Όσκαρ Μπάρνακ, ο πατέρας της φωτογραφίας των 35mm

Ο Όσκαρ Μπάρνακ στο εργαστήριο φωτογραφικών μηχανών του στη Leica

 

Λίγα τεχνολογικά επιτεύγματα έχουν αλλάξει, όχι μόνο τον τομέα τους, αλλά και τον τρόπο που λειτουργεί ο κόσμος μας. Για παράδειγμα, η τυπογραφεία του Γουτεμβέργιου έφερε επανάσταση στον τρόπο επικοινωνίας και μαζί του άλλαξε η πορεία της ιστορίας. Παρόμοιο αποτέλεσμα είχε η εμφάνιση της κάμερας φιλμ 35 mm -φανταστείτε έναν κόσμο χωρίς τις σημερινές κάμερες. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατον χωρίς στον Όσκαρ Μπάρνακ.

 

 

 

Από το 1913 μέχρι και σήμερα, η εφεύρεση του Μπάρνακ καταγράφει την ιστορία με τη μορφή φωτογραφιών, κάνοντας τη φωτογραφία φορητή, γρήγορη και αξιόπιστα υψηλής ποιότητας. Σε σύγκριση με τις ογκώδεις κάμερες με τις γυάλινες πλάκες του παρελθόντος, η τέχνη της φωτογραφίας κέρδισε από την απλότητα της χρήσης της. Η αφήγηση και το φωτορεπορτάζ, που έχουν τη δύναμη να αλλάζουν μυαλά και να ανατρέπουν καθεστώτα, βρήκαν τη δύναμή τους στα φιλμ των 35 mm, ενώ, και τα οφέλη για τον πολιτισμό είναι πάρα πολλά.

Η πρωτότυπη κάμερα του φιλμ των 35 mm του Μπάρνακ έγινε η πρώτη φωτογραφική μηχανή Leica, η οποία γρήγορα ενέπνευσε μια βιομηχανία και έτσι εμφανίστηκαν και άλλες ίδιες κάμερες. Μια νέα, καινοτόμος γενιά φωτογράφων εμφανίστηκε. Ο κόσμος, όπως τον ξέρουμε, αποκαλύφθηκε.

Η φωτογραφία πριν τα 35mm

 

Μια γυναίκα ποζάρει με μια φωτογραφική μηχανή, 1880

Όταν ο Όσκαρ Μπάρνακ γεννήθηκε στη Γερμανία το 1879 (πέθανε σαν σήμερα, 16 Ιανουαρίου του 1936), οι κάμερες ήταν σαν κουτιά με μέγεθος τελάρου. Οι φακοί απλώνονταν σε μια φυσούνα, σαν ακορντεόν, και ο φωτογράφος κρυβόταν κάτω από ένα πανί για να τραβήξει μια έκθεση. Γυάλινες πλάκες, οι οποίες ήταν απίστευτα βαριές και εύθραυστες, ήταν επικαλυμμένες με ένα φωτοευαίσθητο υγρό και χρησίμευαν ως "φιλμ". Σήμερα, το όλο στήσιμο φαίνεται αστείο, αλλά πριν από τον Μπάρνακ ήταν η καλύτερη διαθέσιμη φωτογραφική μέθοδος.

 

Αυτές οι κάμερες, λόγω της επίπονης φύσης τους, καθιστούσαν δύσκολη τη φωτογράφιση σκηνών στο δρόμο όπως και των τοπίων. Οι φωτογράφοι δεν μπορούσαν απλώς να σταματήσουν, να πατήσουν το κλείστρο και να προχωρήσουν, ενώ, τα πορτρέτα έμοιαζαν -και ήταν- σκηνοθετημένα.

 

Διαφήμιση για την αρχική κάμερα της Kodak που κυκλοφόρησε το 1888

 
Στα πρώτα χρόνια του Μπάρνακ, η Kodak άρχισε να πρωτοπορεί στην φωτογραφία ευρείας κατανάλωσης, λανσάροντας το 1888 την πρώτη φωτογραφική μηχανή Kodak με εύκαμπτο φιλμ σε ρολό, το 1897 την κάμερα Folding Pocket και το 1900 την κάμερα Brownie, φέρνοντας έτσι τη φωτογραφία στιγμιότυπου στις μάζες.

Ενώ αυτές οι κάμερες έφερναν τη χαρά της φωτογραφίας στους απλούς καταναλωτές, άφηναν ένα κενό στην ποιότητα, τόσο της κατασκευής τους της, όσο και των φωτογραφιών που προέκυπταν.

Όταν στις αρχές του 20ου αιώνα ο Μπάρνακ ξεκίνησε την καριέρα του, ένα παράλληλο είδος είχε τραβήξει την προσοχή του λαού. Ο κινηματογράφος παραμέρισε γρήγορα τη φωτογραφία. Η εφαρμογή της κινούμενης εικόνας οδήγησε τον εφευρέτη στην ανακάλυψή του.

Όταν ο Μπάρνακ άρχισε να εργάζεται για τον Ernst Leitz II στο εργοστάσιό του στην πόλη Βέτσλαρ της Γερμανίας, είχε ήδη πειραματιστεί με τον κινηματογράφο και, όταν δεν εφάρμοζε τις δεξιότητές του στα μικροσκόπια -εκείνη την εποχή, ο Leitz ήταν ο μεγαλύτερος κατασκευαστής μικροσκοπίων στον κόσμο, ενώ ειδικευόταν και στα κυνηγετικά τουφέκια- ο Μπάρνακ κατασκεύαζε μόνος του μια κινηματογραφική κάμερα.

Σε αντίθεση με τις φωτογραφικές μηχανές της εποχής, οι κινηματογραφικές χρησιμοποιούσαν φιλμ αντί για γυαλί. Χάρη σε αυτό, η κινηματογραφική κάμερα του Μπάρνακ ήταν μικρότερη και ελαφρύτερη από εκείνο το μεγαθήριο με το γυάλινο πιάτο. Όσο ήταν στο εργοστάσιο, συνέχισε να δουλεύει σε παράπλευρα έργα, τα οποία πρόσεξε και ενθάρρυνε ο εργοδότης του. Μέχρι το 1913, ο Μπάρνακ είχε γράψει στο ημερολόγιο του εργαστηρίου, "Ολοκληρώθηκε η κάμερα Lilliput για κινηματογραφικό φιλμ".

Η κάμερα των 35 mm του Μπάρνακ

 

Αντίγραφο της Ur-Leica 

Η Lilliput, το πρωτότυπο του Μπάρνακ, που σύντομα ονομάστηκε Ur-Leica (ur- που σημαίνει πρωτόγονο ή παλαιότερο), ήταν η πρώτη πρακτική κάμερα 35 mm. Ασύγκριτα μικρότερη και ελαφρύτερη από την κάμερα με γυάλινες πλάκες, ήταν περίπου στο μέγεθος μιας σύγχρονης φωτογραφικής μηχανής Leica M -η οποία, εμφανισιακά, συνεχίζει να μοιάζει με την Ur-Leica.

Η εφεύρεση του Μπάρνακ βασίστηκε στο κινηματογραφικό φιλμ, το οποίο ήταν πολύ πιο προσιτό από τις γυάλινες πλάκες, το οποίο όμως γύρισε οριζόντια και δημιούργησε το -πανταχού παρόν- μέγεθος των 24x36 mm.

Το φιλμ, εκτός από το μικρότερο βάρος και την ευθραυστότητα του γυαλιού, έφερε και άλλα οφέλη. Με το φιλμ, ο φωτογράφος μπορούσε πλέον να τραβήξει πολλές φωτογραφίες σε λίγα δευτερόλεπτα, αντί να χρειάζεται να εκθέσει μεμονωμένες γυάλινες πλάκες. Οι μεγεθύνσεις επέτρεψαν στους φωτογράφους να κάνουν μεγάλες εκτυπώσεις από τα μικρά αλλά με πολλές λεπτομέρειες αρνητικά.

 

Οι κάμερες κινηματογραφικών ταινιών χρησιμοποιούσαν κατακόρυφο φιλμ 35 mm (αριστερά), αλλά η κάμερα του Μπάρνακ κατέγραψε σε οριζόντιο, με αποτέλεσμα το μέγεθος καρέ 24x36 mm να χρησιμοποιείται ακόμα από τους αισθητήρες πλήρους καρέ στις ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές σήμερα

 

Ωστόσο, καθοριστικός παράγοντας για την ποιότητα ήταν ο premium φακός.

 

Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος ανέβαλε την ανάπτυξη της κάμερας 35 mm του Μπάρνακ, αλλά ο Leitz II προχώρησε με το project και ανέθεσε σε έναν βασικό σχεδιαστή φακών, τον Max Berek, να φτιάξει έναν φακό ειδικά για τη νέα κάμερα. Ο καλύτερος φακός για το φορμά 24x36 mm αποδείχτηκε ένας φακός 50 mm. Αυτός ο φακός θα γινόταν ο Leica Elmar.

Το 1923, η Leitz παρήγαγε 23 κάμερες Leica 0-Series, οι οποίες είχαν σταθερό φακό 50mm f/3,5. Τον επόμενο χρόνο, με τη Γερμανία να βρίσκεται σε βαθιά ύφεση, ο Leitz II φοβόταν ότι θα χάσει τους υπαλλήλους του λόγω έλλειψης εργασίας. Παρά την αντίθετη άποψη των συμβούλων του, ο επιχειρηματίας αποφάσισε να συνεχίσει την παραγωγή της νέας κάμερας του Μπάρνακ στο εργοστάσιό του. "Η απόφασή μου είναι οριστική. Θα πάρουμε το ρίσκο", δήλωσε.

 

Το πρωτότυπο Leica I που εφηύρε ο Μπάρνακ και παρουσιάστηκε το 1925 με τον αρχικό φακό Leica 50mm f/3,5 ELMAR

 

Το 1925, στην Εαρινή Έκθεση της Λειψίας, παρουσιάστηκε η Leica I (ονομάζεται και Leica A) η οποία εντυπωσίασε τους φωτογράφους. Σύντομα, το όνομα "Leica" -συνδυασμός των λέξεων "Leitz" και "Camera"- κέρδισε φήμη για την ποιότητά του. Ήταν στιβαρή, διακριτική, αξιόπιστη και εύκολα μεταφερόμενη. Ερασιτέχνες άρχισαν να αγοράζουν την κάμερα και σύντομα ακολούθησαν επαγγελματίες όπως ο Erich Salomon, ο Robert Capa και ο Henri Cartier-Bresson. Μέχρι το 1933, η Leitz είχε πουλήσει 100.000 νέες κάμερες Leica και ο κόσμος είχε την πρώτη εμπορικά επιτυχημένη κάμερα 35 mm.

Ενώ οι παλαιότεροι φωτογράφοι απέφευγαν την εφεύρεση του Μπάρνακ, οι νεότεροι την αγκάλιασαν. Η Leica έγινε γρήγορα δημοφιλής με τη νέα γενιά καλλιτεχνών και φωτορεπόρτερ που επηρεάστηκαν από κινήματα όπως το Bauhaus.

Σύντομα, και άλλες εταιρείες αντέγραψαν τη Leica και έτσι γεννήθηκε η αγορά καμερών με φιλμ 35 mm. Καινοτομίες όπως η single-lens reflex camera (όπως οι γνωστές σύγχρονες DSLR) βοήθησαν στην περαιτέρω εξέλιξη της δημιουργίας του Μπάρνακ.

Η επιρροή του Μπάρνακ στη φωτογραφία

 

Η πρώτη φωτογραφία που απαθανάτισε ο Μπάρνακ με την πρωτότυπη κάμερα Ur-Leica. Η εικόνα δείχνει το Eisenmarkt στη γενέτειρα του εφευρέτη, την γερμανική πόλη Βέτσλαρ

 

Χάρη στο ελάχιστο μέγεθος και βάρος της, οι φωτογράφοι είχαν μαζί τους την κάμερα 35 mm στους δρόμους, στις εμπόλεμες ζώνες, σε απομακρυσμένα τοπία, ακόμη και στον αέρα. Εικόνες που ορίζουν τον 20ο αιώνα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έγιναν με κάμερες μεσαίου φορμά, όπως η Hasselblad, οφείλουν την ύπαρξή τους στην καινοτόμο σκέψη του Μπάρνακ.

