Η οικογένεια που εφηύρε τις χιονόμπαλες

Οι χιοπνόμπαλες εφευρέθηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα, αλλά συνδέθηκαν με τα Χριστούγεννα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

 

Στο άνοιγμα της ταινίας Πολίτης Κέιν, ο Τσαρλς Φόστερ Κέιν είναι ξαπλωμένος στο κρεβάτι, μόνος στο σκοτάδι, κρατώντας μια χιονόμπαλα, η οποία περιέχει μια ξύλινη καλύβα καλυμμένη στο χιόνι. Μετά από λίγο, ο Κέιν ψιθυρίζει μια από τις πιο διάσημες ατάκες στην ιστορία του κινηματογράφου, μια λέξη μόνο, "Rosebud" (Ροδάνθος). Το χέρι του χαλαρώνει και η γυάλινη σφαίρα πέφτει στο πάτωμα και θρυμματίζεται. Είναι μια εμβληματική -με κάποιο μυστήριο- σκηνή. Κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα ποιος έφτιαξε τη χιονόμπαλα του Κέιν. Ελλείψει βεβαιότητας, έχει αποδοθεί στο Original Snow Globe Factory και στην οικογένεια που χάρισε στον κόσμο αυτές τις χειμωνιάτικες μινιατούρες.

 

 

Η ιστορία ξεκινά γύρω στο 1900 όταν ένας γιατρός ζήτησε από τον κατασκευαστή χειρουργικών εργαλείων στη Βιέννη της Αυστρίας Erwin Perzy έναν λαμπτήρα που θα παρήγαγε έντονο φωτισμό που απαιτούνταν για τις χειρουργικές επεμβάσεις. Αρχικά, ο Perzy σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα με μια λάμπα τσαγκάρη, μια γυάλινη σφαίρα γεμάτη με νερό που, όταν τοποθετούνταν μπροστά από μια λάμπα, ενίσχυε και εστίαζε το φως στην περιοχή εργασίας. Αν και σαν ιδέα ήταν καλή, το φως εστίαζε σε ένα μικρό σημείο κάτι που δεν ήταν πρακτικό για μια χειρουργική επέμβαση.

Ο Perzy συνέχισε να πειραματίζεται με τρόπους για να ενισχύσει και να διαδώσει το φως βάζοντας μεταλλικές νιφάδες στη σφαίρα, οι οποίες όμως έπεφταν γρήγορα στον πυθμένα. Σκέφτηκε ότι οι νιφάδες έμοιαζαν με χιόνι που πέφτει. Αντλώντας έμπνευση από αυτό, προσπάθησε να γεμίσει τη σφαίρα με σιμιγδάλι και, όταν την ταρακούνησε, είδε την ομορφιά του χειμώνα στη Βιέννη. Έτσι γεννήθηκε η χιονόμπαλα και το Original Snow Globe Factory.

Η πρώτη σφαίρα που πούλησε ο Perzy περιείχε ένα μικροσκοπικό γλυπτό της βασιλικής στο Mariazell της Αυστρίας, το οποίο βρισκόταν απέναντι από το κατάστημα με σουβενίρ ενός φίλου του Perzy.

 

 

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι μπάλες συνδέθηκαν με τα Χριστούγεννα. Μέχρι τότε, ο Erwin Perzy II διεύθυνε τις οικογενειακές επιχειρήσεις. Ήταν μηχανικός ποδηλάτων και γραφομηχανών και, ενώ δούλευε για τα στρατεύματα των ΗΠΑ, του είπαν ότι οι Αμερικανοί θα λάτρευαν τις σφαίρες αν περιείχαν κάτι πιο οικείο. "Η ιδέα του πατέρα μου ήταν να δημιουργήσει κάτι για τα Χριστούγεννα, έτσι άρχισε να δουλεύει σε τρία νέα σχέδια -ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο, έναν Άγιο Βασίλη και έναν χιονάνθρωπο", λέει ο Erwin Perzy III, ο οποίος, μαζί με την κόρη του Sabine, είναι ο σημερινός ιδιοκτήτης της οικογενειακής επιχείρησης.

