Πλαστά αρχαία αντικείμενα που έγιναν κατά την αρχαιότητα

Ο Αγαμέμνονας ενώ κρατάει το σκήπτρο του. Θραύσμα από το καπάκι αττικής ερυθρόμορφης λεκανίδας, 410-400 π.Χ.. Museo Nazionale Archeologico di Taranto.

Η πλαστογραφία της τέχνης και των αρχαιοτήτων δεν είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο. Χιλιάδες χρόνια πριν, λατρευτικά αντικείμενα, έργα τέχνης και συλλεκτικά κομμάτια αντιγράφονταν και πωλούνταν ως "αρχαία". Δείτε μερικά πλαστά αντικείμενα που έγιναν κατά την αρχαιότητα. Όσα απ' αυτά σώζονται σήμερα είναι και αυτά αρχαία αντικείμενα, αλλά τότε ήταν απλά απομιμήσεις.



Η μαύρη πέτρα από το ναό του Σαμάς

Το 1881, οι αρχαιολόγοι του Βρετανικού Μουσείου βρήκαν μια μαύρη πέτρα καλυμμένη με επιγραφές κατά την ανασκαφή του ναού του Σαμάς στην πόλη Σιπάρ στο σημερινό Ιράκ. Την ανακάλυψαν σε ένα νέο-Βαβυλωνιακό στρώμα (7ος-6ος αιώνας π.Χ.), αλλά σύμφωνα με την επιγραφή, δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Manishtushu, βασιλιά της Ακκάδ (περίπου 2.276-2.261 π.Χ.). Η επιγραφή κάλυπτε τις 12 πλευρές του μνημείου με μια έκθεση για το πώς ο βασιλιάς είχε πλημμυρίσει το ναό με δώρα και προνόμια και χρηματοδοτούσε μια εκτενή ανακαίνιση. Η τελευταία γραμμή της επιγραφής αναφέρει ότι "δεν είναι ψέμα, είναι πράγματι η αλήθεια...".

Αλλά η αλήθεια είναι αυτή. Πρόκειται όντως για ένα ψέμα, μια πλαστογραφία, που πιθανότατα παράχθηκε από τους ιερείς του ναού κατά την αρχαιότητα και για να δείξουν ότι ο ναός έχει πολλά προνόμια -και να δικαιολογήσουν οι ίδιοι το μεγάλο εισόδημα τους. Είναι κάτι σαν την Δωρεά του Κωνσταντίνου (ή Ψευδοκωνσταντίνειος Δωρεά. Ένα πλαστό ρωμαϊκό διάταγμα (έδικτο), το οποίο υποτίθεται ότι εξέδωσε ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α' το 324 μ.Χ., με το οποίο δώριζε στον Πάπα της Ρώμης Σιλβέστρο Α' και τους διαδόχους του την κυριαρχική και πνευματική εξουσία της Ρώμης, της Ιταλίας και όλης της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας), μόνο που αντί να είναι σε πάπυρο είναι σκαλισμένη σε πέτρα με ψεύτικη αρχαϊκή σφηνοειδή γραφή.


Το σκήπτρο του Αγαμέμνονα

Ξεκινώντας από την ελληνιστική εποχή -και συνεχίζεται εδώ και αιώνες-, τα καλύτερα έργα τέχνης στην αρχαία Ελλάδα ήταν δήθεν ομηρικής προέλευσης. Δεν είχαν μόνο αξία ως προς τη λογοτεχνική ή η ιστορική σημασία τους. Αυτά τα αντικείμενα ήταν τόσο διαδεδομένα, που δωρίζονταν και συλλέγονταν από τους ναούς ως θρησκευτικά κειμήλια. Πολλά από αυτά πιστεύεται ότι ήταν αφιερωμένα στους ναούς από τους ίδιους τους ομηρικούς ήρωες.

Ο Ρωμαίος συγγραφέας Lucius Ampelius απαριθμεί ομηρικές προσφορές στο ναό του Απόλλωνα στη Σικυώνα όπως η ασπίδα και το σπαθί του Αγαμέμνονα, ο μανδύας και ο θώρακας του Οδυσσέα, το τόξο και τα βέλη του Τεύκρου και τον αργαλειό της Πηνελόπης. Ομηρικά λατρευτικά αντικείμενα εμφανίζονται στην περιγραφή της Ελλάδα από τον γεωγράφο του 2ου αιώνα Παυσανία, με ένα αντικείμενο να έχει τραβήξει περισσότερο την προσοχή: το σκήπτρο του Αγαμέμνονα, που σφυρηλατήθηκε από τον ίδιο τον Ήφαιστο.

Υπήρχαν και άλλα αντικείμενα στο ναό που υποτίθεται είχαν γίνει από τον Ήφαιστο, αλλά ο Παυσανίας τα απορρίπτει ως προϊόντα απομίμησης επειδή ήταν χάλκινα. Το σκήπτρο είναι αυθεντικό κατά τον Παυσανία επειδή ήταν χρυσό, όπως άλλωστε το περιέγραψε ο Όμηρος.


Το ημερολόγιο του συντρόφου του Ιδομενέα

Υποτίθεται ότι το προσωπικό ημερολόγιο του συντρόφου (Δίκτυς ὁ Κρής, Dictys Cretensis Ephemeridos belli Trojani) του Ιδομενέα, βασιλιά και διοικητή των δυνάμεων της Κρήτης που πολέμησαν στη Τροία, είναι μια αυθεντική μαρτυρία του πολέμου. Η περιγραφή ήταν φτιαγμένη ώστε να πείσει το αρχαίο ακροατήριο ότι διάβαζαν ένα πραγματικό ημερολόγιο από τον Τρωικό Πόλεμο.

Όποιος έγραψε αυτό το βιβλίο (για την ακρίβεια αποτελείται από 6 βιβλία και υποτίθεται ότι είναι λατινική μετάφραση από τα ελληνικά) το έκανε πολύ αναχρονιστικό. Οι Έλληνες πίστευαν ότι ο Κάδμος εισήγαγε το φοινικικό αλφάβητο στην Ελλάδα, οπότε είναι λογικό ένα βιβλίο τόσο παλιό να γραφτεί στην φοινικική.


Ο Απόλλωνας του Piombino

Έχουν διασωθεί ελάχιστα αρχαία ελληνικά χάλκινα αγάλματα που όταν ένας χάλκινος κούρος βρέθηκε στα ανοικτά των ακτών της Τοσκάνης, κοντά στην πόλη Piombino το 1832, προκάλεσε αίσθηση. Το Λούβρο το άρπαξε και ο Απόλλωνας του Piombino, όπως έγινε γνωστό το άγαλμα, σύντομα βρέθηκε στις σελίδες κάθε τόμου της ιστορίας της τέχνης.

Αλλά υπήρχαν κάποια περίεργα πράγματα στο άγαλμα. Ο κορμός του, τα κυματιστά μαλλιά του, η έκφραση του προσώπου και το σχήμα των γραμμάτων στην επιγραφή στο αριστερό πόδι (που το αφιερώνει στην Αθηνά) δεν ήταν τυπικά του αρχαϊκού στυλ. Μια αποκατάσταση το 1842 έφερε στο φως μια πλάκα μέσα στο άγαλμα που ονόμαζε τους δύο γλύπτες που το έκαναν. Ο ένας ήταν από την Τύρο και ο άλλος από τη Ρόδο και έζησαν τον 1ο αιώνα π.Χ.. Η πλάκα έχει πλέον χαθεί.


Η Αφροδίτη του Ρισελιέ

Τα γνήσια μάρμαρα από τους μεγάλους γλύπτες της ελληνιστικής περιόδου ήταν πολύ σπάνια. Μερικοί Ρωμαίοι καλλιτέχνες έφτιαξαν μια μικρή περιουσία φτιάχνοντας αντίγραφα των πρωτότυπων. Μια υπογραφή όπως "Πραξιτέλης" και "Λύσιππος" θα μπορούσε να δώσει στα έργα τους την σφραγίδα του "αριστουργήματος".

Η Αφροδίτη του Ρισελιέ ήταν ένα τέτοιο γλυπτό. Η ντυμένη Αφροδίτη με τον Έρωτα βρίσκεται σήμερα στο Λούβρο, χρονολογείται στον 2ο αιώνα μ.Χ. και φέρει την υπογραφή του Πραξιτέλη, που έζησε τον 4ο αιώνα π.Χ., χαραγμένη πάνω του. Μερικοί ιστορικοί τέχνης πιστεύουν ότι η επιγραφή προστέθηκε μερικές εκατοντάδες χρόνια πριν το άγαλμα αγοραστεί από τον καρδινάλιο του 17ου αιώνα Ρισελιέ.


Ψεύτικες μούμιες

Οι μούμιες ζώων ήταν απαραίτητα λατρευτικά αντικείμενα για τις τελετουργίες λατρείας στην αρχαία Αίγυπτο. Οι θιασώτες αγόραζαν μούμιες από τους ναούς ως αναθήματα στους θεούς. Ήταν τόσο μεγάλη η ζήτηση που εκτρέφονταν γάτες, σκύλοι, μπαμπουίνοι, ταύροι και άλλα ζώα. Σε ένα από περισσότερα από τα 30 κέντρα λατρείας ζώων, τη νεκρόπολη της Σακκάρα, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν 8 εκατομμύρια μούμιες ζώων (κυρίως σκυλιά) που είχε ενταφιαστεί σε κατακόμβες από την 30η Δυναστεία (380-343 π.Χ.) έως τη ρωμαϊκή περίοδο. Εκτιμάται ότι οι μούμιες ζώων είναι 70.000.000!

Το 2015, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ εξέτασαν περισσότερες από 800 μούμιες από τη συλλογή του Μουσείου του Μάντσεστερ για να δουν τι περιείχαν. Οι Ακτίνες Χ και η αξονική τομογραφία αποκάλυψαν ότι το 1/3 από αυτές είχαν άθικτα ζώα, το άλλο 1/3 είχε απομεινάρια ζώων και 1/3 ήταν άδειες. Οι υποτιθέμενες μούμιες δεν ήταν τίποτα άλλο από λάσπη, μπαστούνια, κελύφη αυγών, κλπ.

Ακόμα και όταν η εποχή της λατρείας των αιγυπτιακών ζώων πέρασε οι μούμιες ήταν ακόμα τόσο περιζήτητες που ο κόσμος συνέχισε να φτιάχνει πλαστές. Κατά το Μεσαίωνα και την πρώιμη σύγχρονη εποχή, πίστευαν ότι οι μούμιες έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Τις κονιορτοποιούσαν και τις πουλούσαν ως βάμμα, ενώ οι καλλιτέχνες παρήγαγαν μια καφέ χρωστική ουσία.

Τον 19ο αιώνα, η Αιγυπτιομανία έφτασε στο ζενίθ της μετά τις ανακαλύψεις που έγιναν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο. Οι μούμιες ήταν μοδάτο και απαραίτητο αξεσουάρ για τους πλούσιους. Δύο μικρές μούμιες στη συλλογή του Βατικανού πιστεύεται ότι είναι από εκείνη την περίοδο των πλαστών. Οι αξονικές τομογραφίες, οι ακτινογραφίες και οι εξετάσεις DNA έδειξαν ότι μέσα στους γνήσιους αιγυπτιακούς επιδέσμους υπήρχαν ένα τυχαίο συνονθύλευμα ανθρώπινων οστών από τον Μεσαίωνα και ένα καρφί του 19ου αιώνα.

από: mental floss