Ο Μέγας Αλέξανδρος δημιούργησε μια από τις πιο εκτεταμένες αυτοκρατορίες που έχει δει ποτέ ο κόσμος, η οποία κατέρρευσε αμέσως μετά από τον πρώιμο θάνατό του, σε ηλικία 32 ετών. Όμως, αν είχε ζήσει, θα συνέχιζε να κατακτά;
Μια συνομιλία του Jonny Wilkes του BBC History Revealed με τον Πολ Κάρτλεντζ για το τι θα είχε γίνει αν ο Μέγας Αλέξανδρος δεν είχε πεθάνει τόσο νέος.
Λίγοι ηγέτες σε όλη την ιστορία, αν υπάρχουν, μπορούν να συγκριθούν με τον Μέγα Αλέξανδρο από την άποψη του στρατιωτικού του μυαλού, της ηγεσίας του σαν πολεμιστής και των κατακτήσεών του. Ο Μακεδόνας βασιλιάς έχτισε μια αυτοκρατορία από την Ελλάδα και την Αίγυπτο μέχρι την ινδική υποήπειρο, και άλλαξε για πάντα τον αρχαίο κόσμο εισάγοντας μια νέα ελληνιστική εποχή του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής επιρροής. Και όλα αυτά, μέχρι τη στιγμή του θανάτου του, μόλις 32 ετών, γεγονός που αναγκάζει κάποιον να αναρωτιέται, "τι θα μπορούσε να είχε κάνει ακόμη αν είχε συνεχίσει ή ζούσε περισσότερο;".
Ο Αλέξανδρος έφτασε μέχρι το Παντζάμπ -στο σημερινό Πακιστάν και την βορειοδυτική Ινδία- λιγότερο από μια δεκαετία μετά από την επιτυχημένης εισβολής του στην Περσική Αυτοκρατορία το 334 π.Χ. Εκεί, ο στρατός του, ο οποίος δεν είχε γευτεί ποτέ την ήττα, αντιμετώπισε την σκληρότερη δοκιμασία εναντίον του από τους καλά οπλισμένους άνδρες και πολεμικούς ελέφαντες του βασιλιά Πώρου του ινδικού βασιλείου της Παουράβα. Οι Μακεδόνες κέρδισαν τη Μάχη στον Υδάσπη ποταμό, αλλά με πολλές απώλειες -ανάμεσά τους και το αγαπημένο άλογο του Αλεξάνδρου, τον Βουκεφάλα- αλλά ο Μακεδόνας βασιλιάς επέλεξε να προχωρήσει.
"Ο Αλέξανδρος είχε την εντύπωση ότι βρισκόταν κοντά στον 'Ωκεανό', το μεγάλο ποτάμι που πίστευαν ότι περιβάλλει την 'οικουμένη'", λέει ο Κάρτλεντζ. "Ο δάσκαλός του, ο Αριστοτέλης, δεν του είχε πει για την Κίνα, καθώς δεν το γνώριζε ούτε ο ίδιος".
Αν ο Αλέξανδρος είχε πάει προς τα ανατολικά, θα συναντούσε τους Κινέζους στην "περίοδο των εμπόλεμων κρατών" και θα συναντούσε το ισχυρό κράτος των Τσιν, το οποίο έναν αιώνα αργότερα ένωσε όλη την Κίνα. Ωστόσο, ούτως ή άλλως, ήταν απίθανο να έφτανε στην Κίνα, λέει ο Κάρτλεντζ. Μετά από χρόνια εκστρατείας, σε άγνωστα εδάφη και μακριά από την πατρίδα τους, οι άντρες του Αλέξανδρου αρνήθηκαν να συνεχίσουν.
"Ο Αλέξανδρος δοκίμασε τα πάντα: απειλές, εξευτελισμούς, υποσχέσεις, αυτο-μαστίγωμα, ψεύτικη ή κανονική ασθένεια. Αφού και αυτός ο συνδυασμός, βασιζόμενος στην αύρα του, δεν τα κατάφερε, σαφώς δεν υπήρχε περίπτωση να συνεχίσει", λέει ο καθηγητής. "Αλλά φαίνεται να πήρε εκδίκηση: δεν χρειάστηκε να επιστρέψει στην Περσία μέσω του σύγχρονου Μπαλουχιστάν κατά μήκος του Περσικού Κόλπου, όπου οι μάχες και οι ασθένειες προκάλεσαν θανάτους χιλιάδων στρατιωτών του".
Ο Αλέξανδρος επέστρεψε στην Βαβυλώνα, όπου πέθανε το 323 π.Χ., σε ηλικία 32 ετών. Αν είχε ζήσει, σχεδόν σίγουρα θα είχε αρχίσει να διασφαλίζει τις κατακτήσεις του, ενώ θα προετοίμαζε ακόμη μια εισβολή, αυτήν την φορά στην Αραβία. "Δεν ήταν ο καλύτερος διαχειριστής του κόσμου, αλλά μάλλον ο καλύτερος κατακτητής", λέει ο Κάρτλεντζ, αλλά η ίδρυση της αυτοκρατορίας του βασίστηκε απόλυτα στην αποτελεσματική διοίκηση, καθώς, η προσθήκη περαιτέρω εδαφών θα άπλωνε περισσότερο τους πόρους και τον στρατό του.
Ο Αλέξανδρος εναντίον του βασιλιά Πώρου
Ο Αλέξανδρος έδειχνε να προτιμά την ελίτ από τις αιχμαλωτισμένες περιοχές ως σατράπες και για στρατιωτικούς αξιωματούχους -σε αντίθεση με τους Μακεδόνες ή τους άλλους Έλληνες.
"Είχε δει τη σοφία να εκχωρήσει κάποια τοπική αυτοδιοίκηση. Αμέσως μετά τη μάχη στον Υδάσπη, ο Αλέξανδρος έδωσε στον ηττημένο Πώρο την κατακτημένη περιοχή του, και μάλιστα πρόσθεσε περισσότερη", λέει ο καθηγητής, κάτι που σήμαινε την διατήρηση μιας ισχυρής παρουσίας στην περιοχή μέσω ενός πληρεξούσιου.
"Το 321 π.Χ., ο Τσαντραγκούπτα Μαουρύα (ή Σανδροκόττος ή Σανδράκοττος ή Ανδροκόττος, όπως είναι γνωστός στην αρχαιοελληνική γραμματεία, ο ιδρυτής της ινδικής Αυτοκρατορίας των Μαουρύα και ο πρώτος αυτοκράτορας που ένωσε την Ινδία σε ένα ενιαίο κράτος) ίδρυσε το βασίλειο των Μαουρύα, κάτι που ο Αλέξανδρος ενθάρρυνε ενεργά. Με άλλα λόγια, ο Αλέξανδρος προείδε -σε μικρογραφία- το σύστημα των "βασιλιάδων πελατών" της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, υφισταμένους δηλαδή που σε μεγάλο βαθμό ήταν ανεξάρτητοι τοπικοί ηγεμόνες που λειτουργούσαν στο περιθώριο της αυτοκρατορίας".
Αν και αυτό θα διευκόλυνε τον καθημερινό έλεγχο της αυτοκρατορίας του, η ενσωμάτωση ξένων στις διοικητικές και στρατιωτικές της δομές προκάλεσε μεγάλη δυσαρέσκεια μεταξύ των Μακεδόνων. Ο Αλέξανδρος, για να επιβάλει τη θέλησή του, τιμωρούσε αδίστακτα. "Ωστόσο, ο κακός χειρισμός του παιδικού του φίλου Άρπαλου -τον οποίο αρχικά όρισε θησαυροφύλακα ολόκληρης της αυτοκρατορίας, στη συνέχεια απέλασε, έπειτα τον επανατοποθέτησε και ο οποίος τελικά διέφυγε στην Ελλάδα (με 5.000 τάλαντα του ταμείου, και έχοντας μαζί του 6.000 μισθοφόρους)- υποδηλώνει ότι ο Αλέξανδρος δεν ήταν υπεράνω του ολέθριου νεποτισμού".
Με την αυτοκρατορία του να διοικείται από διορισμένους και βασιλιάδες πελάτες, ο Αλέξανδρος θα μπορούσε να επικεντρωθεί στην επέκταση. Η επιθυμία του να κατευθυνθεί περισσότερο προς την ανατολή μπορεί να έχει σφραγιστεί, αλλά είχε πολλούς στόχους. Μετά την Αραβία, μπορούσε να γυρίσει δυτικά. Ωστόσο, "όχι προς την Ρώμη", υποστηρίζει ο καθηγητής. "Μέχρι το 265 π.Χ., η Ρώμη συνέχιζε να μάχεται να ισχυροποιηθεί, και μάλιστα, οι Ρωμαίοι κατέλαβαν όλη την Ιταλία τον 1ο αιώνα π.Χ.".
Μια πιο δελεαστική πρόταση για τον Αλέξανδρο θα ήταν η Καρχηδόνα, στην βόρεια ακτή της Αφρικής. Ο καθηγητής λέει, "Οι Αθηναίοι είχαν ήδη σκεφτεί να τους κατακτήσουν στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. και ο Διονύσιος Α' ο Πρεσβύτερος, τύραννος των Συρακουσών (405-367 π.Χ.), κατάφερε να διώξει τους Καρχηδόνιους από τη Σικελία. Ο Αλέξανδρος μπορεί να είχε σκεφτεί αυτήν την πιθανότητα".
Όταν η όρεξή του για κατάκτηση θα είχε κορεστεί, αν μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο, το ζήτημα της διαδοχής θα ήταν υψίστης σημασίας. Θα μπορούσε η αυτοκρατορία να επιβιώσει χωρίς την αύρα του Αλεξάνδρου;
Ο Κάρτλεντζ δεν είναι σίγουρος. "Νομίζω ότι η αυτοκρατορία θα είχε διαλυθεί ή θα είχε κλαπεί, ανεξάρτητα από το πόσο καιρό θα ζούσε ο Αλέξανδρος. Όμως, αν είχε ζήσει αρκετό καιρό για να καταστήσει σαφές ποιος θα τον διαδεχόταν και είχε προετοιμάσει αυτό το άτομο για να αναλάβει, τότε ο Αλέξανδρος θα είχε προλάβει το ξέσπασμα των πολέμων μεταξύ των διαδόχων του".
Ο Πολ Κάρτλεντζ (Paul Cartledge) είναι καθηγητής Ελληνικής Ιστορίας στη Σχολή Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, όπου διδάσκει από το 1979, και έχει τιμηθεί με το παράσημο του Χρυσού Σταυρού του Τάγματος Αριστείας και Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας.
από: historyextra.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου