Για περισσότερο από μια δεκαετία, ένας φαρσέρ άπλωσε έναν ιστό
εξαπάτησης σχετικά με τον εφευρέτη της ηλεκτρικής τοστιέρας. Τα ψέματά
του ξεγέλασαν εφημερίδες, δασκάλους και ειδικούς. Μέχρι που ένας έφηβος επισήμανε κάτι που δεν είχαν προσέξει όλοι οι άλλοι.
Δείτε ακόμη:
"Όταν βαριέμαι στην τάξη, διαβάζω πολύ τη Wikipedia", λέει ο 15χρονος Adam που σπουδάζει φωτογραφία και Τεχνολογία Πληροφοριών και Επικοινωνίας (Information and Communications Technology, ICT).
Μια μέρα τον Ιούλιο του 2022, ένας δάσκαλος ανέφερε το λήμμα της διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας για τον Alan MacMasters, ο οποίος είπε ότι ήταν Σκωτσέζος επιστήμονας από τα τέλη του 1800 και είχε εφεύρει "την πρώτη ηλεκτρική τοστιέρα".
Στο επάνω μέρος της σελίδας υπήρχε η φωτογραφία -η οποία έμοιαζε σχισμένη στο κάτω μέρος- ενός άνδρα με μαλλί από την δεκαετία του 1950 και μακριές φαβορίτες, που ατένιζε στοχαστικά το μέλλον.
Μια μέρα τον Ιούλιο του 2022, ένας δάσκαλος ανέφερε το λήμμα της διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας για τον Alan MacMasters, ο οποίος είπε ότι ήταν Σκωτσέζος επιστήμονας από τα τέλη του 1800 και είχε εφεύρει "την πρώτη ηλεκτρική τοστιέρα".
Στο επάνω μέρος της σελίδας υπήρχε η φωτογραφία -η οποία έμοιαζε σχισμένη στο κάτω μέρος- ενός άνδρα με μαλλί από την δεκαετία του 1950 και μακριές φαβορίτες, που ατένιζε στοχαστικά το μέλλον.
Ο Adam έγινε καχύποπτος. "Δεν έμοιαζε με κανονική φωτογραφία, αλλά σαν επεξεργασμένη".
Όταν επέστρεψε στο σπίτι του, αποφάσισε να δημοσιεύσει τις υποψίες του σε ένα φόρουμ αφιερωμένο στον βανδαλισμό της Wikipedia.
Δεν ήξερε ότι μόλις είχε θέσει σε κίνηση μια σειρά γεγονότων που θα οδηγούσαν στο Άλαν ΜακΜάστερς όχι τον εφευρέτη της ηλεκτρικής τοστιέρας, αλλά το alter ego του στην πραγματική ζωή.
Ο εφευρέτης που δεν υπήρξε ποτέ
Το άρθρο της Wikipedia "Alan MacMasters" παρέμεινε στο διαδίκτυο για περισσότερα από εννέα χρόνια
Μέχρι πρόσφατα, αν κάποιος αναζητούσε το "Alan MacMasters" στη Wikipedia, θα έβρισκε το ίδιο άρθρο που βρήκε ο Adam και το οποίο δεν αμφισβητούσε κανείς.
Όπως τα περισσότερα άρθρα της Wikipedia, και αυτό ήταν γεμάτο με αναφορές -άρθρα ειδήσεων, βιβλία και ιστότοπους- που υποτίθεται ότι παρείχαν στοιχεία της ζωής του ΜακΜάστερς. Ως εκ τούτου, πολλοί αποδέχτηκαν ότι ήταν αληθινός.
Όπως τα περισσότερα άρθρα της Wikipedia, και αυτό ήταν γεμάτο με αναφορές -άρθρα ειδήσεων, βιβλία και ιστότοπους- που υποτίθεται ότι παρείχαν στοιχεία της ζωής του ΜακΜάστερς. Ως εκ τούτου, πολλοί αποδέχτηκαν ότι ήταν αληθινός.
Περισσότερα από δώδεκα βιβλία σε διάφορες γλώσσες τον ανέφεραν ως τον εφευρέτη της τοστιέρας. Και, μέχρι πρόσφατα, ακόμη και ο σκωτσέζικος κυβερνητικός ιστότοπος Brand Scotland απαριθμούσε την ηλεκτρική τοστιέρα ως παράδειγμα του "καινοτόμου και εφευρετικού πνεύματος" της χώρας.
Στην υποτιθέμενη πατρίδα του, ο ΜακΜάστερς είχε γίνει ένας λαϊκός ήρωας. Ένα δημοτικό σχολείο διοργάνωσε ημέρα δραστηριοτήτων στη μνήμη του, ενώ ο σεφ Scott Smith από το Εδιμβούργο δημιούργησε ένα περίτεχνο επιδόρπιο προς τιμήν του.
Στην υποτιθέμενη πατρίδα του, ο ΜακΜάστερς είχε γίνει ένας λαϊκός ήρωας. Ένα δημοτικό σχολείο διοργάνωσε ημέρα δραστηριοτήτων στη μνήμη του, ενώ ο σεφ Scott Smith από το Εδιμβούργο δημιούργησε ένα περίτεχνο επιδόρπιο προς τιμήν του.
Το 2018, όταν η Τράπεζα της Αγγλίας ρώτησε το βρετανικό κοινό ποιος έπρεπε να εμφανίζεται στο επόμενο χαρτονόμισμα των 50 λιρών, προτάθηκε ο ΜακΜάστερς -και συμπεριλήφθηκε σε μια λίστα μαζί με 988 άλλους υποψήφιους με σημαντική συνεισφορά στην επιστήμη.
Όλο αυτό το διάστημα, καθώς ο κόσμος γνώριζε τον υποτιθέμενο Σκωτσέζο εφευρέτη, υπήρχε κάποιος στο Λονδίνο που, όποτε εμφανιζόταν το όνομα "Alan MacMasters", γελούσε.
Ο 30χρονος, μισός Ιάπωνας και μισός Σκωτσέζος, Άλαν ΜακΜάστερς είναι μηχανικός αεροδιαστημικής από το Λονδίνο "και όχι ο εφευρέτης της τοστιέρας", διαβεβαιώνει γελώντας. "Δεν πρέπει να πιστεύουμε όλα όσα διαβάζουμε στο διαδίκτυο".
"Μια μέρα, ο πατέρας μου με ρώτησε αν είχαμε κάποια σχέση με τον εφευρέτη του τοστ", αλλά έπρεπε να τον απογοητεύσω.
Και αυτό γιατί ήξερε την αλήθεια καθώς, ήταν εκεί όταν ξεκίνησε η φάρσα πριν από περισσότερο από μια δεκαετία.
Όταν γεννήθηκε ο θρύλος του ΜακΜάστερς
Ο πραγματικός Alan MacMasters
Στις 6 Φεβρουαρίου του 2012, ο Άλαν ήταν σε μια διάλεξη στο πανεπιστήμιο, όταν ο λέκτορας προειδοποίησε τους παρευρισκόμενους να μην χρησιμοποιήσουν την Wikipedia ως πηγή και, για να φέρει ένα παράδειγμα, είπε ότι ένας φίλος του -ο "Maddy Kennedy"- είχε αυτο-ονομαστεί ο εφευρέτης της τοστιέρας.
Ο Άλαν και οι συμμαθητές του βρήκαν την ιστορία "διασκεδαστική", αλλά σκέφτηκαν να διορθώσουν το άρθρο -σε τελική ανάλυση, ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Wikipedia είναι ότι σχεδόν όλοι μπορούν να την επεξεργαστούν.
Δίπλα στον Άλαν καθόταν ένας από τους πιο στενούς του φίλους, ο Άλεξ, ο οποίος προσφέρθηκε να κάνει ο ίδιος το μοντάζ. "Μόλις το άλλαξα και έλεγε ότι ο φίλος μου, που καθόταν δίπλα μου, ο Άλαν ΜακΜάστερς, είχε εφεύρει την τοστιέρα στο Εδιμβούργο το 1893", ανέφερε ο Άλεξ. "Δεν είχαμε ιδέα ποιος την επινόησε".
Η Wikipedia, για να διασφαλίσει ότι τα άρθρα είναι όσο πιο ακριβή μπορούν να είναι, βασίζεται σε εθελοντές. Αυτό συνεπάγεται τον έλεγχο των άρθρων που προέρχονται από τη σωστή πηγή, είναι γραμμένα με σαφήνεια και ότι -γενικά- δεν έχουν υποστεί βανδαλισμούς ή παραβιάσεις. Πρόκειται όμως για ένα τεράστιο έργο. Για παράδειγμα, μόνο στην αγγλική Wikipedia υπάρχουν περισσότερα από 6,5 εκατομμύρια άρθρα και λιγότεροι από 125.000 τακτικοί συντάκτες. Είναι σχεδόν αναπόφευκτο ότι κάποια πράγματα θα τους ξεφύγουν και το άρθρο με την προέλευση της τοστιέρας ήταν ένα από αυτά.
"Εκείνη την εποχή, γελάσαμε, αλλά το ξεχάσαμε γρήγορα", λέει ο Άλεξ.
Όμως το διαδίκτυο δεν ξεχνά.
Από εκείνη την ημέρα και έπειτα, όποιος έψαχνε τον εφευρέτη της τοστιέρας στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη θα έβρισκε τον "Alan MacMasters". Η Daily Mirror δεν άργησε να αναφέρει την τοστιέρα του ΜακΜάστερς ως μια "καθημερινή εφεύρεση που άλλαξε την ζωή που έβαλε την βρετανική ιδιοφυΐα στον χάρτη".
Ο Άλαν και οι συμμαθητές του βρήκαν την ιστορία "διασκεδαστική", αλλά σκέφτηκαν να διορθώσουν το άρθρο -σε τελική ανάλυση, ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Wikipedia είναι ότι σχεδόν όλοι μπορούν να την επεξεργαστούν.
Δίπλα στον Άλαν καθόταν ένας από τους πιο στενούς του φίλους, ο Άλεξ, ο οποίος προσφέρθηκε να κάνει ο ίδιος το μοντάζ. "Μόλις το άλλαξα και έλεγε ότι ο φίλος μου, που καθόταν δίπλα μου, ο Άλαν ΜακΜάστερς, είχε εφεύρει την τοστιέρα στο Εδιμβούργο το 1893", ανέφερε ο Άλεξ. "Δεν είχαμε ιδέα ποιος την επινόησε".
Η Wikipedia, για να διασφαλίσει ότι τα άρθρα είναι όσο πιο ακριβή μπορούν να είναι, βασίζεται σε εθελοντές. Αυτό συνεπάγεται τον έλεγχο των άρθρων που προέρχονται από τη σωστή πηγή, είναι γραμμένα με σαφήνεια και ότι -γενικά- δεν έχουν υποστεί βανδαλισμούς ή παραβιάσεις. Πρόκειται όμως για ένα τεράστιο έργο. Για παράδειγμα, μόνο στην αγγλική Wikipedia υπάρχουν περισσότερα από 6,5 εκατομμύρια άρθρα και λιγότεροι από 125.000 τακτικοί συντάκτες. Είναι σχεδόν αναπόφευκτο ότι κάποια πράγματα θα τους ξεφύγουν και το άρθρο με την προέλευση της τοστιέρας ήταν ένα από αυτά.
"Εκείνη την εποχή, γελάσαμε, αλλά το ξεχάσαμε γρήγορα", λέει ο Άλεξ.
Όμως το διαδίκτυο δεν ξεχνά.
Από εκείνη την ημέρα και έπειτα, όποιος έψαχνε τον εφευρέτη της τοστιέρας στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη θα έβρισκε τον "Alan MacMasters". Η Daily Mirror δεν άργησε να αναφέρει την τοστιέρα του ΜακΜάστερς ως μια "καθημερινή εφεύρεση που άλλαξε την ζωή που έβαλε την βρετανική ιδιοφυΐα στον χάρτη".
Ο Άλεξ, όντας πειραχτήρι, αναρωτήθηκε πόσο μακριά μπορούσε να φτάσει η φάρσα του. Αναρωτήθηκε τι θα συνέβαινε αν δημιουργούσε ένα άρθρο στην Wikipedia εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στον υποτιθέμενο εφευρέτη της τοστιέρας.
Το πιο σημαντικό, αναρωτήθηκε πόσο καιρό θα περνούσε μέχρι να αποκαλύψουν την φάρσα οι εθελοντές συντάκτες της πλατφόρμας.
Τον Φεβρουάριο του 2013, γεννήθηκε το άρθρο του Alan MacMasters στη Wikipedia. Για να έχει και μια φωτογραφία του εφευρέτη, έβαλε μια φωτογραφία του και την επεξεργάστηκε ώστε να μοιάζει με εικόνα από το 1800 -η ίδια φωτογραφία που, χρόνια αργότερα, θα τραβούσε την προσοχή του Adam.
Εκείνη την εποχή, ο Άλεξ πίστευε ότι έκανε μια ακίνδυνη φάρσα.
Ήταν όμως πράγματι έτσι;
Σύντομα, το όνομα "Alan MacMasters" εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο ως ο εφευρέτης της τοστιέρας. Για πάνω από μια δεκαετία, η ιστορία της ζωής του αναφέρθηκε από μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία, επίσημους φορείς, ακόμη και από ένα μουσείο των ΗΠΑ.
Όσο περισσότεροι άνθρωποι γνώριζαν τον MacMasters, τόσο πιο περίπλοκη γινόταν η φάρσα του Άλεξ.
"Το άρθρο ξεκίνησε με μερικές προτάσεις και, με τον καιρό, αποφάσισα να αρχίσω να γράφω όλο και πιο γελοία πράγματα», λέει. Μεταξύ άλλων λεπτομερειών, υπέδειξε ψευδώς ότι ο ΜακΜάστερς είχε βοηθήσει στην ανάπτυξη συστημάτων φωτισμού για το μετρό του Λονδίνου.
"Θα έπαιρνα [τους ισχυρισμούς] από διάφορα ΜΜΕ, θα τους παρέθετα και θα γίνονταν πραγματικότητα", λέει.
"Αυτό που συνέβη είναι η κυκλική αναφορά", λέει η Heather Ford, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ. Όταν οι δημοσιογράφοι επαναλαμβάνουν έναν ισχυρισμό που διατυπώνεται στο διαδίκτυο, η αναφορά τους μπορεί στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί στην Wikipedia ως απόδειξη για την υποστήριξη του αρχικού ισχυρισμού. "Η Wikipedia απλώς συλλέγει όλες αυτές τις πηγές και παραπομπές, καθώς συνεχίζει να χτίζει αυτό το άρθρο που αρχικά βασίστηκε σε αυτό το ψέμα", λέει η Ford.
Η αποκάλυψη της αλήθειας
Η υποτιθέμενη φωτογραφία του "Alan MacMasters"
Για χρόνια, κανείς δεν φαινόταν να έχει υποψίες. Μέχρι που ο Adam δημοσίευσε τις ανησυχίες του σε ένα φόρουμ στο Reddit με τίτλο, "Η εικόνα του εφευρέτη της τοστιέρας στη Wikipedia ήταν ψεύτικη". Μέχρι τότε, ο Adam δεν γνώριζε ότι ο Σκωτσέζος εφευρέτης δεν ήταν αληθινός -μόνο ότι η φωτογραφία που χρησιμοποιήθηκε στο άρθρο στη Wikipedia φαινόταν ψεύτικη.
"Πολλοί απάντησαν, 'Έχω χρησιμοποιήσει αυτή την εικόνα σε μια παρουσίαση για το σχολείο. Νόμιζα ότι ήταν αστεία'", αναφέρει.
Η δημοσιοποίηση της ανάρτησής του κοινοποιήθηκε γρήγορα και στο Wikipediocracy, ένα φόρουμ που ασχολείται με τον έλεγχο της διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας. Αυτό με τη σειρά του ειδοποίησε τους συντάκτες της Wikipedia οι οποίοι, σε λιγότερο από 24 ώρες, είχαν προτείνει το άρθρο για διαγραφή. Μέσα σε μια εβδομάδα, μια ετικέτα "hoax" είχε προστεθεί στην κορυφή του άρθρου και, τον Σεπτέμβριο, άλλαξε έτσι ώστε όποιος αναζητούσε το λήμμα "MacMasters" να ανακατευθύνεται σε μια σελίδα σχετική με hoax.
