν οι άλλοι.



Συνέχισα να περπατώ, αλλά η σκέψη μου έμεινε εκεί. Αν μη τι άλλο, το βρήκα πολύ έξυπνη κίνηση μάρκετινγκ εκ μέρους του πωλητή, να προσπαθήσει να μας δώσει να καταλάβουμε, ότι μπορεί να λεμόνια του να ήταν λίγο μικρούτσικα, με μαυρίλες κατά τόπους και χτυπημένα σε κάποια σημεία, πιθανότατα λόγω καιρικών συνθηκών, αλλά εν τέλει, μια χαρά την έκανες την δουλειά σου με αυτά. Δεν άντεξα και επέστρεψα στον πάγκο, απ' όπου και αγόρασα τα λεμόνια μου. Ήθελα τόσο να βγάλω φωτογραφία την ταμπέλα, αλλά θα την πω την αλήθεια μου... Ντράπηκα... Άσε που φοβήθηκα μη μου αρχίσει τις ερωτήσεις και κοψοχολιαστεί και ο άνθρωπος που τα πουλούσε, ότι είμαι από κάναν αγορανομικό έλεγχο. Που να εξηγείς πρωινιάτικα... Όμως μπορώ να σας δείξω τα δικά μου, ορίστε και δείξτε επιείκεια παρακαλώ (για την ιστορία, όντως ο άνθρωπος δεν είπε ψέματα, πραγματικά τα λεμόνια ήταν ζουμερά).

Γιατί τα λέω όλα αυτά τώρα θα μου πεις, και τι σε νοιάζει εσένα για τα λεμόνια του ξένου ανθρώπου. Ε, δεν γινόταν να μην κάνει το μυαλό μου το συνειρμό, του πως σχετίζουμε την εξωτερική εμφάνιση γενικότερα στην ζωή μας, με αυτό που δεν φαίνεται, την ψυχή και τα εσωτερικά χαρίσματα του καθενός, και πως πολλές φορές οδηγούμαστε σε λάθος συμπεράσματα, όχι μόνο αδικώντας κάτι ή κάποιον, αλλά χάνοντας και εμείς οι ίδιοι μοναδικές ευκαιρίες.

Είναι το γνωστό: «μην κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλο» που χρησιμοποιούμε μεταφορικά. Κάποια βιβλιοπωλεία ανά τον κόσμο, σε μία προσπάθεια, να αποφύγουν την κυριολεκτική αδικία που υφίσταντο κάποια βιβλία, λόγω ακριβώς αυτού του τρόπου επιλογής μας, έντυσαν το εξώφυλλο των βιβλίων, για να τα ουδετεροποιήσουν, ώστε ο αναγνώστης να επιλέξει με μόνο κριτήριο το περιεχόμενο, που φαίνεται σε μια περίληψη. Με τους ανθρώπους όμως τι να κάνεις;

Εμφάνιση vs περιεχόμενο λοιπόν.

Είμαι σίγουρη ότι οι πιο πολλοί, σε μια αντίστοιχη κουβέντα, θα βιαζόμασταν να πούμε, μα ναι, είναι λάθος να κρίνεις μόνο από την εμφάνιση τον οποιονδήποτε. Τι κάνουμε όμως στην πράξη; Και μήπως μπορεί τελικά να βγάλει όντως κάποιος πολύ έγκυρα και ασφαλή συμπεράσματα έστω και με την πρώτη ματιά, και φτάνουμε στο σημείο να φερθούμε ρατσιστικά από την ανάποδη πλευρά τώρα αν λέμε πως δεν γίνεται;

Κεφάλαιο εργασιακά

Αν ζεις στην Ελλάδα, είσαι ενήλικας, και δεν είσαι απόγονος του Λάτση, θα έχει χρειαστεί να κοιτάξεις τις αγγελίες εργασίας, τουλάχιστον μία φορά στην ζωή σου. Πέραν των λοιπών προσόντων που ζητάνε οι εργοδότες, όπως 150 μεταπτυχιακά και 10 χρόνια προϋπηρεσίας αλλά όλα αυτά μέχρι 25 ετών (!;) για μια θέση πωλητή παπουτσιών π.χ., σε πολλές από αυτές βλέπουμε το: εμφανίσιμος-η, με ιδιαίτερα προσεγμένη εμφάνιση, ή άλλες παρεμφερείς περιγραφές του «φαίνεσθαι» του υποψηφίου.

Έχω πειστεί ότι σε λίγο καιρό για μας τις γυναίκες θα λένε και τι νούμερο βαφής επιτρέπεται να έχουν τα μαλλιά μας. Από το να μοιράζεις φυλλάδια, μέχρι να δουλέψεις ως γραμματέας ή πωλητής-τρια, αυτό θα σου ζητηθεί. Καταρχήν δεν έμαθε ποτέ κανείς τι εννοούν με αυτό οι εργοδότες. Δηλαδή, αν είσαι παχουλός με όμορφο πρόσωπο να στείλεις βιογραφικό ή θα σε κράξουν; Και αν έχεις αδύνατο σώμα, αλλά έχεις βρε παιδί μου μια πιο... ιδιαίτερη μύτη για παράδειγμα είσαι οκ; Ή τελικά θέλουν και τα δύο, άρα και εσύ γιατί να στείλεις σε αυτούς και όχι σε ένα πρακτορείο μοντέλων; Και στο κάτω κάτω, πόσο αντικειμενικό είναι αυτό το ωραίο πρόσωπο, ή σώμα τέλος πάντων;

Σου ζητάνε να επισυνάψεις με το βιογραφικό και μια πρόσφατη φωτογραφία σου. Βέβαια! Από εκεί θα τα καταλάβουν όλα! Αν τους αρκεί να κρίνουν από εκεί για να σε καλέσουν σε συνέντευξη τότε δύο τινά συμβαίνουν. Ή δεν τους νοιάζει τελικά όσο λένε η εμφάνιση, ή δεν έχουν ιδέα από φώτοσοπ.

Μα θα μου πεις, είτε μας αρέσει είτε όχι, υπάρχουν κάποια επαγγέλματα στα οποία η εμφάνιση φέρνει πελατεία. Αν θες να δουλέψεις για παράδειγμα στην προώθηση προϊόντων, πιο εύκολα θα σταθεί κάποιος να ακούσει τι έχεις να του πεις ή να του δειγματίσεις, και δεν θα σε προσπεράσει τόσο γρήγορα. Ισχύει. Γιατί όμως; Μήπως όλοι εμείς που λέμε ότι δεν πρέπει να μένουμε στην εμφάνιση, θα αγοράζαμε πιο εύκολα ακόμα και την πάστα ελιάς, αν μας την έβαζε στο στόμα επάνω στο κρακεράκι-δείγμα, μια όμορφη κοπέλα ή νεαρός; Μήπως κάνουμε ακριβώς το αντίθετο από αυτό που τελικά λέμε, και είναι απλά στην ανθρώπινη φύση να έλκεται από το ωραίο, οπότε όσο και να προσπαθούμε δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτό;

Μάλλον, το αισθητικά ωραίο, είτε πρόκειται για άτομο, είτε για αντικείμενο, έχει μια μαγική ιδιότητα, να «μουδιάζει» στιγμιαία την λογική και το κριτήριό μας. Ολόκληρες έρευνες και μελέτες έχουν δείξει, πως και μόνο μια φωτογραφία κάποιου όμορφου προσώπου να δεις, αμέσως πιστεύεις ότι είναι πιο έξυπνος, φιλικός και προσιτός από κάποιον άλλον με εμφάνιση κάτω του μετρίου. Και ακόμη ότι η θέα ενός όμορφου προϊόντος, ενεργοποιεί το σημείο της παρεγκεφαλίδας που ελέγχει την κίνηση, ώστε να σηκώσουμε το χέρι για να το πάρουμε. Πώς να τα βάλεις με την φύση λοιπόν;

Όμως σε επαγγέλματα που δεν έχουν να κάνουν με έλξη πελατείας, γιατί και εκεί να υπάρχει αυτό το κριτήριο; Για παράδειγμα, κανένας δεν θα εμπιστευόταν την υγεία του σε έναν γιατρό που έχει απλά μια όμορφη γραμματέα, αν δεν θέλει να πεθάνει δηλαδή μια ώρα αρχύτερα. Εκεί λοιπόν, γιατί να μην εστιάζει ο εργοδότης στην πρόσληψη ενός ατόμου που έχει απλά τις γνώσεις για να φέρει εις πέρας την δουλειά του; Μήπως πρέπει να πει κάποιος σε αυτούς τους εργοδότες: Ει το τρέφειν πώγωνα δοκείς σοφίαν περιποιείν, και τράγος ευπώγων αίψ’ όλος εστὶ Πλάτων (αν δεν το θυμηθεί, ας το πει αλλιώς: αν το να έχεις γένια νομίζεις ότι φέρνει σοφία, τότε και ο τράγος θα ήταν Πλάτων... και ότι κατάλαβε, κατάλαβε). Δηλαδή όσοι δεν γεννήθηκαν όμορφοι, είναι καταδικασμένοι να είναι άνεργοι; Όχι και τόσο δίκαιο... δε νομίζετε;

Θα πεταχτεί τώρα και η άλλη πλευρά, των πολύ ωραίων ανθρώπων, και θα σου πει, "Μα και εγώ είμαι θύμα ρατσισμού". Ενώ έχω παλέψει πολύ, έχω γνώσεις και εμπειρίες αρκετές, πολλοί βλέποντάς με, θεωρούν ότι δεν θα ήμουν το ίδιο καλός-ή σε μία πνευματική εργασία και δεν με προτιμούν, υποτιμώντας με έτσι. Εντάξει, θα την βρείτε την άκρη σας και εσείς, είμαι σίγουρη. Θέλω τόσο πολύ να νιώσω τον πόνο σας, και σε καμία περίπτωση δεν είναι σωστό να αδικείται κανείς, αλλά ε... θα τα καταφέρετε λίγο ευκολότερα από τους υπολοίπους θαρρώ, ας μην βγάλουμε τώρα το μαντήλι να κλάψουμε.

Η δική μου ταπεινή άποψη είναι ότι η εμφάνιση από μόνη της είναι κάτι εντελώς αναξιόπιστο. Fronti nulla fides, που λένε στα λατινικά, καμιά εμπιστοσύνη στην εξωτερική όψη (στην βιτρίνα). Πολύ εύκολα μπορεί να παραπλανηθείς. Όμως πιστεύω, ότι κάποιες προσωπικότητες είναι καλύτερα παρουσιασμένες. Και αυτό είναι ένα ταλέντο, μάρκετινγκ δηλαδή όπως με τα λεμόνια. Είναι καλό να προσέξουμε το ντύσιμό μας, ώστε να αναδείξει την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας. Το μακιγιάζ (για τις γυναίκες), το χτένισμα, όλα. Η αυτοπεποίθηση που μας δίνει μια προσεγμένη εικόνα, ακόμη και αν έχουμε μεγάλη μύτη, περιφέρεια κλπ, κλπ, κάποιες φορές είναι αρκετή για να μας κάνει να κερδίσουμε πόντους.

Κεφάλαιο προσωπική ζωή

Εδώ αναγκαστικά θα αναφερθώ στην διαφορά που υπάρχει μεταξύ ανδρών και γυναικών ως προς το τι τους ελκύει. Είναι αποδεδειγμένο ότι οι άνδρες έλκονται περισσότερο από μία όμορφη εμφάνιση και δευτερευόντως από τον χαρακτήρα μιας γυναίκας, ενώ οι γυναίκες, αν και σαφώς ελκύονται και εκείνες από το ωραίο, γοητεύονται περισσότερο από έναν ενδιαφέρον χαρακτήρα, κάθε μία με τα πρότυπά της φυσικά.

Όμως ας μείνουμε για λίγο στην πρώτη ματιά, και για τα δύο φύλα. Εκεί που δεν ξέρεις ακόμη τίποτα για τον χαρακτήρα του άλλου, αλλά και που κρίνεται και αν φτάσεις να μάθεις και ποτέ. Αν σε μία μέτριας και προς τα κάτω εμφάνισης κοπέλα, υπήρχε η ταμπέλα, όπως στα λεμόνια, «έχω τον χαρακτήρα που ψάχνεις» θα την πλησίαζες; Θα ήταν αυτό αρκετό να αλλάξει την αρχική σου απόφαση να ψάξεις για κάτι άλλο; Σαν γυναίκα, μπορώ να πω πως εμείς πιθανότατα θα το κάναμε ευκολότερα, σε αντίστοιχη περίπτωση με έναν άντρα. Μην μου βγάλετε τώρα όλοι τον πόνο σας για εκείνη που σας φέρθηκε χάλια (το λέω κομψά) και σας έφτυσε για κάποιον με μπράτσα κλπ κλπ, εντάξει οι εξαιρέσεις υπάρχουν παντού, ας μην τα θυμόμαστε τώρα και χαλάμε τις καρδιές μας βρε αδελφέ! Για να είμαστε πιο δίκαιοι όμως ως προς το τι μας ελκύει σε κάποιον, ανεξαρτήτως φύλου, θα πρέπει να μάθουμε τι λέει η επιστήμη.

Αυτοί λοιπόν οι άνθρωποι, που λένε ότι έκαναν μελέτες, πήραν αντιπροσωπευτικά δείγματα, ξόδεψαν ώρες απ' την ζωή τους (εγώ δεν ήμουν εκεί να τα δω αλλά θα τους πιστέψω τους ανθρώπους, άμα λένε ότι έγινε έτσι, αλίμονο) κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα. Οι παράγοντες λέει τελικά που κάνουν κάποιον να μας έλκει δεν είναι μόνο η εμφάνιση. Δεν είναι ούτε ένας, ούτε δύο, αλλά πέντε και αφορούν στη σωματική έλξη, την κοντινή απόσταση, τη διαθεσιμότητα, την ομοιότητα και συμπληρωματικότητα των ενδιαφερόντων και πεποιθήσεων και τέλος, την ικανότητα.

1. Σωματική Έλξη: είναι αναμφισβήτητα ο πιο σημαντικός παράγοντας στα πρώτα στάδια των διαπροσωπικών σχέσεων, παρόλο που υπάρχει η γενική τάση να αποποιούμαστε ότι συμβαίνει αυτό γιατί νιώθουμε "ρηχοί" κατ' επέκταση. Οι άνθρωποι προτιμούν να αλληλεπιδρούν με άτομα τα οποία βρίσκουν ελκυστικά (τα 'λεγα και εγώ παραπάνω αν θυμάστε... δεν μπορείτε να πείτε). Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν πρόσωπα ή αναλογίες μοντέλων, αλλά ότι υπάρχει κάτι πάνω τους που εν δυνάμει μπορεί να γοητεύσει τον περίγυρο τους. Πολλές φορές, ένα απλό χαρακτηριστικό μπορεί από μόνο του να είναι αρκετό: εκφραστικά μάτια, όμορφο χαμόγελο, χαριτωμένα λακκάκια, κ.ο.κ. Όπως και να έχει, παρόλο που αυτός ο παράγοντας είναι πολύ σημαντικός στην επίδραση της αρχικής έλξης, η σημαντικότητά του τείνει να μειώνεται με την πάροδο του χρόνου και να αντικαθίσταται από άλλα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας καθώς ωριμάζει η σχέση.

2. Κοντινή Απόσταση: άλλος ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την επιλογή μας είναι η απόσταση. Η αρχική έλξη είναι πιο πιθανό να αναπτυχθεί ανάμεσα σε άτομα που έχουν συχνές επαφές μεταξύ τους. Αυτό δε σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι πρέπει να περιοριστούμε στους γείτονές μας, αλλά σίγουρα ανοίγει πόρτες στον εργασιακό χώρο, στο γυμναστήριο της γειτονιάς, στο σούπερ μάρκετ, ή ακόμη και στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Παρόλο που εμείς μπορεί να πιστεύουμε ότι βρήκαμε τον άνθρωπο της ζωής μας -το άλλο μας μισό από όλο το σύμπαν- στην πραγματικότητα το έχουμε βρει μέσα από τους χώρους που κινούμαστε. Ο βασικός λόγος είναι ότι η κοντινή απόσταση αυξάνει τη συχνότητα επαφής ανάμεσα στους ανθρώπους.

3. Διαθεσιμότητα: ο τρίτος παράγοντας στην αρχική έλξη έχει να κάνει με το πόσο διαθέσιμος και προσιτός είναι ο πιθανός μας σύντροφος. Μπορεί να φαντασιωνόμαστε σχέσεις πάθους με τηλεοπτικούς/κινηματογραφικούς αστέρες, αλλά αν απέχουμε πολύ από αυτόν το χώρο, οι σχέσεις αυτές θα παραμείνουν στη φαντασία μας. Καλό θα είναι να στρέφουμε την προσοχή μας σε κάποιο άτομο πιο προσιτό και διαθέσιμο ώστε η πιθανότητα επαφής μαζί του να είναι πιο ρεαλιστική και εφικτή. Εδώ, όμως, κρύβεται μία παγίδα: η υπερβολική διαθεσιμότητα μπορεί να γίνει μπούμερανγκ, γιατί μπορεί να θεωρήσουμε τον άλλον δεδομένο και να μη μας διεγείρει το ενδιαφέρον. Και εμείς από την πλευρά μας χρειάζεται να είμαστε διαθέσιμοι ως ένα βαθμό, αλλά να μην παραχωρούμε ολοκληρωτικά την αποκλειστικότητα στους άλλους.

4. Ομοιότητα, Συμπληρωματικότητα: η ομοιότητα είναι σημαντικό συστατικό της έλξης. Συνήθως μας ελκύουν τα άτομα με τα οποία μοιραζόμαστε παρόμοιο υπόβαθρο, μορφωτικό επίπεδο, πεποιθήσεις, αξίες και στόχους. Για παράδειγμα, κάποιος με διδακτορικές σπουδές θα δυσκολευτεί να κάνει σχέση με κάποιον που δεν έχει τελειώσει το Δημοτικό χωρίς αυτό, βέβαια, να είναι απόλυτο. Μπορεί η σεξουαλική έλξη να ενώσει αρχικά αυτούς τους ανθρώπους, αλλά με την πάροδο του χρόνου αυτό από μόνο του δεν θα είναι αρκετό. Από την άλλη, όμως, έχουμε δει ζευγάρια που διαφέρουν εντελώς μεταξύ τους (για παράδειγμα, ο ένας σύντροφος είναι συνεσταλμένος και εσωστρεφής, ενώ ο άλλος είναι πιο κοινωνικός και εξωστρεφής). Εδώ υπεισέρχεται το στοιχείο της συμπληρωματικότητας, όπου ο ένας σύντροφος συμπληρώνει τον άλλον. Αυτό είναι πιο έντονο στα πρώτα στάδια της σχέσης. Όσο προχωράει η σχέση, οι άνθρωποι συνήθως προτιμούν να συναναστρέφονται με άτομα παρόμοια με αυτούς.

5.Ικανότητα: έχουμε την τάση να μας ελκύουν τα άτομα που είναι ικανά ή ταλαντούχα. Αυτό εν μέρει οφείλεται στο ότι είναι αντανάκλαση του εαυτού μας: αν ο σύντροφος μας είναι έξυπνος/ ταλαντούχος/ ευγενικός/ όμορφος, τότε εξ’ αντανακλάσεως είμαστε κι εμείς πολύ ικανοί που καταφέραμε να τραβήξουμε κοντά μας ένα τόσο χαρισματικό άνθρωπο. Είναι σημαντικό να θαυμάζουμε το έτερον μας ήμισυ. Αυτό διατηρεί την φλόγα ζωντανή. Από την άλλη, πρέπει να λάβουμε υπόψη και τις διαφορές των φύλων: αν δύο άνθρωποι που έχουν σχέση κινούνται π.χ., στον ίδιο εργασιακό χώρο και η γυναίκα κατέχει μεγαλύτερη θέση (σημάδι της «ικανότητάς» της), μπορεί να υπάρξουν αισθήματα ανταγωνιστικότητας από την πλευρά του άντρα. Αν, όμως, ο άντρας κατέχει μεγαλύτερη θέση από τη γυναίκα, το πιθανότερο είναι να μην υπάρξει τέτοιο πρόβλημα. Αυτά είναι κατάλοιπα της κοινωνικοποίησης αντρών-γυναικών, όπου ο άντρας παίρνει ταυτότητα κυρίως μέσα από τη δουλειά του ενώ η γυναίκα έχει πάρα πολλούς ρόλους μέσα από τους οποίους μπορεί να ταυτιστεί (μαμά, σύζυγος, ερωμένη, εργαζόμενη, φίλη, κλπ) «επιλέγοντας» συνήθως αυτόν της μητέρας.

Μην μου αγχώνεστε λοιπόν αν δεν έχετε και την τέλεια εμφάνιση, ελάτε να κάνουμε παρέα, και μπακούρια δεν θα μείνουμε, το είπε και η επιστήμη. Και μήπως είναι ώρα να αρχίσετε να βλέπετε με άλλον μάτι τον περιπτερά; Σας βλέπει πιο πολύ από την μαμά σας, έχει αυξημένες πιθανότητες να γκρινιάζει δίπλα σας στο σπίτι μετά από δέκα χρόνια, δείξτε επιείκεια και βάλτε μάσκαρα την επόμενη φορά που θα πάτε για σοκολάτα ή τσιγάρα οι κυρίες.

πληροφορίες από: sciencearchves, nytimes