Το Ματενανταράν στο Γιερεβάν της Αρμενίας και η συλλογή του με σπάνια χειρόγραφα

Το ινστιτούτο επιστημονικής έρευνας στην πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της Αρμενίας, Γιερεβάν, εκθέτει πολλά από τα σπάνια χειρόγραφα, περγαμηνές και βιβλία του.



Η Αρμενία έχει μια πλούσια παράδοση σε scriptorium -που κυριολεκτικά σημαίνει "τόπος συγγραφής", τις αίθουσες στα μεσαιωνικά ευρωπαϊκά μοναστήρια που ήταν αφιερωμένα στη συγγραφή και την αντιγραφή χειρόγραφων από τους μοναστικούς γραμματείς- για πάνω από μια χιλιετία. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, υπήρχαν πολύ δραστήρια scriptorium σε πόλεις κοντά στις ακτές της Μεσογείου, στη λίμνη Βαν -τη μεγαλύτερη λίμνη στην Τουρκία, στο ανατολικό άκρο της χώρας- στην πόλη του Αζερμπαϊτζάν Jugha, στο αρμένικο αποστολικό μοναστήρι του Τατέβ κοντά στο χωριό Τατέβ και πολλά άλλα μέρη. Τα εικονογραφημένα χειρόγραφα αποτιμήθηκαν ιδιαίτερα, καθώς ζωγραφίζονταν με πραγματικό χρυσό ή ασήμι.

Δυστυχώς όμως, η Αρμενία έχει και μια μακρά ιστορία εισβολών, οι βιβλιοθήκες της οποίας έχουν λεηλατηθεί και καεί πάρα πολλές φορές. Όμως, το 1959 η σοβιετική κυβέρνηση της Αρμενίας αποφάσισε να χτίσει ένα τεράστιο φρούριο σε ένα λόφο στο κέντρο της πρωτεύουσας, με αποθηκευτικούς χώρους μέσα στη γη, και να συγκεντρώσει εκεί όσα περισσότερα χειρόγραφα μπορούσε.

Έτσι γεννήθηκε το Mesrop Mashtots Institute of Ancient Manuscripts, όπως είναι ο επίσημος τίτλος του. Επειδή ο τίτλος του είναι περίπλοκος, από τότε ονομάζεται Ματενανταράν (Matenadaran), το οποίο είναι ένας συνδυασμός των αρμενικών λέξεων για τις λέξεις "περγαμηνή" και "αποθήκη". Έξω από το κτίριο βρίσκεται ένα άγαλμα του ανθρώπου από το άντλησε το όνομά του το ινστιτούτο, του Αγίου Μεσρώπ Μαστότς (Mesrop Mashtots), του Αρμένιου γλωσσολόγου, θεολόγου, πολιτικού και υμνολόγου και εφευρέτη του αρμενικού αλφαβήτου.

Στο Ματενανταράν μπορεί κανείς να βρει πάνω από 23.000 χειρόγραφα και 500.000 επιπλέον έγγραφα, μερικά από τα πιο σκοτεινά και αρχαία κείμενα από την πρώιμη μεσαιωνική εποχή. Υπάρχει ένα ευαγγέλιο του 9ου αιώνα, καθώς επίσης και ένα ευαγγέλιο με εξώφυλλο από ελεφαντόδοντο του 6ου αιώνα. Το Ευαγγέλιο Vehamor, που χρονολογείται από τον 7ο αιώνα, είναι το αρχαιότερο γνωστό πλήρες αρμενικό χειρόγραφο στον κόσμο. Επίσης, υπάρχουν χειρόγραφα σε άλλες γλώσσες, όπως την ελληνική και την γλώσσα της Αιθιοπίας, και μερικά έργα από διάσημους ξένους συγγραφείς που σχεδόν είχαν χαθεί και σώθηκαν χάρη στις αρμενικές μεταφράσεις τους στο Ματενανταράν.

Το ευαγγέλιο με το εξώφυλλο από ελεφαντόδοντο - πηγή

Τα περισσότερα από τα έργα της τεράστιας συλλογής του ινστιτούτου είναι προσβάσιμα μόνο σε ερευνητές, αλλά υπάρχουν αίθουσες όπου εκτίθενται πολλά χειρόγραφα και δίνουν μια εξαιρετική ματιά στην υπόλοιπη συλλογή.

από: atlas obscura