Αυτό είναι το πρόσωπο της Μαντάμ Μποβαρί

Οταν το CSI συναντά την κλασική λογοτεχνία

Χρησιμοποιώντας μεθόδους των εγκληματολογικών υπηρεσιών, ο δημιουργός του σάιτ The Composites επιχειρεί να φτάσει όσο πιο κοντά γίνεται στα πρόσωπα των πρωταγωνιστών των πιο διάσημων βιβλίων

«Ηταν χλωμή παντού, λευκή σαν σεντόνι. Το δέρμα της μύτης ήταν τραβηγμένο προς τα ρουθούνια, τα μάτια της σε κοιτούσαν αόριστα. Από τη στιγμή που ανακάλυψε τρεις γκρίζες τρίχες στους κροτάφους της, έλεγε διαρκώς ότι γερνάει… Τα βλέφαρά της έμοιαζαν να ταιριάζουν εκφραστικά με το έντονο ερωτικό της βλέμμα, εξαφανίζοντας τις κόρες των ματιών, ενώ μια δυνατή έμπνευση επέκτεινε τα λεπτά ρουθούνια, ανασηκώνοντας τη σαρκώδη γωνία των χειλιών της…». Το απόσπασμα είναι από τη «Μαντάμ Μποβαρί» του Φλομπέρ και η περιγραφή αφορά την κεντρική ηρωίδα Εμα Μποβαρί. Ενώ έχουν υπάρξει πολλές κινηματογραφικές προσαρμογές του βιβλίου, όπως φυσικά και των περισσότερων κλασικών κειμένων της παγκόσμιας λογοτεχνίας, υπάρχει πάντα μια τεράστια απόσταση ανάμεσα στην περιγραφή του συγγραφέα και την ενσάρκωση του ήρωα ή της ηρωίδας από ηθοποιό. Αυτό ακριβώς το χάσμα επιχειρεί να γεφυρώσει ο καλλιτέχνης και θεωρητικός της λογοτεχνίας Μπράιαν Τζόζεφ Ντέιβις με το The Composites, μια εφαρμογή Tumblr που επιχειρεί να σχηματοποιήσει το πρόσωπο μερικών από τους διασημότερους κεντρικούς χαρακτήρες της παγκόσμιας λογοτεχνίας με βάση τις περιγραφές του κειμένου και όχημα ένα software που χρησιμοποιείται από τις αστυνομικές υπηρεσίες και μορφοποιεί τις περιγραφές μαρτύρων. Ο Ντέιβις εμπνεύστηκε το πρότζεκτ από μια αναφορά του γνωστού συγγραφέα αστυνομικής λογοτεχνίας Τζέιμς Ελρόι σ' ένα σύστημα συνδυασμού φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών με τίτλο «Identikits» κατά το οποίο ο μάρτυς ενός εγκλήματος καλείται να δει κάρτες (με διαφορετικές μύτες, μάτια, σχήματα προσώπου κ.ο.κ.) για να καταλήξει σε μια ιδανική σύνθεση. «Τη στιγμή που το διάβασα, μου ήρθε η ιδέα του συνδυασμού σκίτσων της Aστυνομίας με περιγραφές προσώπων στη λογοτεχνία» δηλώνει ο Ντέιβις. «Απορώ πώς δεν το είχε σκεφτεί κανείς ώς τώρα…».

Για τη δημιουργία των πορτρέτων, ο Ντέιβις αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το πρόγραμμα software των εγκληματολογικών υπηρεσιών Faces ID, το οποίο παρέχει στους χρήστες τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε 10.000 ατομικά χαρακτηριστικά. Κατόπιν, στράφηκε στη βιβλιοθήκη του, αναζητώντας τις πιο λεπτομερείς περιγραφές όσον αφορά στα χαρακτηριστικά προσώπου. Για να καλύψει τα αναπόφευκτα κενά στις περιγραφές (ο Ντέιβις παρατήρησε ότι συχνά οι συγγραφείς αγνοούν τη μύτη και τα αυτιά), χρειάστηκε να μαντέψει βασιζόμενος σε παράγοντες όπως η εποχή που γράφτηκε το κείμενο ή άλλα στοιχεία της πλοκής που θα μπορούσαν να σχετίζονται με την εξωτερική εμφάνιση των χαρακτήρων: «Πρόκειται τελικά για έναν συνδυασμό λογοτεχνικής θεωρίας, την οποία γνωρίζω αρκετά καλά, και εγκληματολογίας όπου είμαι σχεδόν άσχετος».

Ο αναπάντεχος αυτός συνδυασμός, πάντως, έχει μια ιδιαίτερη δυναμική που αγγίζει τα πιο συναρπαστικά στοιχεία της σύγχρονης κουλτούρας του remix, καθώς και τις προκαταλήψεις μας περί τέχνης και αυθεντικότητας. Σύμφωνα πάντα με τον δημιουργό αυτής της εφαρμογής, «η περιγραφή είναι πλέον στυλιστική επιλογή. Η κουλτούρα μας όμως βρίσκεται σ' ένα σημείο όπου η επιθυμία είναι τα πάντα να παρουσιάζονται σε υψηλή ανάλυση όπως λέμε. Η λογοτεχνία δεν έχει απαντήσει ικανοποιητικά σ' αυτή την επιταγή».

Οσο για την επιλογή των πορτρέτων που έχει ήδη δημιουργήσει, ο Ντέιβις εξηγεί ότι στράφηκε απλά στη βιβλιοθήκη του αναζητώντας συγγραφείς με όσο το δυνατόν πιο αναλυτικές περιγραφές της εξωτερικής φυσιογνωμίας των χαρακτήρων τους: «Στις περιπτώσεις που δε γνώριζα πολύ καλά το περιεχόμενο, αναγκάστηκα να «σκανάρω» τις σελίδες εν τάχει αναζητώντας λέξεις - κλειδιά («μάτια», «μαλλιά» κ.ο.κ.). Κάποια κείμενα τα έψαξα σε μορφή e-book, αλλά έτσι ένιωθα ότι κατά κάποιο τρόπο έκλεβα, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία για να επέμβω στην παραδοσιακή σχέση συγγραφέα - αναγνώστη». Ολες οι μέθοδοι όμως έχουν τους περιορισμούς τους, ειδικά όταν οι συγγραφείς δεν φημίζονται για την αναλυτική περιγραφή τους, όπως για παράδειγμα ο παροιμιακά λιτός, κοφτός και στακάτος στον λόγο του αμερικανός συγγραφέας Κόρμακ ΜακΚάρθι: «Τον προσπάθησα», δηλώνει ο Ντέιβις, «αλλά δεν μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα όταν το υλικό που έχεις για να δουλέψεις είναι περιγραφές του τύπου «Αντρας. Μετρίου αναστήματος. Δύο μάτια…».

πηγή: tanea.gr