Erdapfel, η παλαιότερη, σκαλισμένη υδρόγειος του κόσμου

Δεν είναι όμως ακριβής.

 

 

Η παλαιότερη υδρόγειος, επίσημα γνωστή ως Erdapfel (στην κυριολεξία "Γεώμηλο", ή στην καθομιλουμένη η "πατάτα"), είναι ένα εντυπωσιακό και όμορφο τεχνούργημα, ακόμα κι αν η χαρτογραφική της επιστήμη απέχει. Η Erdapfel χρονολογείται από το 1492, πολύ πιο νέα από τις πρώτες υδρόγειους, αλλά, μέχρι στιγμής, η παλαιότερη που έχει ανακαλυφθεί.

Για να βρούμε τις πρώτες στρογγυλές παραστάσεις της Γης πρέπει να πάμε πίσω στην Αρχαία Ελλάδα, ενώ οι πρώτοι σφαιρικοί χάρτες του κόσμου δημιουργήθηκαν στον ισλαμικό κόσμο τον 13ο αιώνα ή και νωρίτερα. Όμως, πιστεύεται ότι τίποτα από αυτά δεν έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα. Εκτός από τις περιγραφές και τους χάρτες που ίσως κάλυπταν τις παλαιότερες σφαίρες, η Erdapfel είναι το παλαιότερο εναπομένον αντικείμενο.

 

Η θάλασσα μεταξύ Ευρώπης και Ασίας όπως απεικονίζεται στην Erdapfel

Η σφαίρα ονομάζεται και Behaim Globe και η κατασκευή της πιστώνεται στον Martin Behaim τον 15ο αιώνα. Ο Γερμανός Behaim ήταν γνωστός γεωγράφος, έμπορος, ναυτικός και φιλόσοφος. Μετά τα ταξίδια του στον τότε Γνωστό Κόσμο, σε μέρη όπως η Πορτογαλία και η Δυτική Ακτή της Αφρικής, επέστρεψε στην πατρίδα του την Νυρεμβέργη, όπου έπεισε το δημοτικό συμβούλιο να του αναθέσει να φτιάξει μια υδρόγειο.

Ο Behaim μπορεί να πιστώνεται την υδρόγειο, αλλά στην πραγματικότητα χρειάστηκαν μερικοί τεχνίτες για την ολοκλήρωση αυτού του έργου που είναι λίγο πιο κομψή από τις σημερινές χάρτινες υδρογείους. Είναι κατασκευασμένη από σκληρυμένες λινές λωρίδες οι οποίες σχηματίστηκαν γύρω από μια πήλινη σφαίρα και μετά τις αφαίρεσαν. Έπειτα, τα ευαίσθητα κομμάτια ενώθηκαν γύρω από ένα ξύλινο πλαίσιο.

Για να ολοκληρωθεί ο χάρτης στην επιφάνειά της χρειάστηκε μια μικρή ομάδα, όπως ο καλλιτέχνης Georg Glockendon, ο οποίος, μαζί με τον ζωγράφο Hans Storch, έκανε το πραγματικό έργο της απεικόνισης. Στη συνέχεια, ένας αντιγραφέας πρόσθεσε περίπου 2.000 τοπονύμια.

Ο Behaim ηγήθηκε της κατασκευής και παρείχε τις χαρτογραφικές πληροφορίες. Οι εικόνες που είχε για τον κόσμο ήταν από διάφορες πηγές, από την ιστορική γεωγραφία του Πτολεμαίου έως τις εξερευνήσεις του Μάρκο Πόλο. Αν και η υδρόγειος είναι αρκετά όμορφη ως αντικείμενο, η ακρίβειά της ως γεωγραφικό όργανο ήταν ξεπερασμένη ήδη από το 1492.

 

Η Erdapfel είναι καλυμμένη με όμορφες μικρές επεξηγηματικές λεπτομέρειες, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 100 μικροσκοπικών αντικειμένων και μορφών, όπως σημαίες, αγίους, βασιλιάδες στους θρόνους τους, ζώα -όπως ελέφαντες, καμήλες και παπαγάλοι-, φανταστικά θηρία -όπως ένα φίδι της θάλασσας και μια γοργόνα-, και βάρκες και βαμμένα ψάρια στις θάλασσες.

Όσον αφορά τις πραγματικές χαρτογραφημένες πτυχές, υπάρχει σχεδόν μια μεγάλη χερσαία μάζα, που αντιπροσωπεύει την Ευρασιατική ήπειρο, που περιβάλλεται από νησιά και ωκεανό. Το μέτρο των ακτών και η τοποθέτηση σημαντικών γεωγραφικών χαρακτηριστικών ήταν ανακριβή -ακόμη και για τα πρότυπα της εποχής-, ενώ στον κόσμο υπήρχαν στοιχεία όπως το Isle Saint Brendan, ένα φημισμένο, μυθικό νησί που δεν υπήρξε ποτέ.

 

Μια αναπτυγμένη άποψη της επιφάνειας του Erdapfel

Ο Behaim έδωσε την υδρόγειο στο δημοτικό συμβούλιο της Νυρεμβέργης, το οποίο την κράτησε μέχρι τον 16ο αιώνα, όταν τελικά την έδωσε πίσω στην -μάλλον αδιάφορη- οικογένεια του Behaim, η οποία την έβαλε σε μια αποθήκη. Αυτή η φαινομενική απάθεια της οικογένειας ίσως τελικά να έσωσε την Erdapfel, καθώς παρέμεινε ουσιαστικά ξεχασμένη μέχρι τον 19ο αιώνα, όταν ανακαλύφτηκε από τις νεότερες γενιές. Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι απόγονοι του Behaim την δάνεισαν στο Γερμανικό Εθνικό Μουσείο στη Νυρεμβέργη και το 1937 αγοράστηκε για το μουσείο -κατόπιν εντολής του ίδιου του Αδόλφου Χίτλερ-, ο οποίος την θεώρησε πολύ σημαντικό γερμανικό χειροποίητο αντικείμενο.

Από τότε, η Erdapfel παραμένει στο Γερμανικό Εθνικό Μουσείο, το οποίο σήμερα προσπαθεί να δημιουργήσει μια ψηφιακή εγγραφή της επιφάνειάς της. Ακόμα κι αν η υδρόγειος του Behaim παραμένει ένα κακό παράδειγμα χαρτογραφίας, συνεχίζει να ζει ως μια παράξενη και υπέροχη θέαση του κόσμου, όπως πιστεύαμε κάποτε ότι ήταν ο κόσμος μας.

 

από: atlas obscura