"Harvard Computers", οι γυναίκες που χαρτογράφησαν 400.000 αστέρια

Οι Harvard Computers επί το έργο, γύρω στο 1890. Εκείνη την εποχή, η Henrietta Swan Leavitt, η Annie Jump Cannon, η Williamina Fleming και η Antonia Maury εργάζονταν όλες στο Αστεροσκοπείο

Οι "Harvard Computers" ήταν μια ομάδα πρωτοπόρων γυναικών ερευνητών που εργάστηκαν στο Αστεροσκοπείο του Χάρβαρντ στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα.

 

 

Ο Edward Charles Pickering, ο διευθυντής του Αστεροσκοπείου, άρχισε να προσλαμβάνει γυναίκες για στην προσπάθειά του να τεκμηριώσει όλα τα αστέρια στον ουρανό. Αυτοί οι ανθρώπινοι "υπολογιστές" έχουν ξεχαστεί -σε μεγάλο βαθμό- στις υποσημειώσεις της ιστορίας, αλλά η συμβολή τους στην αστρονομία βοήθησε στην χαρτογράφηση πάνω από 400.000 αστέρια και στην οικοδόμηση των θεμελίων της σύγχρονης αστρονομίας.

Οι απαρχές των Harvard Computers

 

Ο Edward Charles Pickering στα 1880

Το 1876, ο απόφοιτος του Χάρβαρντ και πρώην καθηγητής του MIT, ο Αμερικανός αστρονόμος και φυσικός Edward Charles Pickering, προσελήφθη ως καθηγητής αστρονομίας και διευθυντής του Αστεροσκοπείου του Χάρβαρντ. Ο Pickering επένδυσε στη μελέτη της φωτομετρίας, μετρώντας πόσα φωτεινά αστέρια και άλλα διαστημικά αντικείμενα υπάρχουν. Η φωτεινότητα ενός αστεριού μπορεί να ρίξει φως στο μέγεθος, τη σύνθεση, τη θερμοκρασία, την απόσταση και πολλά άλλα. Χρησιμοποιώντας το ακόμα καινούργιο -και αδέξιο- μέσο της φωτογραφίας, ο νέος διευθυντής συγκέντρωσε χιλιάδες εικόνες γυάλινων πλακών από τους ουρανούς.

Πιθανότατα, και πριν από το 1875 είχαν βοηθήσει ορισμένες γυναίκες στο έργο του Αστεροσκοπείου, αλλά κανόνας ήταν οι άνδρες βοηθοί. Ωστόσο, ο Pickering ήταν απογοητευμένος από τον ρυθμό των βοηθών του καθώς εκείνοι ανέλυαν τις εικόνες των αστεριών. Γενικά, θεωρούνταν περιττό, ή ακόμη και επιζήμιο, να δοθούν στις γυναίκες ευκαιρίες για προχωρημένη μελέτη, οπότε, ο Pickering δεν έψαχνε πτυχία αλλά μάλλον ένα φυσικό χάρισμα με τους αριθμούς.

Μια από τις πρώτες που προσέλαβε ήταν η Selina Bond, μια γυναίκα με οικογενειακούς δεσμούς με το Αστεροσκοπείο. Η Bond, δουλεύοντας από το σπίτι, είχε σύντομα καλά αποτελέσματα. Στα τέλη του 19ου αιώνα, πολλές γυναίκες μεσαίας και ανώτερης τάξης είχαν εκπαιδευτεί, αλλά το να ακολουθήσουν ακαδημαϊκή καριέρα ήταν δύσκολο. Μια υποστηρικτική οικογένεια, με ιστορία στην ακαδημαϊκή κοινότητα, ήταν ένας από τους λίγους τρόπους για να μπει μια γυναίκα σε έναν τέτοιο κόσμο -για παράδειγμα, οι γονείς της Μαρί Κιουρί ήταν και οι δύο εκπαιδευτικοί. Τα γυναικεία κολέγια ήταν ακόμη στα νηπιακά τους χρόνια, οπότε οι ευκαιρίες ήταν εξαιρετικά περιορισμένες. Το Ράντκλιφ -το αδελφό σχολείο αρρένων του Χάρβαρντ- ιδρύθηκε το 1879.

Αξιοσημείωτες "Harvard Computers"

 

Williamina Fleming

 

Η Williamina Paton Stevens Fleming, γύρω στο 1890. Νεαρή μητέρα, μετανάστρια από τη Σκωτία, η Fleming ήταν καλά εκπαιδευμένη και προσελήφθη από τον Pickering

Ο Pickering είδε ότι, η πρόσφατα προσληφθείσα υπηρέτριά του, Σκωτσέζα μετανάστρια και μονογονεϊκή μητέρα που την είχε εγκαταλείψει ο σύζυγός την, Williamina Fleming, ήταν δασκάλα στη Σκωτία, αλλά αναγκάστηκε να δουλεύει ως υπηρέτρια για να επιβιώσει στην Βοστώνη. Το 1881, η Fleming έγινε μέλος των "Harvard Computers" και έμαθε γρήγορα από τις άλλες γυναίκες. Μέχρι το 1885, ήταν υπεύθυνη της ομάδας, συνεργάστηκε με τον Pickering για να αναπτύξει τον περίφημο "Κατάλογο Χένρυ Ντρέιπερ" ο οποίος απαριθμεί χιλιάδες αστέρια που κατατάσσονται στο φάσμα τους.
Η καριέρα της στο Αστεροσκοπείο διήρκεσε 30 χρόνια. Ανάμεσα στις πολλές ανακαλύψεις της ήταν το Νεφέλωμα της Αλογοκεφαλής, τον πρώτο λευκό νάνο, και πάνω από 310 μεταβλητά αστέρια. Το 1893, σε μια ομιλία στην Παγκόσμια Έκθεση στο Σικάγο, υποστήριξε τις γυναίκες στην αστρονομία, υποστηρίζοντας ότι αν τους δοθεί η ευκαιρία, τα επιτεύγματά τους θα μπορούσαν να ισάξια με εκείνα των ανδρών. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, η δουλειά της υποβαλλόταν υπό το όνομα του Pickering, και τότε πλέον έλαβε κάποια αναγνώριση στους αστρονομικούς κύκλους.
Έκτοτε, τα ημερολόγιά της έχουν μελετηθεί και παρέχουν ένα παράθυρο στον κόσμο αυτών των πρώτων γυναικών αστρονόμων. Οι γυναίκες αμείβονταν μεταξύ 25 και 50 σεντ την ώρα και εργάζονταν έξι ημέρες την εβδομάδα. Το ποσό που λάμβαναν ήταν το μισό απ' ότι λάμβανε ένας άνδρας που έκανε την ίδια δουλειά, κάτι που η Fleming είχε σημειώσει.

Antonia Maury

Ακόμη μια γυναίκα που εργάζονταν στο Αστεροσκοπείο ήταν η Antonia Maury, ανιψιά του αστρονόμου Χένρι Ντράπερ, από τον οποίο πήρε το όνομά του ο κατάλογος. Η Maury, απόφοιτος το 1887 από το Vassar College, προσελήφθη στο Αστεροσκοπείο και άρχισε να αμέσως δουλειά. Ανακάλυψε τον Μενκαλινάν -η ιδιαίτερη ονομασία του αστέρα β του αστερισμού Ηνίοχος-, ένας τριπλός αστέρας, δηλαδή παρότι και με τα ισχυρότερα τηλεσκόπια παρατηρούμε μόνο ένα άστρο ως "Μενκαλινάν", στην πραγματικότητα αυτός είναι τρία διαφορετικά άστρα πολύ κοντά το ένα στο άλλο. Επίσης, δημιούργησε το δικό της σύστημα ταξινόμησης για τα αστέρια, το οποίο ήταν πιο λεπτομερές από εκείνο του Pickering και το οποίο τελικά υιοθετήθηκε σε τροποποιημένη μορφή από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση.
Δυστυχώς,το έργο της Maury που υπολογίζει τις τροχιές και τις περιόδους των φασματοσκοπικών δυαδικών αρχείων αναφέρεται μόνο σε μια σύντομη γραμμή στην δημοσιευμένη έκθεση του Pickering. Η ίδια, εξέφρασε την απογοήτευσή της για την υποτίμηση της δουλειάς της. Τελικά, αν και παραιτούνταν από την δουλειά -αρκετές φορές-, επέστρεψε στο Αστεροσκοπείο και το έργο της δημοσιεύτηκε στο όνομά της.
 
