Το παλαιότερο πλανητάριο του κόσμου που είναι ακόμη λειτουργικό βρίσκεται σε ένα σαλόνι ενός μικρού, δυόροφου σπιτιού στην πόλη Franeker στην Ολλανδία. Το σπίτι ανήκε σε κάποιον Eise Eisinga, ο οποίος έφτιαξε αυτό το αξιόλογο μηχανικό μοντέλο του ηλιακού μας συστήματος για να δείξει στους συμπολίτες του πώς δουλεύουν οι ουρανοί.
Δείτε ακόμη:
Jantar Mantar: Τα τεράστια αστρονομικά όργανα των μαχαραγιάδων
Το αρχαίο παρατηρητήριο του Πεκίνου
Το μεγαλύτερο μοντέλο του Ηλιακού μας συστήματος βρίσκεται στη Σουηδία
Το πλανητάριο του Eisinga φτιάχτηκε σε μια εποχή που η Ολλανδία ήταν σε πανικό και υστερία. Όλα ξεκίνησαν από ένα μικρό βιβλίο που δημοσιεύθηκε το 1774 από έναν Ολλανδό ιεροκήρυκα ονόματι Eelco Alta, από το χωριό Bozum στην επαρχεία Φρίσλαντ, στο οποίο έκανε μια κλισέ αλλά τρομακτική πρόβλεψη: το τέλος της γης. Νωρίτερα, οι αστρονόμοι είχαν ανακοινώσει ότι θα συνέβαινε μια ασυνήθιστη σύνοδος της Σελήνης, του Ερμής, της Αφροδίτης, του Άρη και του Δία στις 8 Μαΐου του 1774. Ο Alta ισχυρίστηκε ότι εκείνη την ημέρα, οι πλανήτες και το φεγγάρι θα συγκρούονταν, με αποτέλεσμα η γη να παρεκτρέπονταν από την τροχιά της και θα καιγόταν από τον ήλιο.
Ο Eise Eisinga, που είχε γνώριζε μαθηματικά και αστρονομία, εκτός από το να χτενίζει μαλλιά (το επάγγελμά του), ήθελε να δείξει ότι δεν υπήρχε λόγος για πανικό. Για να αποδείξει ότι ο Alta έκανε λάθος και για να καθησυχάσει τους Ολλανδούς, ο Eisinga αποφάσισε να χτίσει ένα πλανητάριο στο σαλόνι του.
Το πλανητάριο "κρέμεται" από το ταβάνι: μια χρυσή σφαίρα, λίγο μεγαλύτερη από μια μπάλα του μπέιζμπολ, αντιπροσωπεύει τον ήλιο και βρίσκεται στη μέση της οροφής, ενώ μερικές άλλες μικρότερες σφαίρες, που αντιπροσωπεύουν τους πλανήτες, βρίσκονται σε ομόκεντρους κύκλους γύρω από τον ήλιο. Ένα εκκρεμές και μια σειρά από περίπλοκα μηχανικά γρανάζια, φτιαγμένα από το χέρι του, βρίσκονται στη σοφίτα πάνω από το ταβάνι, κρυμμένα από την θέα, οδηγεί τους πλανήτες στην ακριβή τροχιά τους όπως κάνουν και στο ηλιακό μας σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι η Γη χρειάζεται ακριβώς 365 ημέρας για να κάνει μια πλήρη περιστροφή. Ο Ερμής χρειάζεται 88 ημέρες, η Αφροδίτη 224, ο Άρης 687 και ο Κρόνος πάνω από 29 χρόνια.
Το πλανητάριο είναι φτιαγμένο σε κλίμακα 1 χιλιοστό:1 εκατομμύριο χλμ, για να χωράει στο ταβάνι του σπιτιού του Eisinga. Οι πλανήτες όμως δεν είναι υπό κλίμακα, γιατί κάτι τέτοιο θα τους έκανε πολύ μικρούς και αδύνατο να τους δει κάποιος. Επιπλέον, το μοντέλο παρέχει πληροφορίες όπως την ώρα της ανατολής και της δύσης, τη φάση της σελήνης και άλλα αστρονομικά φαινόμενα. Εκτός από κάποιες μικρές προσαρμογές που πρέπει να γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια για να διορθωθεί η επιπλέον ημέρα ενός δίσεκτου έτους, το μοντέλο εξακολουθεί να είναι ακριβές μέχρι και σήμερα.
Ο Eisinga περίμενε ότι θα ολοκλήρωνε το πλανητάριό του μέσα σε έξι μήνες, αλλά χρειάστηκε επτά ολόκληρα χρόνια -τελικά το τελείωσε το 1781. Όταν ο βασιλιάς Γουλιέλμος Α' επισκέφθηκε το πλανητάριο το 1818, ήταν τόσο εντυπωσιασμένος που το αγόρασε για το ολλανδικό κράτος.
Ο Eisinga πέθανε το 1828 και τοπ πλανητάριο το ανέλαβε ο γιος του. Η οικογένεια Eisinga συνέχισε να χειρίζεται το πλανητάριο μέχρι το 1922. Από τότε, τον χειρισμό του εκτελούν επιμελητές που διορίζονται από τον δήμο της πόλης Franeker.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου