Η παράξενη περίπτωση των δοντιών που εκρήγνυνται

 

Στο τεύχος Ιανουαρίου 1861 του The Dental Cosmos, του πρώτου αμερικάνικου, μεγάλου περιοδικού με θέματα οδοντιατρικής, ένας οδοντίατρος από την Πενσυλβάνια ονόματι WH Atkinson κατέγραψε τρεις περιπτώσεις ενός αξιοσημείωτου φαινομένου που είχε αντιμετωπίσει στην πράξη σε μια περίοδο σαράντα ετών.

 

 

Η πρώτη περίπτωση ήταν ένας αιδεσιμότατος, ο οποίος ζούσε στο Σπρίνγκφιλντ της κομητείας Mercer. Το καλοκαίρι του 1817, ανέπτυξε ξαφνικά έναν βασανιστικό πονόδοντο.

"Ο δεξιός άνω κυνόδοντας άρχισε να πονάει, ο πόνος μεγάλωσε τόσο πολύ, που 'τρελάθηκε' και, στην μάταιη προσπάθειά του να βρει λίγη ανακούφιση, έτρεχε τριγύρω. Τη μια, χτυπούσε το κεφάλι του στο έδαφος σαν αγριεμένο ζώο. Την άλλη, το χτύπαγε στον φράχτη και μετά το έβαζε σε κρύο νερό μιας πηγής. Αυτό, ανησύχησε την οικογένειά του, τον έβαλαν σε μια καμπίνα και έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να τον ηρεμήσουν. Όμως, όλα αποδείχθηκαν άκαρπα. Ώσπου, στις εννιά το πρωί της επόμενης μέρας, καθώς χτυπιόταν σε άγριο παραλήρημα, με ένα απότομο σπάσιμο, σαν βολή πιστολιού, το δόντι έσπασε σε θραύσματα. Εκείνος ανακουφίστηκε και είπε στη σύζυγό του ότι ο πόνος πέρασε. Εκείνη την ημέρα, και το μεγαλύτερο μέρος της επόμενης νύχτας, κοιμήθηκε ήσυχος και πλέον ήταν εντελώς καλά.

Δεκατρία χρόνια μετά από αυτό το περιστατικό, ο Atkinson είχε μια άλλη περίπτωση έκρηξης δοντιού. Μια ασθενής του υπέφερε από παρατεταμένο πονόδοντο, όταν ξαφνικά το δόντι έσπασε με κρότο και ο πονόδοντος εξαφανίστηκε.

Το τελευταίο περιστατικό συνέβη το 1855. Μια άλλη ασθενής του ανέφερε ότι, ξαφνικά, ένας από τους κυνόδοντές της σχίστηκε από μπροστά προς τα πίσω, προκαλώντας, όπως και στις άλλες περιπτώσεις, "άμεση ανακούφιση".

Αυτές οι ιστορίες αν και είναι αρκετά ασυνήθιστες, δεν είναι οι μοναδικές. Στο βιβλίο Pathology and Therapeutics of Dentistry: With Miscellaneous Essays on Dental Subjects που δημοσιεύτηκε το 1874, ο συγγραφέας J. Phelps Hibler ανέφερε αρκετές τέτοιες περιπτώσεις, μία από τις οποίες συνέβη στο ιατρείο του. Ο Hibler είχε μια ασθενή που υπέφερε από έναν τρομερό πονόδοντο, όταν, ξαφνικά, έσκασε ένα δόντι που πονούσε -ένας δεξιός κάτω πρώτος γομφίος- και, πολύ σύντομα, οι ξαφνικοί πόνοι υποχώρησαν.

Παρόμοια παράξενες ιστορίες αναφέρθηκαν και από το British Dental Journal, οι οποίες ήρθαν στο φως μέσω αλληλογραφίας με τους αναγνώστες του, μερικές από τις οποίες έχουν ανακαλυφθεί από τους εκδότες και αναδημοσιεύτηκαν το 2015. Η πιο περίεργη από αυτές τις ιστορίες αφορά μια που αφηγείται η μητέρα ενός επτάχρονου κοριτσιού του οποίου τα δόντια είχαν πέσει. Η αλληλογραφία δημοσιεύθηκε το 1965:

"Τα δόντια έπεσαν αρκετά φυσιολογικά και δεν φάνηκαν να έχουν καταστραφεί ή να έχουν ραγίσει όταν τα εξέτασα αμέσως μόλις έπεσαν. Το διπλό δόντι το έβαλα πάνω από μια θερμαντική πηγή, όχι όμως πολλή ζεστή. Αρκετές ώρες αργότερα 'εξερράγη' και πολλά κομμάτια πετάχτηκαν σε όλο το δωμάτιο. Μάζεψα όσα κομμάτια μπόρεσα να βρω -μερικά ακόμα λείπουν. Έβαλα δύο άλλα δόντια στη θερμαντική πηγή και, μετά από μερικές εβδομάδες, κατάλαβα ότι είχαν επίσης σπάσει".

Παρόλο που είναι σύνηθες φαινόμενο τα δόντια που πέφτουν να σπάνε, ειδικά όσα έχουν τερηδόνα, ελάχιστοι οδοντίατροι έχουν ακούσει για κάποιου που εκρήγνυται με κρότο. Όταν το 1920 ένας Καναδός ασκούμενος αντιμετώπισε μια παρόμοια περίπτωση με έναν αναβάτη αλόγου, συμπέρανε ότι η ρήξη προκλήθηκε από "πρήξιμο του πολφού λόγω αυξημένης αρτηριακής πίεσης, πιθανώς ενισχυμένη από την παρατεταμένη άσκηση με το άλογο".

Στο άρθρο του 1860, ο Atkinson πρότεινε ότι ένα φανταστικό αβαρές ρευστό, που ονόμασε "ελεύθερο θερμικό ρευστό", συσσωρευόταν στο δόντι και προκαλούσε δραματική αύξηση της πίεσης στον πολφό. Η υπόθεση είναι γνωστή ως "θερμιδική θεωρία", ή "θεωρία του θερμικού ρευστού" και βασίστηκε σε μια παρωχημένη επιστημονική θεωρία ότι το "θερμικό ρευστό" αντιπροσώπευε τη θερμότητα και το οποίο θεωρητικά έρρεε στα σώματα και στο περιβάλλον από το θερμότερο σε ψυχρότερο φορέα. Σήμερα, ξέρουμε ότι αυτό το ρευστό δεν υπάρχει.

 

Επίσης, ο Atkinson έδωσε μια δεύτερη εξήγηση που φαίνεται πιο αξιόπιστη. Πρότεινε ότι η τερηδόνα μέσα στο δόντι μπορεί να είχε προκαλέσει συσσώρευση αερίου, κάτι που οδήγησε στην έκρηξη του δοντιού.

Ο Hugh Devlin, Καθηγητής Επανορθωτικής Οδοντιατρικής στη Σχολή Οδοντιατρικής του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, είναι δύσπιστος. "Είναι πολύ απίθανο να συσσωρευτεί τόσο πολύ αέριο σε ένα δόντι που θα το κάνει να εκραγεί -τα δόντια είναι εξαιρετικά δυνατά. Οι οδοντίατροι του 19ου αιώνα δεν καταλάβαιναν την τερηδόνα -νόμιζαν ότι προερχόταν από το εσωτερικό του δοντιού. Μόλις τον περασμένο αιώνα αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε ότι η τερηδόνα προκαλείται από τη διατροφή και από τα βακτήρια που συσσωρεύονται στην επιφάνεια των δοντιών".

 

Σύμφωνα με την αναφορά ενός Αμερικανού οδοντίατρου, οι εκρήξεις προκλήθηκαν από τις αντιδράσεις μεταξύ μειγμάτων αργύρου και αμμωνίας που χρησιμοποιούσαν οι οδοντίατροι για τη θεραπεία της τερηδόνας εκείνη την εποχή.

Ο Andrea Sella, Καθηγητής Ανόργανης Χημείας στο University College του Λονδίνου, πιστεύει ότι αιτία θα μπορούσε να είναι τα διάφορα μέταλλα που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ρινισμάτων δοντιών. "Λόγω του μείγματος μετάλλων που έχουμε στο στόμα μας, μπορεί να υπάρξει αυθόρμητη ηλεκτρόλυση (η διαδικασία της διάσπασης μιας ουσίας με τη βοήθεια του ηλεκτρικού ρεύματος). Η αγαπημένη μου εξήγηση είναι ότι αν το σφράγισμα δεν γινόταν καλά και παρέμενε μέρος της κοιλότητας, αυτό θα σημαίνει ότι μπορεί να συσσωρευτεί υδρογόνο μέσα στο δόντι". Αυτή η πίεση θα μπορούσε να προκαλέσει το σκάσιμο ενός ήδη εξασθενημένου δοντιού.Όμως, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι κάποιος από τους ασθενείς είχε πράγματι σφραγίσματα.

 

Οπότε, προς το παρόν, το "μυστήριο των δοντιών που εκρήγνυνται" θα παραμείνει άλυτο. 

από: amusing planet