Ο λογαριασμός του Άλεξ στη Wikipedia, τον οποίο χρησιμοποίησε για τη δημιουργία του άρθρου, αποκλείστηκε. Το Wikimedia Foundation που διευθύνει τη Wikipedia, λέει ότι παίρνει "πολύ σοβαρά" τις φάρσες και την παραπληροφόρηση. Αποδέχεται ότι, κάπου-κάπου, λαμβάνουν χώρα φάρσες, αλλά ο ιστότοπος προστατεύεται "μέσω ενός συνδυασμού εργαλείων μηχανικής μάθησης και ανθρώπινης επίβλεψης από εθελοντές συντάκτες". Λέει επίσης ότι η παραπληροφόρηση και οι φάρσες "γενικά αντιμετωπίζονται από εθελοντές μέσω των υφιστάμενων κανόνων και διαδικασιών" και ότι είναι "εκτός των αρμοδιοτήτων του Wikimedia Foundation". Σε ανακοίνωσή του, αναφέρει, "Γενικά, το Ίδρυμα εμπλέκεται σε θέματα που αφορούν περιεχόμενο στην πλατφόρμα μόνο σε περιπτώσεις συγκεκριμένων περιπτώσεων παραπληροφόρησης ή νομικών θεμάτων".
"Πολλοί απάντησαν, 'Έχω χρησιμοποιήσει αυτή την εικόνα σε μια παρουσίαση για το σχολείο. Νόμιζα ότι ήταν αστεία'", αναφέρει.
Η δημοσιοποίηση της ανάρτησής του κοινοποιήθηκε γρήγορα και στο Wikipediocracy, ένα φόρουμ που ασχολείται με τον έλεγχο της διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας. Αυτό με τη σειρά του ειδοποίησε τους συντάκτες της Wikipedia οι οποίοι, σε λιγότερο από 24 ώρες, είχαν προτείνει το άρθρο για διαγραφή. Μέσα σε μια εβδομάδα, μια ετικέτα "hoax" είχε προστεθεί στην κορυφή του άρθρου και, τον Σεπτέμβριο, άλλαξε έτσι ώστε όποιος αναζητούσε το λήμμα "MacMasters" να ανακατευθύνεται σε μια σελίδα σχετική με hoax.
Ο λογαριασμός του Άλεξ στη Wikipedia, τον οποίο χρησιμοποίησε για τη δημιουργία του άρθρου, αποκλείστηκε. Το Wikimedia Foundation που διευθύνει τη Wikipedia, λέει ότι παίρνει "πολύ σοβαρά" τις φάρσες και την παραπληροφόρηση. Αποδέχεται ότι, κάπου-κάπου, λαμβάνουν χώρα φάρσες, αλλά ο ιστότοπος προστατεύεται "μέσω ενός συνδυασμού εργαλείων μηχανικής μάθησης και ανθρώπινης επίβλεψης από εθελοντές συντάκτες". Λέει επίσης ότι η παραπληροφόρηση και οι φάρσες "γενικά αντιμετωπίζονται από εθελοντές μέσω των υφιστάμενων κανόνων και διαδικασιών" και ότι είναι "εκτός των αρμοδιοτήτων του Wikimedia Foundation". Σε ανακοίνωσή του, αναφέρει, "Γενικά, το Ίδρυμα εμπλέκεται σε θέματα που αφορούν περιεχόμενο στην πλατφόρμα μόνο σε περιπτώσεις συγκεκριμένων περιπτώσεων παραπληροφόρησης ή νομικών θεμάτων".
Ο πραγματικός εφευρέτης
Η τοστιέρα D-12, που δημιουργήθηκε από τον Frank Shailor το 1909 για την General Electric
Η αναζήτηση για την εύρεση του πραγματικού εφευρέτη δεν ήταν εύκολη υπόθεση.
Σύμφωνα με πολλές πηγές -συλλέκτες τοστιέρας στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, καθώς και επιμελητές με εξειδίκευση σε οικιακές μουσειακές συσκευές- το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για μια εμπορικά διαθέσιμη και επιτυχημένη τοστιέρα υποβλήθηκε από τον Frank Shailor το 1909 για λογαριασμό της εταιρείας General Electric στις ΗΠΑ.
Η τοστιέρα D-12 θεωρείται ότι είναι η πρώτη εμπορικά διαθέσιμη ηλεκτρική τοστιέρα.
Η τοστιέρα D-12 θεωρείται ότι είναι η πρώτη εμπορικά διαθέσιμη ηλεκτρική τοστιέρα.
από: bbc
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου