Χρονόμετρα ναυσιπλοΐας: Τα ρολόγια που άλλαξαν την πορεία της παγκοσμιοποίησης

Χρονόμετρο ναυσιπλοΐας του John Harrison, κατασκευάστηκε μεταξύ του 1761 και του 1800

 

Το ταξίδι μεταξύ των ζωνών ώρας μπορεί να είναι αποπροσανατολιστικό -τα ρολόγια, ακόμη και το πρόγραμμα του ύπνου πρέπει να προσαρμοστεί σε ένα νέο γεωγραφικό μήκος. Αυτό το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονοι ταξιδιώτες είχε σοβαρότερες επιπτώσεις τον 18ο αιώνα, μια εποχή έντονου ανταγωνισμού στην ανοικτή θάλασσα. Καθώς τα πλοία ταξίδευαν σε διαφορετικά γεωγραφικά μήκη, τα ρολόγια τους δεν μπόρεσαν να διατηρήσουν τον ακριβή χρόνο. Και μιας που ο υπολογισμός των χρονικών διαφορών ήταν ένας αξιόπιστος τρόπος προσδιορισμού των συντεταγμένων ενός πλοίου, η ελαττωματική τήρηση χρόνου είχε ως αποτέλεσμα πολλά πλοία να χάνονται και να καταστρέφονται. Η εφεύρεση σωστών χρονομέτρων ναυσιπλοΐας άλλαξε την πορεία της ναυσιπλοΐας και της πλοήγησης για πάντα.

 

 

 

Το χρονόμετρο Charles Frodsham, Λονδίνο, 1844 - 1860

 

Στις αρχές του 18ου αιώνα, οι ναυτικοί υπολόγιζαν το γεωγραφικό πλάτος χρησιμοποιώντας τον ήλιο και τα αστέρια. Ωστόσο, δεν υπήρχαν ακριβή μέσα για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους της θέσης του πλοίου. Ήταν γνωστό ότι οι συντεταγμένες μπορούσαν να υπολογιστούν μαθηματικά με τι χρήση δύο ακριβών χρόνων -ο ένας σε ένα γνωστό γεωγραφικό μήκος και ο άλλος σε ένα άγνωστο σημείο. Όμως, δεν μπορούσαν να βασιστούν στα εκκρεμή της εποχής, ειδικά όταν το πλοίο βρισκόταν στον ωκεανό. Μετά από αρκετές καταστροφές πλοίων λόγω της κακής πλοήγησης, η βρετανική κυβέρνηση προσέφερε ανταμοιβή ώστε να λυθεί το πρόβλημα του γεωγραφικού μήκους. Ο Νόμος του Γεωγραφικού Μήκους του 1714 προσέφερε 20.000 λίρες (26.302 δολάρια) σε οποιονδήποτε επινοούσε μια ακριβή μέθοδο υπολογισμού της θέσης ενός πλοίου με απόκλιση μισού βαθμού.

 

Ο Τζον Χάρισον (1693-1776)

 

Οι κατασκευαστές ρολογιών θέλοντας να κερδίσουν τα χρήματα, εφηύραν ένα χρονόμετρο ναυσιπλοΐας που θα δείχνει τον ακριβή χρόνο στο πλοίο. Τελικά, το βραβείο κέρδισε ο Άγγλος ξυλουργός και ωρολογοποιός Τζον Χάρισον και σ' αυτόν πιστώνεται η εφεύρεση του πρώτου ακριβούς χρονόμετρου ναυσιπλοΐας. Το 1728, ο Χάρισον άρχισε να κατασκευάζει το πρώτο του πρωτότυπο ρολόι, γνωστό ως H1. Μέχρι το 1736, οι διαχειριστές του βραβείου ενθουσιάστηκαν και θέλησαν να γίνει μια δοκιμή στη θάλασσα εκείνου του πρώτου μοντέλου. Ευχαριστημένος με τα αρχικά αποτελέσματα, ο Χάρισον έλαβε επιχορηγήσεις για να συνεχίσει να βελτιώνει τον μηχανισμό του για περισσότερη ακρίβεια. Έτσι, τις επόμενες δύο δεκαετίες, έφτιαξε τα μοντέλα H2 και H3. Αυτά τα μοντέλα χρησιμοποιούσαν ελατήρια και αντίβαρα, αντί για το κλασικό εκκρεμές. Ωστόσο, το χρονόμετρο και πάλι απέκλινε ελαφρώς.

 

Το εσωτερικό του H4 του Χάρισον

Όλα αυτά άλλαξαν στο τέταρτο μοντέλο του Χάρισον, το H4. Στα μέσα της δεκαετίας του 1750, ο εφευρέτης αποφάσισε να δημιουργήσει το επόμενο χρονόμεντρό του ως ρολόι, σε αντίθεση με τα προηγούμενα ογκώδη μοντέλα του. Το 1761, το διοικητικό συμβούλιο δοκίμασε το H4 σε ένα υπερατλαντικό ταξίδι. Τα αποτελέσματα ήταν συγκλονιστικά. Το ρολόι ήταν σχεδόν συγχρονισμένο. Φτάνοντας στην Τζαμάικα, το ρολόι έδειξε μόλις πέντε δευτερόλεπτα πίσω από την τοπική ώρα. Οι υπολογισμοί του γεωγραφικού μήκους που έγιναν με το ρολόι απέκλιναν παρά ένα ναυτικό μίλι. Όμως, το συμβούλιο και το αγγλικό κοινοβούλιο δεν πείστηκαν αμέσως για την ακρίβεια του ρολογιού. Χρειάστηκε ένα πέμπτο μοντέλο, το H5, και η προσωπική παρέμβαση του Βασιλιά Γεωργίου Γ' πριν ο Χάρισον λάβει το χρηματικό έπαθλο γι' αυτό το έργο ζωής.

 

Απόδοση του 1802 του Η4 του Χάρισον

Ο αντίκτυπος του ρολογιού της θάλασσας -ή του χρονομέτρου ναυσιπλοΐας, όπως έγινε γνωστό- ήταν τεράστιος. Για τους εξερευνητές του 18ου και του 19ου αιώνα, οι δυνατότητες πλοήγησης βελτιώθηκαν σημαντικά. Ο διάσημος εξερευνητής Τζέιμς Κουκ χρησιμοποίησε στα ταξίδια του ένα αντίγραφο του H4, θεωρώντας το εξαιρετικά ακριβές. Σήμερα, αν και τα ηλεκτρονικά συστήματα GPS έχουν αντικαταστήσει το χρονόμετρο, ορισμένοι ναυτικοί υποχρεούνται να μάθουν και αυτή τη μέθοδο. Σήμερα, τα χρονόμετρα συναντώνται στην παράδοση των ελβετικών ρολογιών, όπου ο όρος υποδηλώνει ακρίβεια.

Το H3 του Χάρισον

Το H5 του Χάρισον

 

από: my modern met