Το έργο της Φουτ έτυχε νέας προσοχής όταν ένας συλλέκτης βρήκε ένα δείγμα του στο Scientific American
Τα ερασιτεχνικά πειράματα της Γιούνες Νιούτον Φουτ (Eunice Newton Foote) ήταν τα πρώτα που περιέγραψαν συνοπτικά τη σχέση μεταξύ των αερίων του θερμοκηπίου και την ατμοσφαιρική θέρμανση, όμως τα αποτελέσματα πιστώνονται σε έναν άνδρα επιστήμονα που έκανε ένα παρόμοιο πείραμα μετά από τρία χρόνια.
Η κλιματολογία -ή επιστήμη του κλίματος- είναι ένας σημαντικός κλάδος της επιστημονικής μελέτης και ίσως σήμερα, είναι ακόμη πιο σημαντικός από ποτέ, λόγω της αυξανόμενης ανησυχίας για την παγκόσμια κλιματική αλλαγή. Όμως, ελάχιστοι γνωρίζουν ότι ο πρώτος άνθρωπος που προσδιόρισε ότι τα αέρια του θερμοκηπίου επηρεάζουν την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας ήταν η Αμερικανίδα ερασιτέχνης επιστήμονας και σουφραζέτα του 19ου αιώνα Γιουνές Φουτ.
Έπρεπε να περάσει πάνω από ένας αιώνας ώστε να πιστωθεί στην Φουτ η συμβολής της στην επιστήμη, αλλά και στα δικαιώματα των γυναικών.
Το ξεχασμένο έργο της
Η Γιουνές Φουτ - πηγή
Λίγα είναι γνωστά για την προσωπική ζωή και το υπόβαθρο της Φουτ, αλλά οι ερευνητές ανακάλυψαν μερικά πράγματα για την επιστήμονα του κλιματολογίας.
Το πλήρες όνομά της ήταν Eunice Newton Foote, γεννήθηκε το 1819 και έζησε κυρίως στο Upstate της Νέας Υόρκης. Παρακολούθησε το Troy Female Seminary (που σήμερα ονομάζεται Emma Willard School), το οποίο ενθάρρυνε τις μαθήτριές του να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε ένα κοντινό επιστημονικό κολέγιο, όπου μάλλον απέκτησε τις δεξιότητες που θα την βοηθούσαν στα ανεξάρτητα πειράματά της.
Όμως, τα ενδιαφέροντα της Φουτ επεκτείνονταν πέρα από την επιστήμη. Ήταν φίλες με την περίφημη σουφραζέτα -και κοινωνική ακτιβίστρια, υπέρμαχος της κατάργησης της δουλείας και ηγετική φιγούρα του πρώιμου αμερικανικού κινήματος υπέρ των γυναικείων δικαιωμάτων, πρόεδρος της Αμερικανική Εθνικής Ένωσης Σουφραζέτας- Ελίζαμπεθ Κάντι Στάντον, αλλά και η ίδια ήταν περήφανη σουφραζέτα. Μάλιστα, η υπογραφή της εμφανίζεται στη Διακήρυξη των Αισθημάτων (Declaration of Sentiments) που καταρτίστηκε από τις σουφραζέτες στο συνέδριο του 1848 Seneca Fall για τα δικαιώματα των γυναικών.
Όμως, το πιο σημαντικό είναι ότι η Φουτ ήταν η πρώτη επιστήμονας που όρισε το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ήταν η πρώτη που έδειξε ότι οι διαφορετικές αναλογίες διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα αλλάζουν την θερμοκρασία του. Της απαγορεύτηκε όμως να ανακοινώσει τα ευρήματά της στα άλλα μέλη του συνεδρίου της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης στο Όλμπανι της Νέας Υόρκης το 1856. Αντ' αυτού, κάποιος άλλος επιστήμονας, ένας άνδρας, εμφανίστηκε τρία χρόνια αργότερα και πιστώθηκε το έργο της.
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου όπως το όρισε η Φουτ
Το έγγραφο του 1856 της Φουτ ήταν το πρώτο στην ιστορία που διατύπωσε δημόσια την θεωρεία του φαινομένου που σήμερα αποκαλούμε "αέρια του θερμοκηπίου" - πηγή
Η Φουτ πραγματοποίησε μια σειρά ανεξάρτητων επιστημονικών πειραμάτων για να ελέγξει αν οι ακτίνες του ήλιου είχαν κάποια επίδραση σε διάφορα αέρια. Δοκίμασε την θεωρία της χρησιμοποιώντας απλά εργαλεία όπως μια τρόμπα, δύο γυάλινους κυλίνδρους και τέσσερα θερμόμετρα.
Αφού έβαλε στους δύο κυλίνδρους από δύο θερμόμετρα, χρησιμοποίησε την τρόμπα και αφαιρούσε τον αέρα από τον έναν κύλινδρο, τον οποίο συμπύκνωσε στον άλλο. Πρόσθεσε λίγη υγρασία και έβαλε τους κυλίνδρους κάτω από τον ήλιο.
Αφού εξέτασε διάφορα αέρια, συμπεριλαμβανομένου και του διοξειδίου του άνθρακα -το οποίο τον 19ο αιώνα αποκαλούνταν "ανθρακικό οξύ"- διατύπωσε την θεωρεία ότι η ποσότητα αυτών των αερίων στην ατμόσφαιρα είχε επιπτώσεις στην θερμοκρασία της ατμόσφαιρας. Ήταν η πρώτη φορά που περιγράφηκε το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Εν τω μεταξύ, η Φουτ ήταν μέλος της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης (American Association for the Advancement of Science, AAAS), η οποία ήταν από τα λίγα ιδρύματα που επέτρεπαν ερασιτέχνες και γυναίκες να γίνουν μέλη.
Έτσι, τον Αύγουστο του 1856, η Φουτ παρουσίασε το έγγραφό της με τίτλο "Περιπτώσεις που επηρεάζουν τη θερμότητα των ακτίνων του ήλιου" (Circumstances Affecting the Heat of Sun’s Rays) στο ετήσιο συνέδριο της AAAS. Η παρουσία της εκεί υπήρξε η πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά των επιστημονικών προσπαθειών της. Δεν μπόρεσε όμως να παρουσιάσει ή να διαβάσει το έγγραφό της. Αντ' αυτού, δημοσίευσε το έγγραφο της Φουτ ο επιστήμονας Τζόζεφ Χένρι του Smithsonian Institution, λέγοντας ότι "η επιστήμη δεν έχει χώρα και φύλο. Η σφαίρα της γυναίκας αγκαλιάζει, όχι μόνο την ομορφιά και την χρησιμότητα, αλλά και την αλήθεια". Αυτό, ίσως ήταν φιλοφρόνηση για τις προσπάθειες της Φουτ, ή ένας τρόπος για να την προστατεύσει από σεξιστική κριτική. Όπως και να έχει όμως, το έργο της δεν παρουσιάστηκε πλήρως ή με τη σοβαρότητα που του άξιζε. Το έγγραφό της παραλείφθηκε από τα Ετήσια Πρακτικά της ένωσης όπου δημοσιεύονταν όλα τα έργα που παρουσιάζονταν στις ετήσιες συναντήσεις της.
Έτσι, το 1859, ο Ιρλανδός επιστήμονας Τζον Τίνταλ δημοσίευσε τη δική του μελέτη και έκτοτε αναγνωρίστηκε ευρέως ως ο πατέρας της σύγχρονης επιστήμης του κλίματος.
Ανακαλύπτοντας ξανά την Μητέρα της Κλιματολογίας
Η υπογραφή της Φουτ στο Declaration of Sentiments, ακριβώς κάτω από εκείνη της Στάντον - πηγή
Τελικά, το 2011, η Φουτ έλαβε την αναγνώριση που της άξιζε.
Ο συλλέκτης επιστημονικών περιοδικών Raymond Sorenson βρήκε τυχαία μια περίληψη -στο περιοδικό Scientific American- του αρχικού εγγράφου του 1856 της Φουτ. Εκεί, σε μια στήλη με τίτλο Κυρίες της Επιστήμης, ήταν η ανεξάρτητη έρευνα της Φουτ. Οι εκδότες του περιοδικού επαινούσαν την έρευνα ως "πρακτικά πειράματα" και συμπλήρωναν ότι "είμαστε ευτυχείς να πούμε ότι έγινε από μια κυρία".
Όμως, το έγγραφο της Φουτ δεν θεωρήθηκε ποτέ ως μελέτη, ούτε δημοσιεύθηκε ποτέ μαζί με τις υπόλοιπες επιστημονικές μελέτες εκείνης της χρονιάς. Έτσι, ο Sorenson αποφάσισε να γράψει ένα έγγραφο δημοσιεύοντας το έργο της. Αυτή η αποκάλυψη προκαλεί το ερώτημα αν ο Τίνταλ ήξερε τη μελέτη της. Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε με βεβαιότητα, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι το ήξερε.
Το μοναδικό αντίγραφο του εγγράφου της Φουτ που δημοσιεύθηκε εξολοκλήρου, εκτός από αυτό στο έγγραφο του Sorenson, ήταν στο The American Journal of Science and Arts.
από: ati
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου