Η μηλιά του Νεύτωνα και οι απόγονοί της

Η διάσημη μηλιά στο Woolsthorpe Manor, στο Λινκολνσάιρ - φωτογραφία

Η ιστορία του σερ Ισαάκ Νεύτων με το μήλο που του ήρθε στο κεφάλι είναι ένα από πιο διάσημα επιστημονικά ανέκδοτα. Ο νεαρός Νεύτων καθόταν κάτω από μια μηλιά στον κήπο του όταν ένα μήλο έπεσε στο κεφάλι του και ξαφνικά ο Νεύτων σκέφτηκε τη θεωρεία της βαρύτητας. Η ιστορία είναι σίγουρα διακοσμημένη με διάφορα -όπως η πτώση του μήλου, για παράδειγμα- αλλά έχει και αλήθειες.

Δείτε ακόμη:
Η γλώσσα που εφηύρε ο Νεύτων
Ο Νεύτων και η Αλχημεία: μια συνταγή του για τη φιλοσοφική λίθο
Έρευνες για να βρεθούν τα άγνωστα "Δέντρα της Σελήνης"

Η πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά του περιστατικού με το μήλο εμφανίζεται στις σημειώσεις του Τζον Κοντούιττ, βοηθού του Νεύτωνα στο βασιλικό νομισματοκοπείο και σύζυγος της ανιψιάς του Νεύτωνα. Το 1726, την χρονιά που πέθανε ο Νεύτων, ο Κοντούιττ περιέγραψε το περιστατικό:

Το 1666 αποσύρθηκε πάλι από το Κέιμπριτζ στη μητέρα του, στο Λινκολνσάιρ. Ενώ περιπλανιόταν στον κήπο, του ήρθε στο μυαλό η δύναμη της βαρύτητας -που έφερε ένα μήλο από ένα δέντρο στο έδαφος- δεν περιοριζόταν σε κάποια απόσταση από τη γη, αλλά αυτή η δύναμη πρέπει να εκτείνεται πολύ περισσότερο απ' ό,τι συνήθως πίστευε ο κόσμος. Γιατί όχι τόσο ψηλά όσο η Σελήνη, σκέφτηκε, και αν συμβαίνει αυτό, αυτό πρέπει να επηρεάζει την κίνηση της και ίσως να την διατηρεί στην τροχιά της, οπότε άρχισε να υπολογίζει ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα αυτής της υπόθεσης.

Ένας απόγονος της μηλιάς του Νεύτωνα στο Trinity College του Κέιμπριτζ - φωτογραφία

Ο Νεύτων φαίνεται να διαιώνισε την ιστορία του μήλου όταν μιλούσε για την ανακάλυψή του στους γνωστούς τους. Σε άλλα απομνημονεύματα για τη ζωή του Νεύτωνα, που δημοσιεύτηκαν το 1752, ο συγγραφέας William Stukeley έγραψε για μια συνομιλία που είχε με τον επιστήμονα:

Πήγαμε στον κήπο και ήπιαμε κάτω από τη σκιά μερικών μηλιών, μόνο αυτός και εγώ. Μεταξύ άλλων, μου είπε ότι ήταν ακριβώς στην ίδια κατάσταση, όταν σκέφτηκε την έννοια της βαρύτητας. "Γιατί το μήλο πρέπει πάντα να κατεβαίνει κάθετα στο έδαφος;", σκέφτηκε.

"Γιατί να μην πάει προς τα πλάγια ή προς τα πάνω, αλλά συνεχώς προς το κέντρο της Γης;". Ο λόγος είναι ότι η γη το τραβάει. Πρέπει να υπάρχει μια δύναμη έλξης στην ύλη..."

Απόγονος της μηλιάς του Νεύτωνα στο Goobang, Νέα Νότια Ουαλία, Αυστραλία - φωτογραφία

Αυτό το περιστατικό λέγεται ότι συνέβη όταν ο Νεύτων έμενε στο Woolsthorpe Manor κοντά στο Grantham στο Λινκολνσάιρ. Το Woolsthorpe Manor ήταν η γενέτειρά του και εκεί βρισκόταν το οικογενειακό σπίτι του. Ο Νεύτων επέστρεψε εκεί το 1666, όταν το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ έκλεισε λόγω της πανώλης. Εκεί πραγματοποίησε πολλά από τα πιο διάσημα πειράματα του, κυρίως το έργο του για το φως και την οπτική.

Αν και ο Νεύτων δεν διευκρίνισε ακριβώς πού είδε το μήλο να πέφτει, υπήρχε μια μηλιά στον κήπο της έπαυλης και υποτίθεται ότι αυτό ήταν το διάσημο δέντρο.

Απόγονος της μηλιάς στο Teddington του Λονδίνου - φωτογραφία

Το δέντρο φροντίζεται από τη δεκαετία του 1750 από γενιές της οικογένειας Woolerton. Το 1816, μια καταιγίδα έριξε το δέντρο, αλλά μεγάλο τμήμα του σώθηκε και άρχισε να μεγαλώνει και πάλι. Το δέντρο υπάρχει μέχρι και σήμερα και φροντίζεται από τον οργανισμό διαχείρισης προστατευμένων τοποθεσιών, National Trust (for Places of Historic Interest or Natural Beauty).

Πλακέτα κάτω από έναν απόγονο της μηλιάς του Νεύτωνα στο Massachusetts Institute of Technology του Κέιμπριτζ - φωτογραφία

Μοσχεύματα από τη μηλιά του Νεύτωνα έχουν διανεμηθεί και καλλιεργηθεί σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και εκτός αυτού. Υπάρχει ένα δείγμα -ένας απόγονος της αρχικής μηλιάς- στον κήπο του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου του Γιόρκ. Μια άλλη μεγαλώνει έξω από την κύρια πύλη του Trinity College στο Κέιμπριτζ, κάτω από το δωμάτιο όπου έζησε ο Νεύτων όταν σπούδαζε εκεί. Τέλος, ένα ακόμη δέντρο υπάρχει στο Ινστιτούτο Bariloche, στο Σαν Κάρλος ντε Μπαριλότσε της Αργεντινής.