Henrietta Swan Leavitt

 

Η αστρονόμος Henrietta Swan Leavitt που ανακάλυψε τη σχέση περιόδου-φωτεινότητας που μερικές φορές είναι γνωστός ως Νόμος της Leavitt

 

Η Henrietta Swan Leavitt είχε ξεκινήσει τις σπουδές της στο Oberlin College, αλλά, πριν αποφοιτήσει το 1892, πήγε στο Radcliffe. Μετά την αποφοίτησή του, άρχισε να εργάζεται στο Αστεροσκοπείο. Μέχρι το 1898, είχε γίνει επιμελήτρια των αστρονομικών φωτογραφιών. Σπούδασε το Μικρό και Μέγα Νέφος του Μαγγελάνου (ένας ανώμαλος γαλαξίας που θεωρούνταν δορυφόρος του δικού μας Γαλαξία αλλά δεν είναι), καθώς και μεταβλητά αστέρια, δημοσιεύοντας μεγάλο μέρος της δουλειάς της στο όνομά της.
Το δημοσιευμένο έργο της Leavitt τη δεκαετία του 1910 οδήγησε σε αυτό που είναι γνωστό ως Νόμος της Leavitt. Ανακάλυψε τη σχέση περιόδου-φωτεινότητας για τις Κηφείδες (ένα είδος μεταβλητών αστέρων με κανονικό κύκλο φωτεινότητας), που ήταν επαναστατική. Στο έργο της βασίστηκε ο Δανός χημικός και αστρονόμος Έιναρ Χέρτζσπρουνγκ και ήταν αυτό που θα επέτρεπε στον Έντγουιν Χαμπλ, έναν από τους σημαντικότερους Αμερικανούς αστρονόμους του 20ού αιώνα, να συνεχίσει την πρωτοποριακή εξερεύνηση του σύμπαντος.
 
Annie Jump Cannon
Η Annie Jump Cannon έγινε μέλος των Harvard Computers το 1896. Με το πτυχίο της στη Φυσική από το Wellesley College, βρέθηκε στο Χάρβαρντ για να συνεχίσει το πτυχίο της και βοήθησε τον Pickering να δημιουργήσει το Harvard Classification Scheme για τα αστέρια. Κατά τη διάρκεια της μακράς καριέρας της (αποσύρθηκε το 1940) κατέταξε πάνω από 350.000 αστρικά σώματα. Ήταν η πρώτη γυναίκα που έλαβε επίτιμο διδακτορικό στην επιστήμη από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Δύο χρόνια πριν από το θάνατό της, ονομάστηκε "Αστρονόμος William C. Bond του Χάρβαρντ", σε ένα κολέγιο που εκείνη την εποχή ήταν μόνο αρρένων.
 
Η κληρονομιά των Havard Computers Legacy

 

Ο Edward Charles Pickering με τις Harvard Computers το 1913 μπροστά από το κτίριο C στο Αστεροσκοπείο του Χάρβαρντ. Πίσω σειρά (από αριστερά προς τα δεξιά): Margaret Harwood (τέρμα αριστερά), Mollie O'Reilly, Edward C. Pickering, Edith Gill, Annie Jump Cannon, Evelyn Leland (πίσω από την Cannon), Florence Cushman, Marion Whyte (πίσω από την Cushman), Grace Brooks. Μπροστά σειρά: Arville Walker, άγνωστη (ίσως η Johanna Mackie), Alta Carpenter, Mabel Gill, Ida Woods

Κατά τη διάρκεια της θητείας του Pickering στο Αστεροσκοπείο, από το 1877 έως το θάνατό του το 1919, πάνω από 80 γυναίκες εργάστηκαν στις Harvard Computers. Το έργο τους ήταν, όπως συμφωνούν όλοι, αρκετά μονότονο και περιελάμβανε την προετοιμασία φωτογραφιών και την επακόλουθη ανάλυση. Η μείωση των δεδομένων ήταν απαραίτητη, αλλά και περιοριστική. Λίγες γυναίκες είχαν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν το τηλεσκόπιο -γεγονός που τους εμπόδισε σε μεγάλο βαθμό να αναπτύξουν περαιτέρω θεωρητική εργασία.

Σήμερα, οι Harvard Computers λαμβάνουν κάποια αναγνώριση. Το έργο PHaEDRA του Χάρβαρντ είναι μια συλλογική προσπάθεια συλλογής και μεταγραφής του έργου τους. Το 1919, μετά το θάνατο του Pickering, η Cannon ανέλαβε την κατεύθυνση της έρευνας και, μέχρι τη δεκαετία του 1950, οι ερευνήτριες συνέχισαν να είναι αναπόσπαστο κομμάτι του Αστεροσκοπείου.

από: my modern met