 

Αναμνηστική πλάκα στο Βέτσλαρ στο σημείο όπου ο Μπάρνακ τράβηξε την πρώτη φωτογραφία με το πρωτότυπο Ur-Leica σε φιλμ 35 mm 

Όμως, εν μέρει, η συμβολή του στη φωτογραφία δεν ήταν καθόλου τυχαία και αυτό επειδή ήταν και ο ίδιος φωτογράφος, ο οποίος δυσκολευόταν με τις γυάλινες πλάκες. Ζώντας στο Βέτσλαρ, ο εφευρέτης φωτογράφιζε την πόλη και τη γύρω περιοχή με την τότε τυπική, τεράστια κάμερά του. Έπασχε όμως από πνευμονική πάθηση που τον έστελνε τακτικά σε σανατόρια. Το να κουβαλάει μια τεράστια κάμερα δεν ήταν καλό για τους αδύναμους πνεύμονές του και έτσι, του άρεσε η προοπτική μιας φορητής φωτογραφικής μηχανής προφορτωμένης με πολλές εκθέσεις.

Ο Μπάρνακ χρησιμοποίησε την Ur-Leica του -η οποία, το 2022, σημείωσε ρεκόρ για την πιο ακριβή φωτογραφική μηχανή που έχει δημοπρατηθεί ποτέ- για να συνεχίσει τα ενδιαφέροντά του στη φωτογραφία δρόμου, πορτρέτων, τοπίων και ρεπορτάζ. Με την πρωτότυπη Ur-Leica, κατέγραψε τις πλημμύρες του 1920 στην πόλη του (φωτογραφίες κάτω), ένα έργο που σήμερα πιστώνεται ως η πρώτη σειρά ρεπορτάζ που έγινε με κάμερα 35 mm.

 

Μια τέτοια εύκολα μεταφερόμενη και αναπτυσσόμενη κάμερα του επέτρεψε να καταγράψει τη σχέση της ανθρωπότητας με τη φύση. Προς τιμήν των επιτευγμάτων του ως φωτογράφος και εφευρέτης, το 1979, έναν αιώνα μετά τη γέννησή του, η Leica δημιούργησε το βραβείο "Oskar Barnack". Οι συμμετέχοντες διερευνούν το ίδιο ερώτημα ανθρώπου-φύσης που επιδίωξε και ο εφευρέτης. Το 1984, ο Όσκαρ Μπάρνακ εισήχθη στο International Photography Hall of Fame and Museum.

Λίγο περισσότερο από μισό αιώνα μετά τον πρόωρο θάνατό του -στις 16 Ιανουαρίου του 1936- από πνευμονία, η φωτογραφία απομακρύνθηκε από το φιλμ και έγινε ψηφιακή. Ωστόσο, η επιρροή του Μπάρνακ παραμένει, παρόλο που οι περισσότεροι φωτογράφοι δεν το ξέρουν.

Οι σημερινές φωτογραφικές μηχανές DSLR και mirrorless παραμένουν φορητές και αξιόπιστες. Οι συμπαγείς κάμερες από εταιρείες όπως η Fuji και η Leica εξακολουθούν να δείχνουν την άμεση καταγωγή τους από την Ur-Leica. Οι ψηφιακοί αισθητήρες πλήρους κάδρου ακολουθούν την ίδια μορφή 24x36 mm της πρώτης κάμερας του Μπάρνακ. Ακόμη και η τελευταία έκδοση μιας κινηματογραφικής κάμερας Leica, η MP, βασίζεται στη θρυλική Leica M3, η οποία ξεκίνησε με τη Leica I το 1925.

 

Μνημείο για τον Όσκαρ Μπάρνακ στο Βέτσλαρ, την πατρίδα της Leica

 

Είναι αδύνατο να θεωρήσουμε τη φωτογραφία όπως τη γνωρίζουμε χωρίς την οραματική επιρροή του μηχανικού της Leitz, Όσκαρ Μπάρνακ. Η κυριαρχία της κάμερας φιλμ 35 mm, και όλων των επόμενων καμερών που έχει εμπνεύσει, αποδεικνύει ότι, μέχρι στιγμής, αυτό το φορμά είναι το πιο εφαρμόσιμο και ανθεκτικό.
 

από: peta pixel