Οι Στύλοι της Πανώλης

Ο Στύλος της Πανώλης στην Βιέννη

Έχουμε συνηθίσει να γιορτάζουμε τις στρατιωτικές νίκες. Όμως, και μια νίκη εναντίον ενός κοινού εχθρό, όπως μια ασθένεια, είναι εξίσου σημαντική, ειδικά σε παλαιότερες εποχές, όταν ο ανθρώπινος πληθυσμός αποδεκατιζόταν από κύματα δολοφονικών επιδημιών.



Τέτοιες στιγμές, οι άνθρωποι αναζητούν απεγνωσμένα θεραπείες και προσεύχονται στον Θεό για σωτηρία. Κάποιες πόλεις μπορούσαν να χτίσουν μεγάλες εκκλησίες, όπως ο Καθεδρικός Ναός της Αγίας Μαρίας της Υγείας (Santa Maria della Salute) στην Βενετία, κατασκευάστηκαν μετά από την πανούκλα του 1629–1631. Άλλες πόλεις ανήγειραν επιτύμβιες στήλες. Η πιο διάσημη από αυτές είναι ο Στύλος της Πανώλης, Pestsäule στα αυστριακά, στην Βιέννη της Αυστρίας.

Η Βιέννη, λόγω της θέσης στον ποταμό Δούναβη, ήταν σημαντικό εμπορικό σταυροδρόμι μεταξύ ανατολής και δύσης. Αυτό εξέθεσε τους κατοίκους της στις επιδημίες της πανώλης από τον 14ο αιώνα. Όντας μια πόλη εμπόρων, ο ποταμός ήταν γεμάτος με αποθήκες ρούχων, χαλιών και σιτηρών, που έμεναν εκεί για μήνες, και τα οποία λυμαίνονταν αρουραίοι. Η πόλη ήταν πυκνά χτισμένη, χωρίς δημόσια αποχέτευση ή αποχετευτικό σύστημα. Οι πολίτες πετούσαν τα απόβλητά τους στο ποτάμι ή στους δρόμους, όπου σχηματίζουν ολόκληρα βουνά σκουπιδιών.

Ο Στύλος της Πανώλης στην Βιέννη

Βέβαια, οι συνθήκες διαβίωσης ήταν ανθυγιεινές σε όλη τη μεσαιωνική Ευρώπη και αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η πανώλη επισκεπτόταν συχνά την Ευρώπη. Το 1697, η ασθένεια χτύπησε την κατοικία των αυστριακών ηγεμόνων του Αψβούργων. Όπως πολλές επιδημίες, η ασθένεια εμφανίστηκε πρώτα στις φτωχές περιοχές και σύντομα εξαπλώθηκε στον πιο πλούσιο πληθυσμό. Καθώς ο αριθμός των λοιμώξεων αυξανόταν, ο αυτοκράτορας Λεοπόλδος Α' της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας εγκατέλειψε την πόλη, αλλά η ακολουθία του δεν έμεινε απρόσβλητη από την ασθένεια.

Τουλάχιστον 76.000 άνθρωποι πέθαναν από την ασθένεια στη Βιέννη, ένας φοβερός αριθμός για μια πόλη με μόλις 110.000 κατοίκους. Τα πτώματα μεταφέρονταν έξω από την πόλη και καίγονταν σε μεγάλους ανοιχτούς λάκκους. Για αυτή την φρικτή δουλειά έψαξαν εθελοντές, αλλά όλο και λιγότεροι άνθρωποι εμφανίζονταν από τον φόβο ότι θα νοσήσουν. Τελικά, άνοιξαν τις φυλακές και όσοι ήταν καταδικασμένοι σε ισόβια αναγκάστηκαν να κάνουν αυτό το φρικτό έργο. Ακόμη και οι γιατροί και οι θεραπευτές έγιναν σπάνιοι και μερικές φορές μεταφέρονταν με την βία στα νοσοκομεία, με τα χέρια δεμένα, για να μπορέσουν να ξεφύγουν.

Ο Στύλος της Πανώλης στην Βιέννη

Όταν τελικά εξαφανίστηκε η επιδημία, οι αρχές της πόλης δεσμεύτηκαν να αναγείρουν ένα στύλο αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα. Την ίδια χρονιά εγκαινιάστηκε μια ξύλινη στήλη κορινθιακού ρυθμού, με την Αγία Τριάδα και εννέα γλυπτούς αγγέλους. Το 1687, ο στύλος αντικαταστάθηκε από έναν πέτρινο.

Οι Στύλοι της Πανώλης ήταν κοινό χαρακτηριστικό σε πολλές αυστριακές πόλεις και κωμοπόλεις το τελευταίο μισό του 17ου αιώνα. Συνήθως, κατά τη διάρκεια της πανούκλας, οι στύλοι ήταν ξύλινοι και χρησιμοποιήθηκαν για θρησκευτικές τιμωρίες (λιθοβολισμό, μαστίγωμα, κλπ). Αν μια τέτοια στήλη είχε επιτυχία, την αντικαθιστούσαν από ένα μόνιμο μνημείο, που συνήθως αφιερωνόταν στην Αγία Τριάδα ή την Παναγία. Οι Στύλοι έγιναν δημοφιλείς καλλιτεχνικές φόρμες, ενώ πολλές σχεδιάστηκαν από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Ludovico Ottavio Burnacini και τον Αυστριακό αρχιτέκτονα και γλύπτη, Johann Bernhard Fischer von Erlach. Τα γλυπτά στη βάση του Στύλου στην Βιέννη σχεδιάστηκαν από τον Fischer. Ο Burnacini συνεισέφερε τα γλυπτά των αγγέλων, καθώς και τον γονατιστό αυτοκράτορα Λεοπόλδο.

Ο Στύλος της Πανώλης στο Κόσιτσε

Όμως, και άλλες ευρωπαϊκές πόλεις δημιούργησαν τους δικούς τους Στύλους. Υπάρχει ένας στο Κόσιτσε της Σλοβακίας, που τιμά το τέλος της πανώλης του 1709-19, και ένας άλλος στην πόλη Kutná Hora στην Τσεχική Δημοκρατία, που ανεγέρθηκε περίπου την ίδια εποχή. Στην πλατεία της Παλιάς Πόλης της Πράγας υπήρχε ακόμη ένας, που ανεγέρθηκε το 1650, αλλά κατεδαφίστηκε το 1918, καθώς θεωρήθηκε ως σύμβολο των Αψβούργων.

Ο Στύλος της Πανώλης στην Kutná Hora

από: amusing planet