Οι πλαστογραφίες του Denis Vrain-Lucas

 

Ένα πρωί Δευτέρας του Ιουλίου του 1867, ο διαπρεπής Γάλλος μαθηματικός Michel Chasles εισέβαλε στο κτίριο της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών στο Παρίσι κραδαίνοντας δύο επιστολές και μερικές σημειώσεις. Τα έγγραφα στα χέρια του, διακήρυξε ο ίδιος, περιείχαν αρκετά στοιχεία για να αποδείξουν ότι εκείνος που πραγματικά ανακάλυψε το νόμο της παγκόσμιας έλξης δεν ήταν ο Ισαάκ Νεύτων, αλλά ο Γάλλος μαθηματικός Μπλεζ Πασκάλ.

 

 

 

Οι επιστολές που παρουσίασε ο Chasles, η μια χρονολογούνταν από το 1652, γράφτηκαν από τον Πασκάλ προς τον Αγγλο-ιρλανδό πρωτοπόρο της χημείας Ρόμπερτ Μπόιλ και περιλάμβαναν μια πρώιμη περιγραφή του νόμου της βαρύτητας. Οι συνοδευτικές σημειώσεις περιείχαν υπολογισμούς της μάζας των μεγάλων πλανητών, με βάση τη βαρύτητα και σε σχέση με τον ήλιο. Η ημερομηνία ήταν δεκαετίες πριν ο Νεύτων περιγράψει για πρώτη φορά τον ίδιο νόμο στα Principia του. Φαινόταν ότι, η δόξα που είχε απονεμηθεί στον Νεύτωνα μέχρι, επρόκειτο να αφαιρεθεί.

 

Η έκθεση του Chasles προκάλεσε αίσθηση. Ήταν ένας διακεκριμένος λόγιος, του οποίου η φήμη εκτεινόταν πολύ πέρα από τη Γαλλία. Ο Chasles ήταν ευρέως σεβαστός για τις έρευνές του στη γεωμετρία και την ιστορία των μαθηματικών. Ήταν μέλος της Ακαδημίας Επιστημών και συνεργάτης της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου και της Μαθηματικής Εταιρείας του Λονδίνου. Καθιέρωσε πολλά σημαντικά θεωρήματα στη γεωμετρία, την κινηματική και τη βαρύτητα. Ήταν επίσης ο παραλήπτης του μετάλλου Copley το 1865. Η φήμη του ήταν ένα ισχυρό επιχείρημα υπέρ της αυθεντικότητας των αξιοσημείωτων επιστολών.

Αμέσως, σε όλη την επιστημονική κοινότητα της Ευρώπης, προκλήθηκε κριτική και διαμάχη που κράτησε για περισσότερα από δύο χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων, ο Chasles συνέταξε εκατοντάδες επιπλέον επιστολές για να υποστηρίξει τον ισχυρισμό του. Τελικά, αποκαλύφθηκε ότι οι επιστολές που δημοσιοποίησε ήταν απλά λίγες από μερικές χιλιάδων που είχε αγοράσει από έναν άνδρα στη δεκαετία του 1850. Αυτές οι επιστολές είχαν τις υπογραφές πολλών εξέχων ιστορικών προσωπικοτήτων, όπως ο Γαλιλαίος Γαλιλαίος, ο Ρενέ Ντεκάρτ, η Κλεοπάτρα, ακόμη και βιβλικές προσωπικότητες όπως η Μαρία Μαγδαληνή και ο Ιούδας Ισκαριώτης. Οι άνθρωποι της επιστήμης έμειναν έκπληκτοι. Σαφώς, τα χειρόγραφα ήταν πλαστά, αλλά δεν μπορούσαν να καταλάβουν πώς κάποιος τόσο μορφωμένος όσο ο Chasles ξεγελάστηκε από κάτι τέτοιο. Η Ακαδημία τον πίεσε να αποκαλύψει τις πηγές των εγγράφων, αλλά εκείνος τον αρνήθηκε. Η αλήθεια ανακαλύφθηκε μόνο όταν ο Chasles συνέλαβε τον άνδρα που του πούλησε τα έγγραφα, αλλά όχι με την κατηγορία της πλαστογραφίας, αλλά επειδή δεν παρέδωσε τις αγορές του. Ο άντρας ήταν ο Denis Vrain-Lucas, δικαστικός υπάλληλος στο επάγγελμα, και όπως ο Chasles, ένθερμος οπαδός της ιστορίας.

 

Ο Michel Chasles

 

Οι δυο άντρες γνωρίστηκαν κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 1860. Ο Chasles του αποκάλυψε την επιθυμία του να συλλέξει ιστορικά έγγραφα, αλλά και για την έλλειψη τους στην Ακαδημία Επιστημών, κάτι για το οποίο ήταν στεναχωρημένος. Ο Vrain-Lucas είδε μια τεράστια ευκαιρία και του πούλησε μερικές επιστολές που υποτίθεται ότι ήταν από ανθρώπους όπως ο Γάλλος γιατρός και συγγραφέας της Αναγέννησης Φρανσουά Ραμπελαί, ο Γάλλος δραματουργός Ζαν Ρασίν, γνωστός ως Ρακίνας, και ο Μολιέρος. Όταν ο Chasles τον ρώτησε πώς ένας ταπεινός υπάλληλος είχε στην κατοχή του αυτά τα πολύτιμα έγγραφα, εκείνος του εξήγησε ότι, αρχικά, η συλλογή ανήκε στον κόμη του Boisjourden, ο οποίος πνίγηκε το 1791 ενώ έπλεε στην Αμερική. Πλέον, η συλλογή ανήκε στους απογόνους του κόμη που ήταν πρόθυμοι να την πουλήσουν λόγω οικονομικών περιορισμών, και ο Vrain-Lucas ενεργούσε ως αντιπρόσωπος.

Με το θύμα του έτοιμο, ο Vrain-Lucas έφτιαχνε πλαστά έγγραφα με ταχύτατους ρυθμούς, μερικές φορές μέχρι και 30 έγγραφα την ημέρα. Χρησιμοποίησε σελίδες κομμένες από φτηνά παλιά βιβλία και μελάνι που έφτιαχνε ο ίδιος. Για το περιεχόμενο των επιστολών αντέγραψε σχετικές πληροφορίες από εγκυκλοπαίδειες, προσθέτοντας μερικές λέξεις εδώ κι εκεί για να δώσει την εντύπωση ότι ήταν πραγματικές επιστολές. Στην αρχή, ήταν προσεκτικός και περιορίστηκε στο να πλαστογραφεί αλληλογραφία Γάλλων που είχαν πεθάνει πρόσφατα. Καθώς όμως ο ίδιος έγινε πιο φιλόδοξος και ο ευεργέτης του πιο πρόθυμος να τις αγοράσει, άρχισαν να εμφανίζονται έγγραφα από ανθρώπους όπως ο Σαίξπηρ, ο Νεύτων, ο Αρχιμήδης, ο Μέγας Αλέξανδρος, η Κλεοπάτρα, ο Ιούλιος Καίσαρας, ο Πόντιος Πιλάτος, η Μαρία Μαγδαληνή κ.ά..

 

Ο Denis Vrain-Lucas

 

Ο Chasles δεν αμφέβαλλε ποτέ για την αυθεντικότητα των εγγράφων, παρά το παράλογο ότι ήταν όλα γραμμένα στα γαλλικά, ακόμη και όταν η υποτιθέμενη μητρική γλώσσα των ανταποκριτών ήταν τα αγγλικά, τα λατινικά, τα ελληνικά ή τα εβραϊκά. Επίσης, ποτέ δεν αναρωτήθηκε πώς άνθρωποι που έζησαν σε διαφορετικές εποχές έγραφαν ο ένας στον άλλον. Όταν ο Πασκάλ, ο Νεύτων και ο Μπόιλ υποτίθεται ότι αντάλλαξαν επιστολές συζητώντας τις περιπλοκές της βαρύτητας και άλλες ιδέες της κλασικής φυσικής, ο Νεύτων ήταν μόλις 11 ετών. Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε πώς ο Chasles, ένας ευφυής άνθρωπος, πίστεψε τις πλαστογραφίες που του πούλησε ο Vrain-Lucas. Υπήρχαν επιστολές από την Κλεοπάτρα προς τον Ιούλιο Καίσαρα, τον Μέγα Αλέξανδρο στον Αριστοτέλη, τη Μαρία Μαγδαληνή στον Λάζαρο, ακόμη και τον γιατρό Κάστορα στον Ιησού Χριστό.

Σε μια περίοδο οκτώ ετών, ο Vrain-Lucas πούλησε στον εύπιστο μαθηματικό, συνολικά 30.000 επιστολές υπογεγραμμένες από περισσότερες από 600 ιστορικές προσωπικότητες. Η απάτη θα είχε συνεχιστεί μερικά χρόνια ακόμη αν ο Vrain-Lucas δεν είχε πλαστογραφήσει επιστολές του Πασκάλ στις οποίες φαινόταν ότι είχε διατυπώσει το νόμο της βαρύτητας πριν από τον Νεύτωνα. Ο Chasles, ένας φανατικός πατριώτης, διαισθανόμενος μια γαλλική νίκη επί των Άγγλων δεν μπορούσε να κρατήσει αυτή τη συναρπαστική πληροφορία κλειδωμένη στην προσωπική του μελέτη. Το 1867, προσέγγισε τη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών με πρόθεση να αλλάξει την ιστορία. Όμως, το μόνο που κατάφερε ήταν να αποκαλύψει την απάτη και την ευπιστία του ίδιου.

Οι επιστήμονες της Ακαδημίας ήταν δύσπιστοι όταν ο Chasles τους παρουσίασε τα έγγραφα. Του επισήμαναν ότι το χειρόγραφο στην επιστολή διέφερε σημαντικά από εκείνα στα γνήσια χειρόγραφα του Πασκάλ. Ο Chasles όμως υπερασπίστηκε σθεναρά την πεποίθησή του ότι οι επιστολές ήταν γνήσιες. Κάθε φορά που εγείρονταν αντιρρήσεις, εκείνος έφτανε με νέες επιστολές που του έδινε ο Vrain-Lucas που φαινόταν να απαντούν στους επικριτές του. Όταν υποστηρίχθηκε ότι ο Πασκάλ δε θα μπορούσε να έχει επιτύχει τα αποτελέσματα που προφανώς μετέφερε στον Μπόιλ χωρίς να γνωρίζει τον λογισμό ροής, ο Chasles παρουσίασε μια επιστολή στην οποία ο Πασκάλ αναγνώριζε ότι έλαβε "μια πραγματεία για τον λογισμό του άπειρου" από τον Νεύτωνα. Όταν επισημάνθηκε ότι ο νόμος της παγκόσμιας έλξης είχε συναχθεί από τις παρατηρήσεις του Γαλιλαίου, ο Chasles δημοσίευσε περισσότερες επιστολές που αποδείκνυαν ότι ο Γαλιλαίος επικοινωνούσε με τον -τότε 17χρονο- Πασκάλ με εμπειρικά δεδομένα για τους πλανήτες που δεν ήταν ακόμη δημόσια διαθέσιμα. Όταν οι Ιταλοί μελετητές επεσήμαναν ότι την ημερομηνία της επιστολής του Γαλιλαίου ο αστρονόμος ήταν σχεδόν τυφλός, ο Chasles έδωσε μια επιστολή στην οποία ο Γαλιλαίος ισχυριζόταν ότι προσποιήθηκε την τύφλωση για να σωθεί από τη δίωξη της Ιεράς Εξέτασης. Όταν οι κριτικοί επεσήμαναν ότι η αλληλογραφία μεταξύ Πασκάλ και Μπόιλ ταίριαζε λέξη προς λέξη με αποσπάσματα από ένα βιβλίο του 18ου αιώνα, ο Chasles βρήκε για άλλη μια φορά στοιχεία που έδειχναν ότι ο συγγραφέας του βιβλίου είχε -για λίγο- πρόσβαση στις αδημοσίευτες επιστολές των επιφανών προγόνων του 17ου αιώνα, και στη συνέχεια, τις αντέγραψε στο βιβλίο του.

 

Πλαστή επιστολή του Πασκάλ στον Γαλιλαίο, που δημιουργήθηκε από τον Denis Vrain-Lucas 

Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι αυτές οι επιστολές ήταν πλαστές, αλλά επειδή ήταν άνθρωποι της επιστήμης, η Ακαδημία το χειρίστηκε με τον πιο επαγγελματικό τρόπο. Εξέτασαν εξονυχιστικά το χειρόγραφο, δοκίμασαν χημικά το μελάνι και ανέλυσαν τις επιστημονικές και ιστορικές πληροφορίες που περιέχονταν μέσα. Δήλωσαν ομόφωνα ότι τα έγγραφα ήταν πλαστά. Η Ακαδημία πίστευε ότι τα έγγραφα μπορεί να ήταν έργο περισσότερων του ενός πλαστογράφου, δεδομένου του τεράστιου αριθμού των επιστολών και του διαφορετικού θέματός τους. Η αλήθεια ήρθε στο φως μόνο όταν ο Vrain-Lucas συνελήφθη το 1870 και δικάστηκε για εξαπάτηση του Chasles σχεδόν 140.000 φράγκων, για τα οποία του επιβλήθηκε φυλάκιση δύο ετών και καταβολή προστίμου 500 φράγκων. Όλες οι πλαστές επιστολές -εκτός από εκατό- κάηκαν.

Από τη φυλακή, ο Vrain-Lucas έγραψε στον Chasles, αμφισβητώντας τις πραγματικές προθέσεις του όταν αγόρασε τις υποτιθέμενες επιστολές, αλλά και χλευάζοντάς τον:

Δεν φταίω εγώ που οι μαθηματικές αποδείξεις σου θα αγνοηθούν από την ιστορία, ούτε επειδή οι μελλοντικοί ιστορικοί θα σε συνδέουν για πάντα με το γελοίο δράμα των τελευταίων τριών ετών.

Αυτό, δεν είναι αληθές. Ο Chasles εξακολουθεί να μνημονεύεται για τη συμβολή του στη γεωμετρία και το όνομά του είναι ένα από τα 72 ονόματα που είναι χαραγμένα στον Πύργο του Άιφελ.

 

Η επιστολή της Ιωάννας της Λοραίνης προς τους Παριζιάνους, πλαστογραφία του Denis Vrain-Lucas 

Ο Vrain-Lucas αποφυλακίστηκε το 1872, αλλά λίγο μετά επέστρεψε στη φυλακή για ακόμη τρία χρόνια επειδή εξαπάτησε και πήρε τα χρήματα και τη μικρή βιβλιοθήκη με πολύτιμα βιβλία ενός ηλικιωμένου. Αποφυλακίστηκε το 1876, και ένα χρόνο αργότερα βρέθηκε ξανά στο προσκήνιο επειδή αφαίρεσε μερικά σπάνια κείμενα από ένα βιβλιοπωλείο. Αυτή τη φορά, έλαβε διπλάσια από τη συνηθισμένη ποινή φυλάκισης -τέσσερα χρόνια. Μετά την αποφυλάκισή του, επέστρεψε στη γενέτειρά του Chateauden, όπου προσπάθησε να βγάλει τα προς το ζην πουλώντας μεταχειρισμένα βιβλία στους δρόμους. Πέθανε γύρω στο 1880, σε ηλικία εξήντα και κάτι ετών.

Ο Michel Chasles πέθανε περίπου την ίδια εποχή. Ήταν ογδόντα επτά.

από: amusing planet