Η Original Snow Globe Company άρχισε να εξάγει αυτές τις γιορτινές σφαίρες στις ΗΠΑ με μεγάλη επιτυχία και ο Perzy III εστάλη στη Νέα Υόρκη από τον πατέρα του για να φέρει νέες ιδέες για την εταιρεία. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, κατά τη διάρκεια μιας έκθεσης δώρων στη Νέα Υόρκη, τον ενθάρρυναν να εξετάσει την ιαπωνική αγορά και έτσι, την επόμενη χρονιά, πήγε στο Τόκιο. Η χώρα όμως άργησε να αγκαλιάσει τις σφαίρες, μέχρι που τελικά, έλαβε παραγγελία από τη Mitsubishi.

 

Η ιαπωνική εταιρεία ήθελε να πουλήσει τα αυτοκίνητά της στην Αυστρία, αλλά το υπουργείο Εμπορίου της χώρας θα συμφωνούσε μόνο εάν, σε αντάλλαγμα, η Ιαπωνία αγόραζε μεγάλες ποσότητες κάποιου αυστριακού προϊόντος. "Έβαλαν τις σφαίρες μας σε κάθε μαγαζί στην Ιαπωνία. Έτσι έμαθαν όλοι οι Ιάπωνες τις χιονόμπαλές μας", θυμάται ο Perzy III.

 

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, η Original Snow Globe Factory παρουσίασε μια σφαίρα που περιείχε ένα ρολό χαρτιού υγείας, αντλώντας έμπνευση από τον πανικό που επικράτησε και ο κόσμος εξαφάνιζε το προϊόν από τα σούπερ μάρκετ

 

Περίπου έναν αιώνα μετά από την εφεύρεσή τους, οι σφαίρες έχουν εξελιχθεί. Η Original Snow Globe Company εξακολουθεί να χρησιμοποιεί αλπικό νερό, αλλά πλέον, το χιόνι είναι ένα μυστικό μείγμα πλαστικού και άλλων υλικών που έχουν σχεδιαστεί για να αιωρούνται μέχρι και δύο λεπτά πριν καθίσουν στον πυθμένα. Οι φιγούρες μέσα στις σφαίρες δημιουργούνται με έγχυση πλαστικού σε καλούπια που δημιουργήθηκαν από έναν τρισδιάστατο εκτυπωτή.

Παρήγαγε όμως η εταιρεία την πιο διάσημη χιονόμπαλα του κόσμου;

 

Η σκηνή από την ταινία Πολίτης Κέιν

 

Στη δεκαετία του 1980, ένας δημοσιογράφος πλησίασε τον Erwin Perzy III λέγοντάς του ότι, στην ταινία Πολίτης Κέιν, εμφανιζόταν μια χιονόμπαλα Perzy, αν και δεν υπήρχαν αρχεία που να επιβεβαιώνουν τον αρχικό κατασκευαστή. Ο Perzy III έψαξε -ανεπιτυχώς- να βρει το καλούπι που μπορεί να χρησιμοποίησε ο παππούς του. "Πιστεύω ότι δεν έφτιαξε ποτέ κάποιο καλούπι γιατί ήταν μόνο μια χιονόμπαλα. Έφτιαξε απλά ένα κομμάτι", λέει. Έτσι, ο ίδιος δημιούργησε το δικό του αντίγραφο με μια καφέ, χιονισμένη καλύβα και ένα χρυσό φως να λάμπει μέσα από το παράθυρο. Τη δεκαετία του 1980, ενώ την παρουσίαζε σε μια εμπορική έκθεση στη Νέα Υόρκη, τον πλησίασε ένας άνδρας που εργαζόταν για την Warner Brothers και τον ρώτησε αν μπορούσε να φτιάξει την σφαίρα ασπρόμαυρη. "Όταν τον ρώτησα γιατί, μου εξήγησε ότι, κανείς δεν την είχε δει έγχρωμη, γιατί η ταινία είναι ασπρόμαυρη. Είχαμε μια πολύ καλή παραγγελία από τη Warner Brothers".

 

Οι κριτικοί κινηματογράφου υποστήριξαν ότι η χιονόμπαλα στον Πολίτη Κέιν θύμιζε στον κεντρικό χαρακτήρα μια ήσυχη στιγμή που είχε στην πανσιόν της μητέρας του. "Είναι ένας ξεχωριστός κόσμος μέσα στη χιονισμένη σφαίρα. Είναι μια απόδραση", λέει ο Perzy III.

 

από: atlas obscura