Συνθέτες σε νευρική κρίση

 

Βιβλίο αποκαλύπτει άγνωστες και διασκεδαστικές πτυχές της ζωής τους

 

 

Τα προγράμματα των συναυλιών δεν λένε και πολλά πράγματα για τις ζωές των συνθετών, των οποίων τα έργα απολαμβάνουμε. Δεν λένε πολλά ούτε για το πώς άκουγαν τις ίδιες συνθέσεις οι άνθρωποι την εποχή της δημιουργίας τους. Γιατί μπορεί οι σημερινές νόρμες - κάποιοι θα το αποκαλούσαν και καθωσπρεπισμό - να επιβάλλουν απόλυτη σιωπή και γαλήνια απόλαυση, άλλοτε όμως στη Βενετία, όπου οι άνθρωποι έβλεπαν όπερα μαζικά, οι αριστοκράτες κάθονταν στα θεωρεία (για να μην αναμειγνύονται με το πλήθος) και στη διάρκεια της παράστασης έτρωγαν, έπιναν κι έπαιζαν χαρτιά.

Το βιβλίο της δημοσιογράφου Ελίζαμπεθ Λάντεϊ «Η μυστική ζωή των μεγάλων μουσουργών» (Εκδ. Αιώρα) έχει πολλά ανεκδοτολογικά στοιχεία που δεν χωράνε σε προγράμματα συναυλιών, και που αναδεικνύουν την πιο γήινη, την ανθρώπινη πλευρά ενός κόσμου που ο απλός θεατής θεωρεί απρόσιτο ή εξιδανικευμένο.

Η αθυροστομία του Μότσαρτ, η άθλια εμφάνιση του Μπετόβεν, οι ατελείωτες ερωτικές κατακτήσεις του Λιστ, η αγάπη του αρρενωπού Βάγκνερ για τα ροζ γυναικεία εσώρουχα, ένα σχέδιο δολοφονίας που είχε εκπονήσει σε όλες του τις λεπτομέρειες ο Μπερλιόζ, ο απύθμενος εγωισμός του Λέοναρντ Μπερνστάιν.

Αλλά και τα προβλήματα επιβίωσης που είχαν ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς στο σταλινικό καθεστώς ή ο Φίλιπ Γκλας πριν αναγνωριστεί το έργο του. Ολα αυτά συγκροτούν ένα διασκεδαστικό βιβλίο για τη ζωή περίπου 35 συνθετών, που είχαν και αυτοί τις εκκεντρικές πλευρές τους, χωρίς αυτό να μειώνει σε τίποτα το έργο το ταλέντο και την αφοσίωσή τους στη μουσική.

Ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ στα 21 του ερωτεύτηκε μια σοπράνο από το Μανχάιμ, την Αλοΐσια Βέμπερ. Καθώς δεχόταν και μεγάλη πίεση από τον πατέρα του, υποχρεώθηκε να φύγει για το Παρίσι και όταν ύστερα από ένα διάστημα την ξαναβρήκε στο Μόναχο, εκείνη είχε παντρευτεί. Η αντίδρασή του ήταν να της παίξει ένα κομμάτι που έλεγε: «Οποια δεν με θέλει, ας μου φιλήσει τον κώλο». Και μετά παντρεύτηκε τη μικρή αδελφή της Αλοΐσια, την Κονστάνς.

Πιεστικό πατέρα είχε και ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν. Τον έβαζε να ασχολείται αποκλειστικά με τη μουσική - στα έντεκα άφησε και το σχολείο -, τον κλείδωνε στο υπόγειο, τον πίεζε τόσο που εκείνος έκλαιγε πάνω από το πιάνο. Αργότερα, έγινε ένας ενήλικος με εκρήξεις και βίαια ξεσπάσματα. Δεν βοήθησε, βέβαια, και η βαθμιαία απώλεια της ακοής του από τα 26 του. Σταδιακά απομονώθηκε, σκεφτόταν να αυτοκτονήσει, και εντέλει αυτό που τον κράτησε στη ζωή ήταν αυτό ακριβώς που τον είχε ταλαιπωρήσει παιδί: η μουσική.

Για όλα τα άλλα αδιαφορούσε. Τα ρούχα του ήταν σχισμένα και βρώμικα. Συνέθετε ενώ περπατούσε, κουνώντας τα χέρια και εκφέροντας μουσικές φράσεις, έτσι που οι άλλοι να τον κοιτούν ως αξιοπερίεργο θέαμα. Στο σπίτι του υπήρχαν παντού άπλυτα πιάτα και πεταμένα ρούχα. Πάνω στο πιάνο υπήρχαν μισοτελειωμένες παρτιτούρες και στο πάτωμα ένα γεμάτο δοχείο νυκτός.

Οι έρωτές του ήταν μάλλον πλατωνικοί. Οι νύφες του τον δυσαρεστούσαν και όταν ο ένας αδελφός του πέθανε, πήρε δικαστικά την κηδεμονία του παιδιού του από τη μητέρα του, την οποία κατηγορούσε άδικα ότι δηλητηρίασε τον άντρα της. Ασκούσε τέτοια πίεση στον ανιψιό του Καρλ του οποίου είχε την κηδεμονία, που αργότερα εκείνος αναγκάστηκε να αυτοπυροβοληθεί στο κεφάλι, χωρίς ευτυχώς να σκοτωθεί.

Ο Μπετόβεν θεωρούσε ότι τόσο οι αριστοκράτες-προστάτες του όσο και οι εκδότες των έργων του τον εξαπατούσαν. Αφηνε να εννοηθεί ότι ήταν πένης, γι' αυτό και όταν αρρώστησε, η Φιλαρμονική Λέσχη του Λονδίνου τού έστειλε 1.000 αυστριακά φλορίνια. Η Λέσχη ενοχλήθηκε, όμως, όταν κατάλαβε, μετά τον θάνατό του, ότι ο Μπετόβεν είχε περιουσία 10.000 φλορινιών.

πηγή: tanea.gr