7 Ιουνίου 1907 - Η δολοφονία του Μακεδονομάχου Τέλλου Άγρα

Νέμας μάικα, ζλάτνο τσέτνο, ντα τα πλάκα;
Νέμας σέστρα, ντα τα ζάλια;
Κάκβα ιζλαζάγια;
Κάκβα ντονισέα ντα βα ουμπέσατ να ουρέχουτ;
Ντα βα ντόνσατ να τσούζντι μέστου,
τσούζντι μάικι ντα πλάκατ,
τσούιντι σέστρι ντα βα ρέντατ.
- Σλαβόφωνο μοιρολόι για τον Τέλλο Άγρα

Δεν έχεις μάνα, γλυκό παιδί, για να σε κλάψει;
Δεν έχεις αδερφή, να σε πενθήσει;
Πώς σε ξεγέλασαν;
Πώς σ' έφεραν εδώ και σε κρέμασαν στην καρυδιά;
Να σε φέρουν σε ξένη γη,
ξένες μάνες να σε κλάψουν,
ξένες αδερφές να σε μοιρολογήσουν.

Ο Τέλλος Άγρας -πραγματικό όνομα Σαραντέλος ή Σαράντος Αγαπηνός- γεννήθηκε στη Χώρα Μεσσηνίας το 1880. Όντας υπολοχαγός -είχε αποφοιτήσει το 1901 από την ΣΣΕ- μπήκε αντάρτης στο Βάλτο των Γιαννιτσών και ήταν από τους πολλούς ήρεωες στις συμπλοκές με τους κομιτατζήδες. Στις 5 Ιουνίου 1907 ο Βούλγαρος Βοεβόδας Ζλάταν εκμεταλλεύτηκε το ήθος και την τιμιότητα του Άγρα και αφού τον κάλεσε άοπλο να συμφιλιωθούνε τον αιχμαλώτισε και τον κρέμασε ανάμεσα στα χωριά Τέχοβο (μετονομάστηκε σε Καρυδιά, λόγω του ότι κρέμασαν τον Άγρα σε μια καρυδιά) και Βλάδοβο (μετονομάστηκε σε Άγρας) κοντά στην Έδεσσα.

Ο Αγαπηνός με το σώμα του

Τον Σεπτέμβριο του 1906, ύστερα από απόφαση του Γενικού Προξενείου Θεσσαλονίκης, αποστέλλονται στη λίμνη των Γιαννιτσών τρία νεοσυγκροτηθέντα ελληνικά σώματα. Μετά από μεσολάβηση του Νικολάου Ρόκα, καλείται στην περιοχή ο Αγαπηνός. Πρώτο εισήλθε στις αρχές του μήνα το σώμα του Ανθυπολοχαγού Πεζικού Τέλλου Αγαπηνού με δύναμη 20 ανδρών, ενώ μετά από λίγες μέρες κατέφτασαν τα σώματα του Υπολοχαγού Πεζικού Σάρρου Κωνσταντίνου (Κάλα) και Ανθυποπλοίαρχου Δεμέστιχα Ιωάννη (Νικηφόρου) με 25 άνδρες ο καθένας. Το Νοέμβριο επιχειρείται επίθεση από το σώμα του Αγαπηνού κατά των Βουλγάρων, με σκοπό να καταλάβει την καλύβα Κούγκα. Η επιχείρηση δεν ήταν επιτυχής. Ο ίδιος ο Αγαπηνός τραυματίζεται και μεταφέρεται στη Θεσσαλονίκη, μετά από μια βδομάδα, ωστόσο, επανέρχεται.

Τραυματίας στη Θεσσαλονίκη

Στα τέλη Φεβρουαρίου αποχώρησε από τη λίμνη και εγκαταστάθηκε στη Νάουσα, αφενός για να αποθεραπευτεί από τα τραύματα και τους πυρετούς από τους οποίους έπασχε, αφετέρου για να διευθύνει τον αγώνα της περιοχής. Παρά τον κλονισμό της υγείας του και τα τραύματά του εξακολουθούσε να συμμετέχει ενεργά. Τον Απρίλιο του 1907, το Προξενείο Θεσσαλονίκης αποφάσισε να αντικαταστήσει τους αρχηγούς και τους αντάρτες, οι οποίοι είχαν δοκιμαστεί και εξαντληθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, ανάμεσά τους και ο Άγρας. Ωστόσο, επανειλημμένα λάμβανε πληροφορίες για την πτώση του ηθικού των βουλγαρικών συμμοριών και τη διάθεση πολλών στελεχών των κομιτάτων να διακόψουν τους δεσμούς τους με αυτά και να προσχωρήσουν στον ελληνικό αγώνα. Τέτοια διάθεση εκδήλωσε ο βοεβόδας Ζλατάν, την οποία καλωσόρισε ο Άγρας. Ήθελε να επισφραγίσει την πολυσχιδή δράση του με τη θεαματική προσχώρηση στην ελληνική πλευρά μεγάλης ομάδας κομιτατζήδων. Ακολούθησαν αρκετές συναντήσεις των δύο αρχηγών πριν την τελευταία συνάντηση της 3ης Ιουνίου. Εκείνη τη μέρα, οι βοεβόδες Κασάπτσε και Ζλατάν, παραβαίνοντας τις συμφωνίες, συνέλαβαν τον Άγρα και τον Αντώνη Μίγγα, ενώ οι υπόλοιποι από τη συνοδεία αφέθηκαν αργότερα ελεύθεροι. Τους διαπόμπευσαν ως δήθεν αιχμάλωτους, δεμένους και ξυπόλυτους, στα χωριά της περιοχής, με σκοπό να αναπτερώσουν το ηθικό των τρομοκρατημένων οπαδών των κομιτατζήδων. Τη νύχτα της 7ης Ιουνίου, τους απαγχόνισαν μεταξύ των χωριών Τέχοβο και Βλάδοβο.

Άγρας και Μίγγας, συμπολεμιστές στη ζωή, μαζί και στο θάνατο

Το γεγονός τάραξε τους Έλληνες της περιοχής και η προδοσία των Βουλγάρων φανάτισε τους Έλληνες αντάρτες, με αποτέλεσμα ο ελληνικός αγώνας να συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση και περισσότερες επιτυχίες. Η δράση και ο μαρτυρικός θάνατος του Καπετάν Άγρα ενέπνευσαν στην Πηνελόπη Δέλτα το γνωστό μυθιστόρημά της «Στα μυστικά του Βάλτου».

πηγή: wikipedia.org
Δείτε και το tellosagras.blogspot