Πώς προέκυψαν τα δύο αυτά έθιμα του Πάσχα;
Βασικά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Πότε καθιερώθηκε ο εορτασμός του Πάσχα;
Ο Μέγας Κωνσταντίνος
Ο Ιησούς σταυρώθηκε κατά τη διάρκεια του εορτασμού του Πάσχα των Εβραίων και αναστήθηκε αμέσως μετά. Οπότε ήταν λογικό να γιορτάσουμε αυτά τα γεγονότα πολύ κοντά. Το εβραϊκό Πάσχα εορταζόταν σύμφωνα με το εβραϊκό σεληνιακό ημερολόγιο που δεν συσχετίζονταν με το ιουλιανό ηλιακό ημερολόγιο, προκαλώντας έτσι σύγχυση.
Το 325 μ.Χ., ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας που ασπάστηκε τον Χριστιανισμό, αποφάσισε να αναλάβει την επίλυση του θέματος. Έτσι, συγκάλεσε την πρώτη Σύνοδο ή Α' Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια, όπου αποφασίστηκε ότι η Ανάσταση του Χριστού ήταν πολύ σημαντική για να συνδεθεί με την γιορτή μιας άλλης πίστης. Οι ημέρες που ακολουθούν το χειμερινό ηλιοστάσιο γίνονται σταδιακά όλο και πιο μεγάλες, οπότε αυτό παρείχε τον ιδανικό συμβολισμό για την Ανάσταση του Χριστού, «το φως του κόσμου», όπως διευκρινίζεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη. Έτσι, ο Μέγας Κωνσταντίνος αποφάσισε ότι το Πάσχα έπρεπε να εορτάζεται κοντά σε μια παρόμοια σημαντική χρονική περίοδο στο ηλιακό έτος: την Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία.
Τα αυγά και τα κουνέλια
Το 325 μ.Χ., ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας που ασπάστηκε τον Χριστιανισμό, αποφάσισε να αναλάβει την επίλυση του θέματος. Έτσι, συγκάλεσε την πρώτη Σύνοδο ή Α' Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια, όπου αποφασίστηκε ότι η Ανάσταση του Χριστού ήταν πολύ σημαντική για να συνδεθεί με την γιορτή μιας άλλης πίστης. Οι ημέρες που ακολουθούν το χειμερινό ηλιοστάσιο γίνονται σταδιακά όλο και πιο μεγάλες, οπότε αυτό παρείχε τον ιδανικό συμβολισμό για την Ανάσταση του Χριστού, «το φως του κόσμου», όπως διευκρινίζεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη. Έτσι, ο Μέγας Κωνσταντίνος αποφάσισε ότι το Πάσχα έπρεπε να εορτάζεται κοντά σε μια παρόμοια σημαντική χρονική περίοδο στο ηλιακό έτος: την Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία.
Τα αυγά και τα κουνέλια
Ένα από τα έθιμα του Πάσχα είναι τα κόκκινα αυγά, τα οποία συνδέονται και με την αναζωογόνηση μιας και από αυτό προκύπτει ζωή. Τα αυγά ήταν προχριστιανικό έθιμο, καθώς είχαν χρησιμοποιηθεί ως σύμβολο από Αγγλοσάξονες παγανιστές -ίσως και νωρίτερα- για να γιορτάζουν την άνοιξη. Ο ακριβής προσδιορισμός του πότε άρχισε η σύνδεση μεταξύ του Πάσχα και του άδειου κελύφους ως μεταφορά για τον τάφο του Χριστού αφθονούν.
Τα αυγά είναι από τις τροφές των οποίων η κατανάλωση απαγορεύεται κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, την περίοδο της νηστείας των 40 ημερών, του στοχασμού και της μετανοητικής προετοιμασίας μέχρι το Πάσχα. Στον Μεσαίωνα, ο κόσμος έβραζε τα αυγά που γεννούσαν οι κότες κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής για να τα διατηρήσει, έτσι ώστε, όταν θα έφτανε η Κυριακή του Πάσχα, θα επέστρεφαν στο μενού.
Τα αυγά όμως δεν χρησιμοποιούνταν μόνο ως τροφή. Στον Μεσαίωνα και πάλι, στα χωριά, υπήρχε το έθιμο του "pace-egging", όπου ομάδες με κοστούμια τριγυρνούσαν ψάχνοντας αυγά στα χωριά τα οποία έδιναν ως προσφορές στην εκκλησία την Μεγάλη Παρασκευή.
Πολλά από αυτά ήταν βαμμένα, μια πρακτική πραγματικά αρχαία. Το κόκκινο χρησιμοποιήθηκε για να συμβολίσει το αίμα του Χριστού, πρώτα από τους πρώτους Χριστιανούς και μετά από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Όμως, στις γερμανικές περιοχές, τα έβαφαν πράσινα και τα κρεμούσαν σε δέντρα την "Maundy Thursday", δηλαδή την Μεγάλη Πέμπτη. Στην Αγγλία, συχνά τα έβραζαν με κρεμμύδια -το Πάσχα του 1290, ο Βασιλιάς Εδουάρδος Α' αγόρασε 450 αυγά για να τα διακοσμήσει με χρώματα ή φύλλα χρυσού για να τα μοιράσει στο αρχοντικό του.
Πολλά από αυτά ήταν βαμμένα, μια πρακτική πραγματικά αρχαία. Το κόκκινο χρησιμοποιήθηκε για να συμβολίσει το αίμα του Χριστού, πρώτα από τους πρώτους Χριστιανούς και μετά από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Όμως, στις γερμανικές περιοχές, τα έβαφαν πράσινα και τα κρεμούσαν σε δέντρα την "Maundy Thursday", δηλαδή την Μεγάλη Πέμπτη. Στην Αγγλία, συχνά τα έβραζαν με κρεμμύδια -το Πάσχα του 1290, ο Βασιλιάς Εδουάρδος Α' αγόρασε 450 αυγά για να τα διακοσμήσει με χρώματα ή φύλλα χρυσού για να τα μοιράσει στο αρχοντικό του.
Το πώς όμως οι Ορθόδοξοι κατέληξαν στο κόκκινο χρώμα, δεν
είναι ξεκάθαρο. Οι εξηγήσεις που υπάρχουν, είναι πολλές. Μία από τις
πιο αποδεκτές είναι πως το κόκκινο συμβολίζει το αίμα και τη θυσία του
Ιησού. Οι άλλες ερμηνείες, έχουν πρωταγωνίστριες την Παναγία, τη Μαγδαληνή και μία δύσπιστη ανώνυμη γυναίκα. Η εξήγηση που δίνεται συχνά, λέει ότι η Παναγία πήρε ένα καλάθι
αυγά και τα πρόσφερε στους φρουρούς Του Υιού της, ικετεύοντάς τους να
του φέρονται καλά. Όταν τα δάκρυά της έπεσαν πάνω στα αυγά, αυτά
βάφτηκαν κόκκινα. Μια άλλη ιστορία συνδέει το κόκκινο με τη Μαρία Μαγδαληνή. Όταν
ο Ρωμαίος αυτοκράτορας ενημερώθηκε για την Ανάσταση του Χριστού, τη
θεώρησε τόσο απίθανη "όσο και το να βαφτούν τα αυγά κόκκινα". Τότε, η Μαρία
Μαγδαληνή χρωμάτισε μερικά αυγά κόκκινα και του τα πήγε για να του
επιβεβαιώσει το γεγονός. Μία παραλλαγή της παραπάνω ιστορίας, θέλει μία γυναίκα να μην
πιστεύει την είδηση της Ανάστασης του Ιησού και να λέει, "Όταν τα αυγά
που κρατώ θα γίνουν κόκκινα, τότε θα αναστηθεί και ο Χριστός".
Έπειτα, τα αυγά βρήκαν το δρόμο τους και σε παιχνίδια. Υπάρχουν αναφορές που λένε ότι ο Γερμανός Προτεστάντης μεταρρυθμιστής Μαρτίνος Λούθηρος οργάνωσε κυνήγι αυγών στην εκκλησία του, κυρίως για να διδάξει την Ανάσταση του Χριστού στους μαθητές του που ανακάλυψαν τον αναστημένο Χριστό το πρωί του Πάσχα.
Με κάποιο τρόπο, τα αυγά των παιχνιδιών άρχισαν να συνδυάζονται με κουνέλια και λαγούς, μέσα στα οποία έβαζαν τα αυγά. Και τα δύο ήταν αρχαία σύμβολα της αναγέννησης της άνοιξης, οι δε λαγοί συσχετίστηκαν ιδιαίτερα με εποχιακές τελετές λόγω της γονιμότητάς τους. Όμως η ιδέα του "πασχαλινού κουνελιού" είναι πολύ πιο πρόσφατη. Αν και αυτό έγινε χάρη στην αμερικάνικη επιρροή, τον 17ο αιώνα, οι γιατροί από την Χαϊδελβέργη Georg Franck von Franckenau και Johannes Richier στο έργο τους De ovis paschalibus (Σχετικά με τα αυγά του Πάσχα) περιγράφουν λαγούς που κρύβουν λαμπρά βαμμένα αυγά για να τα βρουν τα παιδιά. Ωστόσο, υπάρχει μια ακόμα πιο παλιά αναφορά -από το 1572- για τον "λαγό" του Πάσχα, που το βράδυ "γεννούσε" αυγά, τα οποία και πάλι έψαχναν τα παιδιά. Όταν οι Γερμανοί έποικοι έφτασαν στην Αμερική, πήραν μαζί τους και αυτό το έθιμο και συνέχισαν την παράδοσή τους, διαδίδοντάς το έτσι σε όλη τη χώρα. Επίσης, από αυτούς προέρχονται τα "σοκολατένια λαγουδάκια" μιας και, το Πάσχα έκαναν κέικ σε σχήμα λαγού που "άφηναν περιττώματα" σε σχήμα αυγού.
Με κάποιο τρόπο, τα αυγά των παιχνιδιών άρχισαν να συνδυάζονται με κουνέλια και λαγούς, μέσα στα οποία έβαζαν τα αυγά. Και τα δύο ήταν αρχαία σύμβολα της αναγέννησης της άνοιξης, οι δε λαγοί συσχετίστηκαν ιδιαίτερα με εποχιακές τελετές λόγω της γονιμότητάς τους. Όμως η ιδέα του "πασχαλινού κουνελιού" είναι πολύ πιο πρόσφατη. Αν και αυτό έγινε χάρη στην αμερικάνικη επιρροή, τον 17ο αιώνα, οι γιατροί από την Χαϊδελβέργη Georg Franck von Franckenau και Johannes Richier στο έργο τους De ovis paschalibus (Σχετικά με τα αυγά του Πάσχα) περιγράφουν λαγούς που κρύβουν λαμπρά βαμμένα αυγά για να τα βρουν τα παιδιά. Ωστόσο, υπάρχει μια ακόμα πιο παλιά αναφορά -από το 1572- για τον "λαγό" του Πάσχα, που το βράδυ "γεννούσε" αυγά, τα οποία και πάλι έψαχναν τα παιδιά. Όταν οι Γερμανοί έποικοι έφτασαν στην Αμερική, πήραν μαζί τους και αυτό το έθιμο και συνέχισαν την παράδοσή τους, διαδίδοντάς το έτσι σε όλη τη χώρα. Επίσης, από αυτούς προέρχονται τα "σοκολατένια λαγουδάκια" μιας και, το Πάσχα έκαναν κέικ σε σχήμα λαγού που "άφηναν περιττώματα" σε σχήμα αυγού.
Ευχετήρια πασχαλινή κάρτα από τις αρχές του 20ου αιώνα που απεικονίζει τρία κουνέλια γύρω από ένα καλάθι γεμάτο χρωματιστά αυγά
Τα Πασχαλινά αυγά και το κυνήγι τους έγιναν δημοφιλή στην βικτοριανή εποχή στην Αγγλία. Καθώς η βασίλισσα Βικτόρια άρχισε να ψάχνει πασχαλινά αυγά για τα παιδιά της στα παλάτια της, ο πληθυσμός ακολούθησε. Πριν τα σοκολατένια αυγά γίνουν κατάλληλα προς βρώση, πουλήθηκαν περισσότερο ως παιχνίδια και δώρα -μερικά περιείχαν και κούκλες-, πρώτα στην Γαλλία και την Γερμανία και στη συνέχεια πέρα από την Μάγχη, το 1873, όταν ο Fry's (J S Fry του Μπρίστολ) παρήγαγε το πρώτο σοκολατένιο πασχαλινό αυγό στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου