Χρειάστηκαν 700.000 άντρες και πάνω από 36 χρόνια για να ολοκληρωθεί το μαυσωλείο του πρώτου Κινέζου αυτοκράτορα Τσιν Σι Χουάνγκ (Qin Shi Huang), ένα συγκρότημα 57 τετ. χλμ, που φυλάσσεται από έναν τεράστιο στρατό από τερακότα.
Αρχικά, ίσως ήταν μέρος του σχεδίου του αρχηγού των ανταρτών Σιάνγκ Γιού (Xiang Yu), ή ίσως ήταν μια μετέπειτα σκέψη. Όπως και να έχει, η λεηλασία του μαυσωλείου του πρώτου αυτοκράτορα της Κίνας, καθώς έπεφτε η πόλη Ζιαν Γιανγκ, ήταν μια καλή οικονομική σκέψη. Αυτό που βρήκε ο Σιάνγκ Γιού και οι άντρες του στο μαυσωλείο ήταν ένας στρατός -αν και ήταν φτιαγμένος από πηλό. Τα όπλα του Στρατού από Τερακότα ήταν πραγματικά και πολύτιμα. Πολλά από αυτά είχαν χρησιμοποιηθεί σε μάχες και πλέον, ο Σιάνγκ Γιού σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει πολλά από αυτά και πάλι.
Μετά την είσοδό τους στους θαλάμους, που ήταν γεμάτοι με τους ακίνητους πολεμιστές από τερακότα, οι άνδρες του Σιάνγκ Γιού έβαλαν φωτιά στα βαριά ξύλινα στηρίγματα. Οι θάλαμοι κατέρρευσαν και οι στρατιώτες συντρίφθηκαν, εκεί που στέκονταν. Και τότε, ξεχάστηκαν για περισσότερο από δύο χιλιετίες.
Ανακαλύπτοντας τον Στρατό από Τερακότα
Εικόνα του 18ου αιώνα του Πρώτο Αυτοκράτορα της Κίνας, Qin Shi Huang, για τον οποίο κατασκευάστηκε ο Στρατός από Τερακότα
Ο Κινέζος ιστορικός της Δυναστείας των Χαν, Σίμα Τσιέν (Sima Qian), κατέγραψε αρκετές γενιές στη δεύτερη δυναστεία της Κίνας και περιέγραψε τον πλούσιο τάφο του πρώτου αυτοκράτορα ως ένα παλάτι εξοπλισμένο με μια μικρογραφία ολόκληρης της αυτοκρατορίας, με ποτάμια και λίμνες γεμάτα με πολλά γαλόνια υδραργύρου ώστε να μην στεγνώσουν ποτέ.
Όμως, ο Τσιέν δεν ανέφερε ποτέ τον Στρατό από Τερακότα. Ούτε κάποιος άλλος ιστορικός. Μέχρι την ανακάλυψή του από μια ομάδα αγροτών το 1974.
Στις αρχές του 1974, η κινεζική πόλη Σιάν (Xi’an) βίωνε μια ξηρασία και οι χωρικοί άνοιγαν πηγάδια έξω από την πόλη. Ένας από αυτούς, ο Yang Zhifa, χτύπησε κάτι στερεό, το οποίο αργότερα -αστειευόμενος- πέρασε για βάζο. Κατά κάποιο τρόπο -αν κανείς κρατήσει το κεφάλι ενός πολεμιστή από τερακότα ανάποδα- είναι σαν βάζο. Καθώς εμφανίζονταν περισσότερα κομμάτια, τα παιδιά έπαιζαν με τις γιγαντιαίες, διαλυμένες φιγούρες, ενώ πολλοί χωρικοί έπαιρναν βέλη που ήξεραν ότι μπορούσαν να τα πουλήσουν.
Αμέσως μετά των όσων είχαν βρεθεί, έφτασε ο Zhao Kangmin, ο επιμελητής ενός μικρού, δημοτικού μουσείου και αυτοδίδακτος μελετητής της αρχαιολογίας, ο οποίος κατάλαβε τη σημασία των αντικειμένων. Στο παρελθόν, είχαν εμφανιστεί πολλά μεμονωμένα αγάλματα. Ο ίδιος ο Zhao είχε δει πολλά από αυτά. Όμως τώρα, εδώ ήταν η πηγή τους. Ο Zhao πήρε τα κομμάτια στη συλλογή του και τα επανασυναρμολόγησε σε πολεμιστές. Ήταν σκεπτικός στο να δημοσιοποιήσει τα ευρήματα, φοβούμενος για την ασφάλεια τους. Όμως, ο Τύπος το είχε μάθει και σύντομα ξεκίνησε η πρώτη ολοκληρωμένη ανασκαφή.
Έτσι, ξεκίνησε η μεγαλύτερη ανασκαφή στη ζωντανή μνήμη.
Αρχαιολόγοι το 1980
Από τότε, εκτιμάται ότι υπάρχουν 7.000 ανθρώπινα ειδώλια. Πολλά έχουν ανασυγκροτηθεί από τα θραύσματά τους και έχουν στηθεί στο επιβλητικό σχηματισμό τους.
Ο Λάκκος Ένα, ο πρώτος και μεγαλύτερος από τους τέσσερις κύριους λάκκους που ανακαλύφθηκαν, έχει 11 διάδρομους, ο καθένας με τέσσερις στρατιώτες δίπλα-δίπλα, με συνολικά 6.000 ειδώλια. Το μοτίβο μιμείται τη δομή ενός παλατιού και οι μορφές στέκονται σε ένα είδος τελετουργικής φρουράς για τον εσωτερικό θάλαμο, όπου είναι τοποθετημένος ο αυτοκράτορας. Ο Λάκκος Δύο περιέχει άλογα και άμαξες, καθώς και άλλα ειδώλια. Ο Λάκκος Τρία περιέχει διοικητές και ο Τέταρτος είναι άδειος, μια ένδειξη ότι οι εργασίες συνεχίζονταν όταν πέθανε ο αυτοκράτορας.
Οι αρχαίοι συλητές δεν ήταν σχολαστικοί. Στους λάκκους παρέμειναν 40.000 χάλκινα όπλα, συμπεριλαμβανομένων των ξιφών, των άκρων από δόρατα, τις κεφαλές δοράτων με πέλεκυ και των βελών. Τα περισσότερα από τα ξύλινα αντικείμενα που δεν καήκαν έχουν αποσυντεθεί από τον καιρό. Όμως, τα ξύλινα εξαρτήματα είχαν ένα βερνίκι που εφαρμόζεται στο ξύλο και το οποίο κατέληγε στις λεπίδες και, τυχαία, το βερνίκι περιείχε χρώμιο, κάτι που εμπόδισε τη σκουριά.
Στις άκρες, οι στρατιώτες κοιτούν προς τα έξω, σε όλες τις κατευθύνσεις, σαν σε ένα προστατευτικό μέτωπο. Όμως, η πλειοψηφία των στρατιωτών κοιτάζει ανατολικά, προς το όρος Λι, το ιερό γεωγραφικό χαρακτηριστικό που ενέπνευσε την τοποθεσία του τάφου. Περίπου ένα μίλι δυτικά, βρίσκεται ο τύμβος με τα λείψανα του αυτοκράτορα. Ο προσανατολισμός προς την ανατολή ίσως ήταν μια αμυντική στάση. Η πολιτεία Τσιν ήταν το δυτικότερο από τα επτά πρώην βασίλεια και οποιαδήποτε εξέγερση εναντίον της κυριαρχίας του Τσιν θα ερχόταν από την ανατολή.
Δεδομένου του πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα για τη δυναστεία, κάτι τέτοιο ήταν προφητικό. Όμως, δε συμφωνούν όλοι ότι οι στρατιώτες ήταν επιφυλακτικοί για μια επίθεση.
Ανατομία του Στρατού από Τερακότα
Λεπτομέρεια σε μια από τις πανοπλίες του Στρατού
Η χημική σύσταση του πηλού που χρησιμοποιήθηκε στον Στρατό από Τερακότα υποδεικνύει ότι είναι ντόπιος. Πιθανότατα, η αφθονία τοπικά επηρέασε την επιλογή του υλικού. Επίσης, η τερακότα είναι ανθεκτική. Είναι πηλός που έχει επεξεργαστεί δια χειρός ή με χύτευση και χρησιμεύει στη μαζική παραγωγή. Οι εργάτες που έφτιαξαν τα πήλινα κεραμίδια για την κοντινή πόλη, υπέγραψαν με το όνομα των εργαστηρίων τους τους πολεμιστές. Η δομή που βλέπουμε στα πόδια των στρατιωτών, βασίζεται σε εκείνη των σωλήνων νερού που χρησιμοποιείται στην πόλη. Αρκετά καλούπια συνδυάστηκαν για να σχηματίσουν μέρη όπως τα πόδια, τα χέρια, τον κορμό, το κεφάλι και ούτω καθεξής. Μερικές από τις πολεμικές στάσεις θα ήταν ακόμη πιο επιβλητικές με τα όπλα στο χέρι.
Κάθε στρατιώτης έχει διαφορετικό στυλ. Οι μεγαλύτερες ποικιλίες απαντάται στα κεφάλια, καθώς υπάρχουν δέκα είδη. Ο αριθμός των πιθανών συνδυασμών για τη δημιουργία κάθε στρατιώτη ήταν χιλιάδες. Αν και υπάρχουν μερικές επαναλήψεις, το αποτέλεσμα είναι μια αξιοσημείωτη παραλλαγή. Υπάρχει ένας ευρέως διαδεδομένος μύθος ότι κάθε στρατιώτης ήταν το πορτρέτο ενός πραγματικού προσώπου. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ισχύει πλήρως, αν και χαρακτηριστικά όπως τα φρύδια ή τα μουστάκια εφαρμόστηκαν με το χέρι, δίνοντας λίγη προσωπικότητα στο κάθε ειδώλιο.
Μετά το ψήσιμο των ειδωλίων, ίσως εφαρμόστηκαν στρώματα βερνικιού, πρώτα διαυγή, έπειτα με χρώμα. Στη συνέχεια, ίσως βάφτηκαν τα κοστούμια με φωτεινό πράσινο, μπλε, κόκκινο, και το πρόσωπο λευκό με ρόδινα μάγουλα. Η μοβ βαφή ήταν συνθετική, μια καινοτομία χιλιάδες χρόνια μπροστά από την εποχή της.
Υπάρχουν γονατιστές φιγούρες, αλλά είναι πολύ λιγότερες από τους όρθιους. Αυτοί είναι τοξότες. Οι πεζοί έχουν δερμάτινο θώρακα. Επιπλέον, το ύψος ενός πολεμιστή αντιστοιχούσε στον βαθμό του. Έτσι, οι υψηλόβαθμοι ήταν μεγαλύτεροι από τους απλούς.
Ένα από τα δύο χάλκινα άρματα με τα άλογά του
Σε ένα βοηθητικό λάκκο, πιο κοντά στον κεντρικό τύμβο, οι ιπποκόμοι από τερακότα κλίνουν προς τους σκελετούς πραγματικών αλόγων που θυσιάστηκαν.
Παρά την καταστροφή από την φωτιά κατά τη διάρκεια της λεηλασίας από τους αντάρτες του Σιάνγκ Γιού, τα πρώτα κομμάτια των πολεμιστών είχαν ακόμα μια επίστρωση βαφής. Όταν όμως εκτέθηκαν στο οξυγόνο, σχεδόν αμέσως καταστράφηκε το χρώμα.
Πιστεύεται σε μεγάλο βαθμό ότι εκτός από το ότι είναι προσβάσιμος, ο στρατός είναι ανθεκτικός. Ο στρατός προοριζόταν να φυλάει το μαυσωλείο για 10.000 χρόνια, οπότε το ξύλο δε θα ήταν το κατάλληλο υλικό, αλλά ούτε και πραγματικά ανθρώπινα σώματα. Έγιναν πολλές ανθρώπινες θυσίες για τον τάφο, αλλά οι πήλινοι πολεμιστές έπρεπε να αντέξουν την αποσύνθεση. Γι' αυτό το λόγο, υπήρχε έτοιμη επιπλέον θωράκιση από ασβεστόλιθο. Επίσης, το να σκοτώσει κανείς τους στρατιώτες της αυτοκρατορίας, προκειμένου να φυλάξει έναν τάφο, προφανώς δεν ήταν σοφό. Όμως, δεν υπήρξε κανένας δισταγμός όσον αφορά τις ζωές των κατασκευαστών του τάφου, οι οποίοι δολοφονήθηκαν και θάφτηκαν μαζικά όταν ολοκλήρωσαν την κατασκευή του μαυσωλείου.
Κάθε πολεμιστής είναι ένα μοναδικό επίτευγμα
Η κοτσίδα παρέμεινε χαρακτηριστικό στην Κίνα μέχρι την απαγόρευσή του από την τελευταία δυναστεία
Οι αυτοκράτορες της επόμενης δυναστείας των Χαν είχαν επίσης περίτεχνους τάφους με πολεμιστές από τερακότα. Αλλά υπάρχει μια διαφορά: οι μεταγενέστεροι τάφοι χρησιμοποίησαν μινιατούρες. Μόνο ο Πρώτος Αυτοκράτορας έφτιαξε έναν κανονικό στρατό. Απ' όσο δε είναι γνωστό, πριν από τον Τσιν Σι Χουάνγκ, δεν υπήρχαν στρατιώτες από τερακότα. Σίγουρα, οι ηγέτες στις διάφορες κινεζικές πολιτείες είχαν περίτεχνους τάφους, με θυσίες ανθρώπων και ζώων και με πολλά αγαθά -όπως κρασιά, στολίδια, κεραμικά, όπλα, καμπάνες και τροχούς. Όμως η μοναδική πολυτέλεια του μαυσωλείου του Τσιν Σι Χουάνγκ αντανακλά, όχι μόνο τη δική του φημισμένη μεγαλοπρέπεια, αλλά και τους πόρους που έχει στη διάθεσή του.
Πρώτοι από αυτούς τους πόρους ήταν η ομάδα των εργατών. Ο ιστορικός Σίμα Τσιέν εκτιμά ότι για το μαυσωλείο εργάστηκαν 700.000 εργάτες. Από αυτούς, πολλοί ήταν φυλακισμένοι, συμπεριλαμβανομένων οφειλετών. Περίπου 30.000 οικογένειες μεταφέρθηκαν στην πρωτεύουσα για το έργο, το οποίο απαιτούσε ξυλουργούς, μεταλλουργούς και φυσικά, έμπειρους τεχνίτες του πηλού. Επίσης, προφανώς θα υπήρχε μια άλλη δύναμη που θα παρείχε τρόφιμα και άλλες υπηρεσίες στους εργάτες. Μια ανάλυση DNA των λειψάνων των εργατών δείχνει ότι υπήρχε εθνική ποικιλομορφία, πιθανότατα λόγω των διαφορετικών λαών του νεοσύστατου κινεζικού κράτους.
Συνολικά, χρειάστηκαν περίπου 36 χρόνια για να ολοκληρωθεί το τεράστιο μαυσωλείο.
Οι ανακαλύψεις στο μαυσωλείο δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί
Άποψη των στρατιωτών όπως φαίνεται από το μουσείο
Η ανασκαφή και η ανοικοδόμηση του Στρατού από Τερακότα συνεχίζονται. Ο ίδιος ντόπιος πηλός χρησιμεύει ως συνδετικό υλικό για τα θραύσματα και, δεκαετίες μετά, νέα ευρήματα συνεχίζουν να εμφανίζονται. Μακριά από τους τέσσερις λάκκους, υπάρχουν γλυπτά πολιτικών υποκειμένων του Τσιν, συμπεριλαμβανομένων κυβερνητικών αξιωματούχων, μουσικών και ακροβατών. Τα ειδώλια των ακροβατών είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα. Σε αντίθεση με τους πολεμιστές, οι αθλητές είναι όλοι χειροποίητοι και όχι συναρμολογημένοι από στερεότυπα τμήματα.
Οι Ακροβάτες από Τερακότα, που βρίσκονται κοντά στον κεντρικό τάφο, με την ρεαλιστική ανατομία
Αυτά τα ειδώλια εμφανίζουν μερικές από τις πρώτες ρεαλιστικές απεικονίσεις ανατομίας των οστών και των μυών. Είναι αμφιλεγόμενο, αλλά μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι έχουν επηρεαστεί από την τέχνη του ελληνόφωνου κόσμου. Άλλοι ερευνητές παραμένουν σκεπτικοί ότι περιπλανώμενοι καθηγητές τέχνης βρέθηκαν στην πρωτεύουσα του Τσιν εκείνη την εποχή. Κανείς όμως δεν αμφισβητεί ότι αυτοί οι καλλιτέχνες ήταν υποκείμενα του Τσιν.
Όμως, η εμφάνιση του Στρατού από Τερακότα αποδεικνύει μια διαφορετική ξένη εισαγωγή, αν και είναι από μια περιοχή πολύ κοντά στο Μεσαίο Βασίλειο. Η στολή αυτών των στρατιωτών -κοντός χιτώνας και χαλαρό παντελόνι- είναι δάνειο νομαδικών πολεμιστών πέρα από τα σύνορα των κινεζικών πολιτειών. Τέτοια ρούχα ήταν καλά για την ιππασία. Στην καταγωγή τους, οι ηγεμόνες του κράτους Τσιν -οι πρόγονοι του πρώτου αυτοκράτορα- ήταν εκτροφείς αλόγων για την Δυναστεία Τζόου (Zhou) της Κίνας. Παρά την άνοδό τους στην εξουσία, οι Τσιν δεν έχασαν ποτέ τη φήμη τους ως "ημι-βάρβαροι" -τουλάχιστον μεταξύ των αντιπάλων τους.
Η πρώτη αυτοκρατορία της Κίνας περιήλθε σε χαοτική κατάσταση μέσα σε τέσσερα χρόνια από το θάνατο του ιδρυτή της. Ο Σιάνγκ Γιού δεν καθιέρωσε τη δική του δυναστεία, αλλά βοήθησε να ανοίξει τον δρόμο στον αντίπαλό του, τον ιδρυτή της αυτοκρατορίας Χαν.
Ίσως, το πιο απίστευτο γεγονός για τον Στρατό από Τερακότα είναι το γεγονός ότι ό,τι έχει αποκαλυφτεί μέχρι σήμερα είναι μόνο ένα μικρό τμήμα. Μεγάλο μέρος του συγκροτήματος δεν μπορεί να εξερευνηθεί, επειδή έχουν χτιστεί πολλά πάνω από την έκτασή του.
Δεδομένου όμως του απροσδόκητου πλούτου του Στρατού, πρέπει να αναρωτιόμαστε τι μπορεί να παραμένει θαμμένο.
Φιγούρες που δεν έχουν ανασκαφτεί ακόμη
από: ati
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου