Η παγκόσμια ιστορία του κέτσαπ

Το κέτσαπ, η γνωστή σάλτσα με βάση τη ντομάτα που μπαίνει σε τηγανιτές πατάτες, χάμπουργκερ, χοτ ντογκ, σάντουϊτς, κ.ά., πρόκειται για ένα παγκόσμιο προϊόν, που οι απαρχές του έχουν διαμορφωθεί από το εμπόριο. Οι διάφοροι πολιτισμοί έχουν υιοθετήσει μια μεγάλη ποικιλία εκπληκτικών χρήσεων για το εν λόγω καρύκευμα.



Οι απαρχές του "ke-chiap"

Σπιτικό κέτσαπ από μανιτάρια - πηγή

Αν και το κέτσαπ ορίζεται ως ένα καρύκευμα που παρασκευάζεται συνήθως από ντομάτες, στο παρελθόν έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορα υλικά για την παρασκευή του.

Πιθανώς η αρχή να έγινε στην Κίνα, όπου υπήρχε κάτι που ακούγεται ως "ke-chiap". Πολλούς αιώνες πριν, το κινέζικο "ke-chiap" είχε σαν βάση μια σάλτσα ψαριών, ένα καρύκευμα παρόμοιο με τις διάφορες σάλτσες που βρίσκει κανείς σε ολόκληρη τη νοτιοανατολική Ασία. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως καρύκευμα στο μαγείρεμα. Από εκεί, έφτασε στη χερσόνησο της Μαλαισίας και στη Σιγκαπούρη, όπου, τον 18ο αιώνα, οι Βρετανοί άποικοι έμαθαν από τους ντόπιους το "kecap". Όπως και η σάλτσα σόγιας, θεωρήθηκε εξωτικό και ζωντάνεψε την πιο ήπια βρετανική κουζίνα, όπως τα ψητά και τα τηγανητά.

Τα αγγλικά βιβλία μαγειρικής της εποχής αποκαλύπτουν ότι σύντομα μετατράπηκε σε καρύκευμα που παρασκευαζόταν με άλλες βάσεις, όπως τα μανιτάρια ή τα καρύδια τουρσί, και όχι μόνο από ψάρια. Η Ελίζα Σμιθ περιλαμβάνει στο βιβλίο της "Compleat Housewife" ένα "katchup" με κρασί και μπαχαρικά, που μοιάζει περισσότερο με τη σάλτσα Worcestershire παρά με αυτό που ξέρουμε ως κέτσαπ.

Μια πιο σημαντική αλλαγή έγινε στις αρχές του 19ου αιώνα στις Η.Π.Α. όταν το κέτσαπ έγινε από ντομάτες, έγινε πιο γλυκό, περιείχε ξύδι και γαρύφαλλο, μπαχάρι, μοσχοκάρυδο και πιπερόριζα (τζίντζερ), σχεδόν δηλαδή όπως η σημερινή συνταγή.

Η πρώτη δημοσιευμένη συνταγή για κέτσαπ από ντομάτα γράφτηκε το 1812 από τον επιστήμονα και παραγωγό κηπευτικών από τη Φιλαδέλφεια James Mease.

Η Heinz το έκανε "αμερικάνικο"

Διαφήμιση από το 1898 - πηγή

Η Heinz -η αμερικάνικη εταιρία που είναι ίσως η πιο γνωστή εταιρία παρασκευής κέτσαπ- ξεκίνησε να το παρασκευάζει το 1876, εφτά χρόνια αφότου ο Henry John Heinz δημιούργησε την εταιρία του που πουλούσε χρένο χρησιμοποιώντας τη συνταγή της μητέρας του. Μετά την πτώχευση της αρχικής εταιρίας, ξεκίνησε μια νέα και άρχισε να συσκευάζει "ketchup" ντομάτας, αναφέροντας το προϊόν του με αυτό το όνομα για να το διακρίνει από άλλα εμπορικά σήματα "catsup".

Από εκεί και έπειτα, το κέτσαπ πήρε έναν μοναδικό αμερικανικό χαρακτήρα και ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του, όχι μόνο ως ένα παγκόσμιο καρύκευμα, αλλά ως εμπορικό προϊόν με εμπορική ονομασία που μπορούσε να έχει διάρκεια επ' αόριστον στο ράφι, να μεταφερθεί σε όλο τον κόσμο και να χρησιμοποιηθεί με τρόπους που ποτέ δεν είχαν φανταστεί οι δημιουργοί του.

Πώς καταναλώνει το κέτσαπ ο κόσμος

Κέτσαπ ντομάτας της Heinz από το 1909

Το κέτσαπ είναι πολύ δημοφιλές σε όλο τον κόσμο, όπου χρησιμοποιείται με πολλούς τρόπους.

Παρόλο που αποτελεί "ιεροσυλία" στην Ιταλία, το κέτσαπ μπαίνει συχνά στην πίτσα σε μέρη όπως το Τρινιντάντ, ο Λίβανος και η Πολωνία. Ομοίως, το κέτσαπ χρησιμοποιείται ακόμη και ως υποκατάστατο της σάλτσας ντομάτας σε ζυμαρικά σε χώρες όπως η Ιαπωνία. Στις Φιλιππίνες υπάρχει ένα δημοφιλές κέτσαπ μπανάνας που εφευρέθηκε όταν υπήρξε έλλειψη ντομάτας κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στη Γερμανία, υπάρχει ένα κέτσαπ από καρυκεύματα σε σκόνη που μπαίνει στα λουκάνικα που πωλούνται από πωλητές του δρόμου παντού. Ίσως η πιο ενδιαφέρουσα συνταγή προέρχεται από τον Καναδά, όπου ο κόσμος απολαμβάνει έναν κέικ από κέτσαπ. Η σύγχρονη συνταγή του κέτσαπ επέστρεψε και στην πατρίδα του, την Κίνα, όπου έγινε η βάση πολλών κινεζικών πιάτων όπως το γλυκόξινο κοτόπουλο.

από: smithsonianmag