Η Λάουρα Μπάσσι γεννήθηκε σχεδόν 200 χρόνια πριν η Μαρία Κιουρί βραβευτεί με Νόμπελ και, ούσα ιδιοφυΐα από τα 13 της, έγινε ένα από τα μεγαλύτερα μυαλά του Διαφωτισμού.
Αν και σχετικά άγνωστη σήμερα, η Ιταλίδα φυσικός και ανατόμος Λάουρα Μαρία Κατερίνα Μπάσσι (Laura Maria Caterina Bassi) ήταν σημαντική προσωπικότητα κατά την εποχή του Διαφωτισμού. Ως η πρώτη καθηγήτρια φυσικής σε ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο και μέλος μιας αναγνωρισμένης επιστημονικής ακαδημίας, συχνά, θεωρείται μια από τις πρώτες επαγγελματίες γυναίκες επιστήμονες.
Η Μπάσσι γεννήθηκε το 1711 στην Μπολόνια που τότε ανήκε στα Παπικά Κράτη. Η μητέρα της ήταν συχνά άρρωστη και ο -συνεχώς παρών- οικογενειακός γιατρός Γκαετάνο Τακκόνι (Gaetano Tacconi) συνειδητοποίησε γρήγορα το ενδιαφέρον της και το πόσο μελετηρή ήταν. Στα 13 της, ο γιατρός ζήτησε την άδεια του πατέρα της ώστε της διδάξει φιλοσοφία. Η Μπάσσι έλαβε σταθερή ιδιωτική εκπαίδευση από τον ιατρό, ο οποίος της δίδαξε θέματα όπως η λογική και η μεταφυσική. Παρά τη νεαρή ηλικία της, η Μπάσσι έδειχνε υποσχόμενη με την εντυπωσιακή διάνοιά της.
Ανυπόμονος να επιδείξει την μαθήτριά του, ο Τακκόνι την παρουσίασε στην κοινότητα των λόγιων της Μπολόνια και, σύντομα, την πρόσεξε ο καρδινάλιος Προσπέρο Λαμπερτίνι, ο μετέπειτα Πάπας Βενέδικτος ΙΔ'. Ο Λαμπερτίνι ήταν γνωστός ότι υποστήριζε το ταλέντο, σε οποιονδήποτε υπήρχε.
Η νέα "Αθηνά" της Μπολόνια
Το 1732, δημιουργήθηκε ένα μετάλλιο για να την τιμήσει. Η άλλη πλευρά δείχνει την Μπάσσι ως την θεά Μινέρβα, την αντίστοιχη θεά της σοφίας και των τεχνών, Αθηνά, των Ρωμαίων
Οι φίλοι και η οικογένειά της, έπεισαν τη νεαρή Μπάσσι να αρχίσει να συμμετέχει σε συζητήσεις με άλλους λόγιους και σύντομα, έγινε διάσημη. Μάλιστα, εντυπωσίασε τόσο πολύ τους υπόλοιπους διανοούμενους που άρχισαν να την προτείνουν ως υποψήφια για πανεπιστημιακό πτυχίο στην φιλοσοφία. Το 1732, μετά από μια παρουσίαση της διατριβής της στην φιλοσοφία στο δημαρχείο της πόλης, σε ηλικία 21 ετών, έλαβε πτυχίο στην φιλοσοφία. Αυτό, την έκανε την δεύτερη γυναίκα στην Ευρώπη που έλαβε πτυχίο από πανεπιστήμιο, μετά από την Έλενα Λουκρέτσια Κορνάρο Πισκόπια (Elena Lucrezia Cornaro Piscopia) το 1678. Λίγο αργότερα, διορίστηκε καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, όπου δίδαξε φυσική. Αυτό, την έκανε την πρώτη καθηγήτρια φυσικής στην Ευρώπη, αν και κάποιοι ισχυρίζονται ότι ήταν η πρώτη σε ολόκληρο τον κόσμο. Φυσικά, η θέση της είχε και κάποιους περιορισμούς "λόγω του φύλου" της. Για παράδειγμα, είχε τη δυνατότητα να δίνει διαλέξεις περιστασιακά και μόνον όταν της το ζητούσαν οι εργοδότες της. Ωστόσο, πέρασε την καριέρα της πολεμώντας για ισότητα και -για την εποχή- έκανε εντυπωσιακή πρόοδο πάνω στο θέμα. Επίσης, ήταν η πρώτη γυναίκα που εκλέχτηκε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας του Ινστιτούτου Επιστημών της Μπολόνια, ανοίγοντας το δρόμο και σε άλλες γυναίκες.
Η καριέρα της ήταν σε μια εξαιρετική αρχή -αλλά όχι χωρίς προβλήματα.
Η επιστημονική της σταδιοδρομία
Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της στη διδασκαλία, η Μπάσσι διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εισαγωγή νέων θεμάτων στη διδακτέα ύλη του πανεπιστημίου. Για παράδειγμα, σε αυτήν πιστώθηκε η διάδοση της Νευτώνειας φυσικής και η πρωτοποριακή έρευνα για την ηλεκτρική ενέργεια στην Ιταλία.
