Το παράξενο σχήμα της Γκάμπια και η ιστορία του

πηγή

Σύμφωνα με μια απόκρυφη ιστορία, τα σύνορα της χώρας σχηματίστηκαν όταν βρετανικά πλοία άρχισαν να βάλλουν οβίδες.



Η Γκάμπια, η μικρότερη χώρα στην αφρικανική ενδοχώρα, έχει σχήμα διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο κράτος στον κόσμο. Είναι μακριά και "κοκαλιάρικη", με μόλις 30 μίλια πλάτος στο πιο ευρύ της σημείο. Μοιάζει σαν κάποιος να έβαλε το δάχτυλο του στη Σενεγάλη, η οποία περιβάλλει την Γκάμπια από τρεις πλευρές. Το μόνο κομμάτι της χώρας που δεν συνορεύουν με τη Σενεγάλη είναι μια πολύ μικρή ακτογραμμή.

Πρόσφατα, στρατεύματα από τη Σενεγάλη και άλλων συμμαχικών κρατών της Δυτικής Αφρικής διέσχισαν τα σύνορα προς την Γκάμπια για να στηρίξουν τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο της μικροσκοπικής χώρας, μιας και ο προηγούμενος ηγέτης αρνήθηκε να παραχωρήσει την εξουσία. Ο πιο γρήγορος τρόπος για να φτάσει κανείς στο νότιο τμήμα της Σενεγάλης από τον βορρά είναι μέσω της Γκάμπια. Επομένως, γιατί υπάρχει η Γκάμπια;

Υπάρχει μια απόκρυφη ιστορία, με ρίζες στην αποικιακή ιστορία της Δυτικής Αφρικής, που αντιπροσωπεύει το ασυνήθιστο σχήμα και τη θέση της Γκάμπια. Τον 18ο και 19ο αιώνα, οι Γάλλοι και Βρετανοί αποικιοκράτες αγωνίζονταν για την εξουσία και τους πόρους σ' αυτήν την περιοχή, η οποία -μεταξύ άλλων- ήταν κέντρο για το εμπόριο σκλάβων. Οι Βρετανοί ενδιαφέρονταν και για την εξεύρεση μιας εύκολης διαδρομής στην ενδοχώρα, προς το Τιμπουκτού και τον μυθικό πλούτο του.

Ο ποταμός Γκάμπια ως δρόμος για το Τιμπουκτού - πηγή

Λίγα ποτάμια υπάρχουν στις ακτές της Δυτικής Αφρικής που διατρέχουν την ενδοχώρα προς την έρημο. Οι Γάλλοι ήλεγχαν τον ποταμό Σενεγάλη. Νοτιότερα, ο ποταμός Γκάμπια, ελέγχονταν από τους Βρετανούς. Όπως λέει η ιστορία, ένα βρετανικό πολεμικό πλοίο απλά ανέβηκε τον ποταμό, έριξε τις οβίδες του από κάθε πλευρά και διεκδίκησε τη γη που αυτές έφταναν. Το αποτέλεσμα ήταν μια χώρα σε σχήμα ποταμού.

Η ιστορία μπορεί να φαίνεται απίθανη, αλλά περιέχει ψήγματα αλήθειας: οι Βρετανοί αξίωσαν δικαιώματα επί του ποταμού Γκάμπια και το παράξενο σχήμα της χώρας προέκυψε από τη σύγκρουση μεταξύ των δύο αποικιακών δυνάμεων.

Η πρώτη ευρωπαϊκή δύναμη που έθεσε αξίωση επί του ποταμού Γκάμπια ήταν η Πορτογαλία. Άλλωστε το σύγχρονο όνομα της χώρας προέρχεται από την πορτογαλική λέξη "cambio", που σημαίνει "εμπόριο". Οι Βρετανοί άρχισαν να ταξιδεύουν στον ποταμό στα τέλη του 16ου αιώνα. Σε όλο τον 17ο αιώνα, βρετανικές, ολλανδικές και γαλλικές εμπορικές εταιρείες είχαν προσπαθήσει να εδραιώσουν την παρουσία τους στον ποταμό που σήμερα είναι η ακτή της Σενεγάλης και της Γκάμπια. Μερικές φορές μάλιστα, συγκρούονταν μεταξύ τους για τον έλεγχο των νησιών στα παραποτάμια στόμια. Ο ποταμός Γκάμπια και τα νησιά στο στόμιο του ήταν σημαντικά για την Βρετανία.

Ωστόσο, το μέγεθος της γης που ήλεγχε κάθε μια από τις αποικιακές δυνάμεις ήταν πολύ μικρό, συνήθως μόνο ένα νησί που τους επέτρεπε να ταξιδεύουν και να εμπορεύονται περαιτέρω στην ενδοχώρα, αλλά και να αποθηκεύουν τα προϊόντα που προορίζονταν για την Ευρώπη. Ακόμη και αν η Βρετανία είχε τον έλεγχο του ποταμού Γκάμπια, δεν ήλεγχε το μεγαλύτερο μέρος της γης στις όχθες του ποταμού, εκτός από μερικούς μικρούς οικισμούς και, μετά το 1826, μια λωρίδα ενός χιλιομέτρου στην βόρεια όχθη, που είχε παραχωρήσει ο βασιλιάς που κυβέρνησε την περιοχή.

Αλλά τον 19ο αιώνα, η Γαλλία άλλαξε τη στρατηγική της και άρχισε να προσπαθεί να ελέγξει περισσότερο την ενδοχώρα, κινούμενη από τους πιο βόρειους οικισμούς στα νότια, προς τον ποταμό Γκάμπια. Το 1888, προκειμένου να καθιερώσει μια τυπική ιδιοκτησία στους προμαχώνες της Γκάμπια, η Βρετανία έκανε τη Γκάμπια προτεκτοράτο. Μόλις η Γαλλία αναγνώρισε την βρετανική απαίτηση για τον έλεγχο του ποταμού και της περιοχής του, οι δύο αποικιακές υπερδυνάμεις άρχισαν τις διαπραγματεύσεις για το πού θα ήταν το σύνορο μεταξύ τους. Μια πρώιμη διαπραγμάτευση το έθεσε στα έξι μίλια βόρεια και νότια του ποταμού, και ανατολικά στο Yarbutenda, το πιο απομακρυσμένο σημείο πλεύσης του ποταμού.

Το Yarbutenda, περίπου 1904 - πηγή

Αυτό υποτίθεται ότι ήταν απλώς το σημείο εκκίνησης και μια κοινή αγγλο-γαλλική επιτροπή θα στέλνονταν για να χαρτογραφήσουν τα πραγματικά σύνορα. Αλλά όταν η επιτροπή έφθασε εκεί, το 1891, αντιμετώπισε την αντίσταση των τοπικών αρχόντων, των οποίων η γη χωριζόταν, μερικές φορές ακριβώς στη μέση. Η επιτροπή όμως είχε την υποστήριξη βρετανικών πλοίων που περιπολούσαν τον ποταμό.

Κάποια στιγμή, κατέβηκαν στις όχθες του ποταμού στρατιώτες με πυροβόλα από τρία πολεμικά πλοία σαν σημάδι του τι θα έπρεπε να περιμένουν οι αντάρτες σε περίπτωση οποιασδήποτε συνεχιζόμενης αντίστασης, αναφέρει μια πηγή. Άλλες πηγές κάνουν λόγο για τον βομβαρδισμό από τα βρετανικά πλοία της μικρής πόλης Kansala προκειμένου να φοβηθούν οι αντάρτες.

Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι Βρετανοί έβαλλαν από τα πλοία τους για να καθορίσουν τα σύνορα της Γκάμπια στη μέση της γαλλικής επικράτειας, τα σύνορα της χώρας δείχνουν αυτό που πραγματικά συνέβη: δύο αποικιακές δυνάμεις με τη χρήση βίας χώρισαν ένα κομμάτι του κόσμου σύμφωνα με μια παράξενη λογική της αποικιακής εξουσίας...