Η εκπληκτική ιστορία του Κωνσταντίνου Γεράκη

Ο Κωνσταντίνος Γεράκης - πηγή

 

Κάποτε, ένας Έλληνας από την Κεφαλλονιά έφτασε να γίνει πρωθυπουργός του Σιάμ.

 

 

 

Αν κάποιος πάρει ποτέ το τρένο από την Μπανγκόκ, θα φτάσει στο σταθμό της πόλη Lop Buri, που βρίσκεται δίπλα σε τρεις αρχαίες στούπες των Χμερ οι οποίες είναι γεμάτες με πιθήκους Μακάκου.

Το Lop Buri είναι μια ήσυχη πόλη, αλλά κάποτε ήταν η πρωτεύουσα του Σιάμ. Πιθανώς, ο πρώτος Ευρωπαίος που πάτησε το πόδι του εδώ ήταν τον Μεσαίωνα ο Μάρκο Πόλο, όταν ήταν πόλη των Χμερ, και ο οποίος μιλάει για την πόλη στο βιβλίο 3 των χρονικών του (ονομάζεται Locach).

Το 1675, ήταν η εποχή ενός μεγάλου κύματος παγκοσμιοποίησης, με τα ευρωπαϊκά βασίλεια να έχουν κατακτήσει τη ναυσιπλοΐα, να θέλουν τα αγαθά της Ανατολής και να επεκτείνουν τα ενδιαφέροντα και την επιρροή τους σε όλο τον κόσμο δημιουργώντας αποικίες για εμπόριο -συχνά με εξαναγκασμό και κλοπή. Οι Γάλλοι έφτιαχναν τη βασική τους βάση στο Ποντισέρι (σήμερα ονομάζεται Πουντουτσέρι) στην Γαλλική Ινδία, η βρετανική εταιρεία της Ανατολικής Ινδίας έμπαινε στη Νότια Ασία, ενώ οι Ολλανδοί μόλις είχαν διώξει τους Πορτογάλους και τους Βρετανούς από την Ινδονησία και άρχισαν να επηρεάζουν την Ιαπωνία.

Η Ταϊλάνδη διέφερε. Είναι το μοναδικό κράτος στη Νοτιοανατολική Ασία που δεν έχει αποικιστεί ποτέ από κάποια ευρωπαϊκή δύναμη.

 

Σήμερα στο Lop Buri, βρίσκεται ένα ερείπιο, ενός εντελώς διαφορετικού στυλ από εκείνο των στούπας των Χμερ. Η αρχιτεκτονική του είναι γαλλική, με μεγάλη κεντρική αυλή, μερικώς διατηρημένες διακοσμήσεις πάνω από παράθυρα και πόρτες, και κυκλικές σκάλες που οδηγούν σε μεγαλειώδες αίθουσες. Πρόκειται για το Wichayen House (φωτογραφία πάνω) και χτίστηκε από τον Έλληνα τυχοδιώκτη Κωνσταντίνο Γεράκη.

Ο Γεράκης γεννήθηκε το 1647 σε ένα φρούριο στο νησί της Κεφαλλονιάς επί Ενετοκρατίας. Οι γονείς

του, ο Γεώργιος Γεράκης και η Αννέτα, είχαν βρει καταφύγιο στην Κεφαλλονιά από την Κύπρο, κυνηγημένοι από τους Οθωμανούς. Ο Κωνσταντίνος ήταν ιδιαίτερο παιδί και το απέδειξε σύντομα. Μόλις στα 13 του μπήκε ναυτικός σε εγγλέζικο πλοίο και η εξυπνάδα, η καπατσοσύνη και η μαεστρία του στους ελιγμούς, κατάφεραν, το 1669 σε ηλικία 22 ετών, να γίνει υπάλληλος στην εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών.

 

Το ιδιαίτερο ταλέντο του στις γλώσσες -μιλούσε ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, πορτογαλικά (τα έμαθε από τη σύζυγό του), γιαπωνέζικα (και αυτά τα έμαθε από τη σύζυγό του που ήταν μίση Ιαπωνέζα) και όλες τις τοπικές διαλέκτους της Άπω Ανατολής-, τον έκανε να αναλάβει υπεύθυνος στις αποθήκες της εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών στην Ινδονησία.

 

Ως υπεύθυνος των αποθηκών πήγαινε πολλά ταξίδια και διάλεγε τα εμπορεύματα που θα κινήσει η εταιρεία, έτσι, αποκτά πολύ σημαντικές γνωριμίες με υψηλά ιστάμενα πρόσωπα της ανατολής. Ταυτόχρονα, άλλαξε το όνομά του "Κωνσταντίνος Γεράκης", στο αγγλικό "Κονστάντσο Φαλκόνε" (Constantine Phaulkon) και βαφτίζεται καθολικός.
 

Στα 1675, σε ηλικία 28 ετών, βρέθηκε στο Σιαμ (τη σημερινή Ταϊλάνδη) -κάποιοι λένε ότι ναυάγησε εκεί.

 

Ο βασιλιάς Ναράι

 

Στο Σιάμ, παρουσιάστηκε στον Υπουργό Οικονομικών και Εξωτερικών Phra Klang, στου οποίου την υπηρεσία μπήκε λόγω της γλωσσομάθειάς του, και κατέληξε να γνωρίσει τον βασιλιά Ναρία, τον μονάρχη του Σιάμ, ο οποίος γοητεύτηκε από την παρουσία του και τον πήρε στην αυλή του.

 

Αν και το μεγαλύτερο μέρος του διεθνούς εμπορίου της πρωτεύουσας μονοπωλούσε η Ολλανδική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών (Dutch East India Company, VOC), το τοπικό εμπόριο, το επαρχιακό ή παράκτιο εμπόριο όπως ήταν γνωστό, βρισκόταν σταθερά στα χέρια μουσουλμάνων εμπόρων περσικής και ινδικής καταγωγής, γνωστών την εποχή εκείνη ως "Μαυριτανοί", πολλοί από τους οποίους κατείχαν επίσης θέσεις εξουσίας σε όλο το βασίλειο.

Ένα από τα καθήκοντα των Μαυριτανών για τον βασιλιά Ναράι ήταν να επισκέπτονται ξένες πρεσβείες. Ο Γεράκης ανέλαβε αυτό το καθήκον και το έκανε πολύ καλύτερα, αλλά και με πολύ λιγότερα έξοδα, γεγονός που, όχι μόνο προκάλεσε μεγάλη αμηχανία στους Μαυριτανούς, αλλά και την έντονη δυσαρέσκεια τους για την "εισβολή" του νεοεμφανιζόμενου.

Κάποια, στιγμή, όταν αυτοί οι άνδρες εμφανίστηκαν στο Υπουργείο Οικονομικών με έναν λογαριασμό για τις υπηρεσίες τους στον βασιλιά, ο Γεράκης μπόρεσε να δείξει ότι, αντίθετα, χρωστούσαν στον βασιλιά ένα τεράστιο ποσό, το οποίο ήταν υποχρεωμένοι να πληρώσουν. Όταν έφτασαν τα νέα στα αυτιά του βασιλιά, εκείνος χάρηκε, ενώ, η χαρά του έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν ο Γεράκης είχε ένα σχέδιο για να αντιμετωπιστεί μια από τις πιο σοβαρές απειλές του βασιλείου.

 

Η συνεχής ανησυχία του βασιλιά ήταν η αδιαμφισβήτητη δύναμη των Ολλανδών και η ικανότητά τους να απειλούν και να εκφοβίζουν τους Υπουργούς του ώστε να προσφέρουν παραχωρήσεις και να αποκτούν μονοπώλια σε προσοδοφόρα εμπορεύματα. Είχε κάνει προτροπές στην Αγγλική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών να αποκατασταθεί το εμπόριο με την χώρα του εναντίον των Ολλανδών, αλλά οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν λόγω των υπερβολικών απαιτήσεων της Εταιρείας και της απροθυμίας της να προσφέρει σταθερή δέσμευση.

Η ιδέα του Γεράκη ήταν να στραφεί στους Γάλλους, που μόλις είχαν φτάσει στην Ασία και οι οποίοι ήταν πρόθυμοι να αναπληρώσουν τον χαμένο χρόνο στο εμπορικό δίκτυο όπου κυριαρχούσαν επί χρόνια οι Ολλανδοί, οι Πορτογάλοι και οι Άγγλοι. Ο βασιλιάς ενθουσιάστηκε και εξουσιοδότησε τον Γεράκη να ξεκινήσει επαφές με τους Γάλλους και να αναλάβει τον ηγετικό ρόλο στην υλοποίηση του σχεδίου.

Ως ένδειξη της εκτίμησής του και του αυξανόμενου σεβασμού του για την ικανότητά του, ο βασιλιάς του απένειμε έναν τίτλο ευγενείας, καθιστώντας τον "Luang Wijayendra", δηλαδή "Άρχοντα της Νίκης". Ο τίτλος έκανε τον Γεράκη, για πρώτη φορά, άνθρωπο με πραγματική δύναμη και εξέχουσα θέση, Πρωθυπουργό της χώρας.

 

Πρεσβεία του Σιάμ στον Λουδοβίκο ΙΔ'

 

Το 1680, ο βασιλιάς έστειλε μια πρεσβεία για να σχηματίσει συμμαχία με τον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΔ' της Γαλλίας. Ο Λουδοβίκος δέχτηκε τον Σιαμαίο πρεσβευτή και ανταπέδωσε με το να στείλει τον δικό του πρεσβευτή στο Lop Buri.

 

Για να στεγαστεί η γαλλική πρεσβεία, χτίστηκε το Wichayen House, το οποίο διέθετε και εκκλησία για τους πολλούς κληρικούς που συνόδευε τους Πρέσβεις σε μια προσπάθεια να προσηλυτίσουν τον βασιλιά στον καθολικισμό -η μετατροπή απέτυχε.

 

Το 1687, το Σιάμ και οι Γάλλοι ήταν σε σύγκρουση με τους Άγγλους και ο βασιλιάς προσφέρθηκε να σταθμεύσει το γαλλικό ναυτικό στην πόλη Mergui, ένα σημαντικό λιμάνι στον Ινδικό Ωκεανό στη σύγχρονη Μιανμάρ, ενώ προσφέρθηκε και μια φρουρά στους Γάλλους στην είσοδο του ποταμού Chao Phraya στη σύγχρονη Μπανγκόκ. Σταδιακά, οι γαλλικές πρεσβείες γύρισαν στην πατρίδα τους ή πήγαν στις νέες φρουρές τους, και ο Γεράκης κράτησε το Wichayen για τον εαυτό του.

Η ολοένα και περισσότερη σύνδεση του Σιάμ με την Γαλλία, καθώς και η άνοδος του Γεράκη στην εκτίμηση του βασιλιά, σήμαινε ότι υπήρχε μια αυξανόμενη κούραση και φθόνος για την ξένη επιρροή στην βασιλική αυλή. Οι γαλλικές πρεσβείες που στάλθηκαν στο Σιάμ περιελάμβαναν πάνω από 1.000 στρατιώτες, 5 πολεμικά πλοία και πολλούς Ιησουίτες κληρικούς έτοιμους να διαφωνήσουν με τον βουδιστικό κλήρο της αυλής. Οι Γάλοι εγκατέστησαν την δύναμή τους σε φρούρια στη Μπανγκόκ και στο Μέργκουι. Όλα αυτά έκαναν πολλούς ντόπιους με εθνικιστικό αίσθημα να αρχίζουν να αντιδρούν ενάντια στην παγκοσμιοποίηση του βασιλιά Ναράι.

 

Η γαλλική πρεσβεία στον βασιλιά Ναράι

Όταν το 1688 ο βασιλιάς αρρώστησε, διαδόθηκαν φήμες -πιθανώς αληθινές- ότι ο Γεράκης είχε την πρόθεση να πάρει τον θρόνο για τον εαυτό του.

Ο βασιλιάς δεν είχε κάποιον άνδρα κληρονόμο, οπότε, η διαδοχή αμφισβητήθηκε και επικράτησε μια συνωμοσία εθνικιστών αυλικών, με επικεφαλής τον θετό αδερφό του βασιλιά, τον Pra Phetracha, ο οποίος ήταν επίσης ο Διοικητής του Βασιλικού Σώματος Ελεφάντων.

 

Ο Κωνσταντίνος προσέγγισε τον Γάλλο επικεφαλής αξιωματικό του οχυρού στην Μπανγκόκ, ο οποίος έστειλε 80 στρατιώτες στο Lop Buri για να καταπνίξουν την εξέγερση. Μέχρι όμως οι στρατιώτες να φτάσουν στην Ayutthaya, και εν μέσω αντικρουόμενων αναφορών για την εξέλιξη της κατάστασης -και την πραγματική πιθανότητα να αντιμετωπίσουν οι στρατιώτες έναν στρατό πολεμικών ελεφάντων-, ο επικεφαλής άλλαξε γνώμη και εγκατέλειψε το σχέδιο.

 

Στις 17 και 18 Μαΐου, οι συνωμότες κινήθηκαν για να πάρουν τον έλεγχο. Ο Γεράκης συνελήφθη και, παρόλο που είχε προειδοποιηθεί για τις συνωμοσίες έναν αυλικό και θα μπορούσε να είχε σώσει τον εαυτό του και την οικογένειά του, αρνήθηκε να δεχτεί ότι είχε κάνει οτιδήποτε άλλο εκτός από το να ενεργήσει για το καλύτερο της χώρας.

 

Ο ίδιος ο Ναράι τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό, ανίσχυρος να κάνει οτιδήποτε για να εμποδίσει τον Pra Petracha και τους υποστηρικτές του να οργανώσουν μια -δραματική- σειρά γεγονότων που είχαν σκοπό να ανατρέψουν όλα όσα είχαν εργαστεί ο βασιλιάς και ο Γεράκης. Οι γαλλικές φρουρές δέχθηκαν επίθεση και τελικά όλες οι γαλλικές δυνάμεις εκδιώχθηκαν από τη χώρα. Με το θάνατο του Ναράι -που πιθανώς επισπέφθηκε από δηλητηρίαση- ο Petracha αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς.

Για τον Γεράκη το τέλος ήταν οδυνηρό και βάναυσο. Στις 5 Ιουνίου, έχοντας υπομείνει βασανιστήρια για εβδομάδες, τον έβαλαν σε έναν ελέφαντα και τον πήγαν στο δάσος όπου εκτελέστηκε η ποινή του. Δεν καταγράφηκαν μαρτυρίες από αυτόπτες μάρτυρες για τα βασανιστήρια του, αλλά τα βυθισμένα του μάγουλα, η χλωμή επιδερμίδα και η έκφραση πόνου και τρόμου ήταν εμφανή σε όλους όσοι τον έβλεπαν.

Μόλις έφτασε στον τόπο της εκτέλεσης, τον διέταξαν να κατέβει και να προετοιμαστεί για το θάνατο. Πήγε μόνος σε ένα ξέφωτο για να προσευχηθεί, στη συνέχεια δήλωσε αθώος και ότι το μόνο που είχε κάνει ήταν να υπηρετεί τον βασιλιά για την ευημερία του Σιάμ. Συγχώρεσε τους εχθρούς του και ζήτησε τη συγχώρεση του Θεού του. Σήκωσε τα μάτια του στον ουρανό και άπλωσε το κεφάλι του μπροστά. Ο δήμιος προχώρησε προς το μέρος του. Τον αποκεφάλισε και τον ξεκοίλιασε, όπως ήταν ο παραδοσιακός τρόπος εκτέλεσης.

 

Wichayen House

 

Η σύζυγος του Γεράκη και η επιρροή της στην κουζίνα του Σιάμ

Η Maria Guyomar de Pinha γεννήθηκε στην πρωτεύουσα του Σιάμ, Ayutthaya. Η μητέρα της ήταν Ιαπωνέζα και χριστιανή και έφυγε από την Ιαπωνία για την Ταϊλάνδη λόγω της καταστολής της πίστης της. Ο πατέρας της ήταν από την πορτογαλική Γκόα και ήταν μικτής ιαπωνικής και πορτογαλικής καταγωγής. Η Maria ήταν εξαιρετική μαγείρισσα και, περιστασιακά, παρουσίαζε στην βασιλική αυλή πορτογαλικά επιδόρπια που τα είχε προσαρμόσει στα τοπικά υλικά.

Η Maria είχε κανονίσει να οριστεί κόμισσα της Γαλλίας, πράγμα που σήμαινε ότι μπορούσε να καταφύγει στην προστασία της γαλλικής φρουράς στην Μπανγκόκ. Όμως, μέσα σε λίγους μήνες, ο Pra Phetracha έπεισε τον διοικητή της φρουράς να του παραδώσει τη Maria, με ρητές διαβεβαιώσεις για την ασφάλειά της.

Όντως, ο Pra Phetracha δεν σκότωσε τη Maria, αλλά την έβαλαν να δουλέψει στην βασιλική κουζίνα, όπου μαγείρευε για 15 χρόνια, μέχρι να απελευθερωθεί όταν πέθανε ο Pra Phetracha. Μετά από την απελευθέρωσή της, ανέλαβε τη θέση του επικεφαλής σεφ στην κουζίνας του νέου βασιλιά. Κάποια στιγμή, μήνυσε τη Γαλλική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών για χρήματα που είχε δανείσει με τον σύζυγό της πριν από χρόνια. Τελικά, το Γαλλικό Συμβούλιο της Επικρατείας της πλήρωνε ένα επίδομα διατροφής για να ζήσει τις υπόλοιπες μέρες της ζωής της με άνεση, και πρόλαβε να δει τα παιδιά της να ανεβαίνουν σε υψηλές θέσεις στη βασιλική αυλή του Σιάμ.

 

Στη Maria πιστώνονται πολλές συνταγές της Ταϊλάνδης, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον δύο από τα "9 Ταϊλανδέζικα Επιδόρπια", το Thong Yip και το Foi Thong, ενώ υπάρχει και μια συζήτηση για το αν ανήκουν σε αυτήν και άλλοι γαστρονομικοί θησαυροί της Ταϊλάνδης -όπως το Khanom Mo Kaeng και το Khanom Ping. Ανεξάρτητα από τις γνώσεις της για την πορτογαλική, την ταϊλανδέζικη, ακόμη και την ιαπωνική κουζίνα, όταν συνδύασε την προνομιακή της θέση στην αυλή του Σιάμ, η κληρονομιά της Maria στη διαμόρφωση της λαϊκής κουζίνας της Ταϊλάνδης είναι αναμφισβήτητη.

 

από: medium και diwerent, με πληροφορίες από Iannis Golias