Το 1738, παντρεύτηκε τον συνάδελφό της στην Ακαδημία, γιατρό και πανεπιστημιακό καθηγητή, Τζουζέπε Βεράττι (Giuseppe Veratti), με τον οποίο απέκτησε οκτώ παιδιά. Ο γάμος της επικρίθηκε από μισογύνηδες, οι οποίοι ανέφεραν ότι "διερευνά τα μυστικά της φύσης με το σώμα της και όχι με το μυαλό της". Σε αντίθεση με τις άλλες γυναίκες της εποχής της, δεν επιδίωξε την γνώση σε κάποιο μοναστήρι ως μοναχή, αλλά στο κοινό ως καθηγήτρια. Και σε αντίθεση με πολλές άλλες γυναίκες, που, μετά το γάμο τους, ενθαρρύνονταν να εγκαταλείψουν τις οποιεσδήποτε επιδιώξεις τους, η ίδια δήλωσε κατηγορηματικά, "Έχω επιλέξει ένα άτομο που περπατά στον ίδιο δρόμο της μάθησης και που, από μακρά εμπειρία, είμαι σίγουρη ότι δε θα απομακρυνθεί από μένα". Παρά τους επικριτές της, ο καρδινάλιος Λαμπερτίνι, μετά την εκλογή του ως Πάπας το 1740, παρέμεινε σημαντικός προστάτης της. Λίγα χρόνια αργότερα, κατάφερε να ενταχθεί στους "Βενεδικτίνους" (Benedettini) του Πάπα -μια επίλεκτη ομάδα από 25 επιστήμονες- κάνοντάς της τη μοναδική γυναίκα που εκλέχτηκε σ' αυτήν την ομάδα. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, το έργο της ήταν διάσημο. Ο διάσημος διανοούμενος του Διαφωτισμού Βολτέρος έγραψε γι' αυτήν, "Δεν υπάρχει Μπάσσι στο Λονδίνο, και θα ήμουν πολύ πιο ευτυχισμένος αν με προσθέτατε στην Ακαδημία της Μπολόνια, παρά σε εκείνη των Άγγλων, και ας έχει βγάλει ένα Νεύτωνα".
Η διδασκαλία της συνεχίζεται
Από το 1749 άρχισε να προσφέρει ιδιωτικά μαθήματα στο σπίτι της, τα οποία σύντομα προσέλκυσαν ντόπιους και ξένους επίδοξους επιστήμονες.
Ο Μπάσσι δεν ήταν μόνο γνωστή για την εισαγωγή της Νευτώνειας επιστήμης στο πανεπιστήμιο, αλλά και για την υποστήριξη της θεωρίας του Φραγκλίνου για την ηλεκτρική έλξη και την απώθηση. Επιστήμονες από όλη την Ευρώπη, ακόμη και από την Αμερική, ήθελαν να επισκεφθούν το δυναμικό δίδυμο. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής της, παρουσίασε αρκετές διατριβές σε θέματα όπως η βαρύτητα, η διάθλαση, η μηχανική και η υδραυλική. Εν τω μεταξύ, μαζί με τον σύζυγό της, βοήθησαν να γίνει η Μπολόνια κέντρο πειραματικής έρευνας στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας.
Το 1776 έλαβε την μέγιστη τιμητική διάκριση όταν της αποδόθηκε ο τίτλος της προέδρου της πειραματικής φυσικής στο Ινστιτούτο Επιστημών.
Η κληρονομιά της
Όταν πέθανε σε ηλικία 66 ετών, στις 20 Φεβρουαρίου του 1778, ήταν μία από τις πιο διάσημες γυναίκες της Μπολόνια. Στην δημόσια κηδεία της, οι συνάδελφοί της στην Ακαδημία μετέφεραν το φέρετρό της στην εκκλησία Corpus Domini στη Μπολόνια.
Όπως και ο προστάτης της, ο Πάπας Βενέδικτος, η Μπάσσι ήταν "φωτισμένη Καθολική που δεν είδε σύγκρουση μεταξύ της επιδίωξης της νέας γνώσης και των παραδόσεων της πίστης". Στην πραγματικότητα, όσο περισσότερο καταλάβαινε τον φυσικό κόσμο, τόσο περισσότερο θεωρούσε ότι θα μπορούσε να εκτιμήσει τη Δημιουργία του Θεού. Δυστυχώς, δεν άφησε πίσω της πολύ δημοσιευμένο υλικό. Μόνο τέσσερα έγγραφά της δημοσιεύθηκαν. Μετά από τον θάνατό της, η σημασία της έγινε κάτι σαν υποσημείωση. Όμως, αναγνωρίστηκε από μεγάλους στοχαστές της εποχής της και τιμήθηκε στην ακαδημαϊκή κοινότητα για τις συνεισφορές της στον επιστημονικό τομέα. Αναμφισβήτητα, άνοιξε το δρόμο σε άλλους μεγάλους στοχαστές του μέλλοντος, άνδρες και γυναίκες.
Και όπως επισημαίνει η ιστορικός Paula Findlen, μέχρι τον 19ο αιώνα, μια γενιά σημαντικών επιστημόνων ήταν υπερήφανη που έλεγε, "Πήγα στο σχολείο της Signora Dottoressa Laura Bassi".
από: ati
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου