Ο γιατρός που υποστήριξε το πλύσιμο των χεριών αλλά απέτυχε να το καθιερώσει

Οι ιδέες ενός ανθρώπου θα μπορούσαν να έχουν σώσει πολλές ζωές και να γλιτώσουν αμέτρητες γυναίκες και νεογέννητα από τον πυρετό και το θάνατο.

 

 

Αν προσέξατε, στην εισαγωγή αναφέρεται ότι "θα μπορούσε".

Είμαστε στο 1846 και αναφερόμαστε στον Ούγγρο γιατρό Ιγκνάτς Σέμελβαϊς (Ignaz Semmelweis). Ο Σέμελβαϊς ήταν ένας "άνθρωπος της εποχής του" και θεώρησε την επιστημονική έρευνα μέρος της αποστολής του ως γιατρός.

Ήταν μια εποχή που περιγράφεται ως "η αρχή της χρυσής εποχής του γιατρού επιστήμονα", όταν δηλαδή ήταν αναμενόμενο οι γιατροί να έχουν επιστημονική κατάρτιση. Οπότε, γιατροί όπως ο Σέμελβαϊς δεν σκέφτονταν πλέον την ασθένεια ως μια ανισορροπία που προκαλείται από τον κακό αέρα ή τα κακά πνεύματα. Αντ' αυτού ασχολήθηκαν με την ανατομία. Οι αυτοψίες έγιναν πιο συχνές και οι γιατροί ενδιαφέρθηκαν για τα στατιστικά και τη συλλογή δεδομένων.

 

Ο νεαρός Σέμελβαϊς δεν αποτελούσε εξαίρεση. Όταν εμφανίστηκε στη νέα του δουλειά στην κλινική μητρότητας στο Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης, άρχισε να συλλέγει κάποια δικά του δεδομένα. Ήθελε να καταλάβει γιατί πέθαιναν τόσες πολλές γυναίκες στα μαιευτήρια από τον πυρετό -κοινώς γνωστό ως παιδικός πυρετός.

Στο μαιευτήριο μελέτησε δυο τύπους γενών. Ο ένας στελεχώθηκε από όλους τους άνδρες γιατρούς και φοιτητές ιατρικής, ο άλλος από γυναίκες μαίες και μέτρησε τον αριθμό των θανάτων σε κάθε πτέρυγα. Όταν συγκέντρωσε τα στατιστικά, ανακάλυψε ότι οι γυναίκες στην κλινική που στελεχώθηκαν από γιατρούς και φοιτητές ιατρικής πέθαναν με ποσοστό σχεδόν πέντε φορές υψηλότερο απ' ότι στην κλινική των μαιών.

Αλλά γιατί;

 

Ο Ιγκνάτς Σέμελβαϊς

 

Ο Σέμελβαϊς μελέτησε τις διαφορές μεταξύ των δύο θαλάμων, άρχισε να αποκλείει ιδέες και αμέσως ανακάλυψε μια μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο κλινικών.

Στην κλινική των μαιών, οι γυναίκες γέννησαν στα πλάγια, ενώ στων γιατρών, ανάσκελα. Έτσι, έβαλε γυναίκες στην κλινική των γιατρών να γεννήσουν στο πλάι, αλλά και πάλι χωρίς αποτέλεσμα.

Τότε παρατήρησε ότι κάθε φορά που κάποιος πέθαινε στο θάλαμο από παιδικό πυρετό, ένας ιερέας πήγαινε αργά στην κλινική των γιατρών, περνώντας από τα γυναικεία κρεβάτια με έναν βοηθό να χτυπάει ένα κουδούνι. Αυτήν την φορά, θεώρησε ότι ο ιερέας και το κουδούνι τρομοκρατούσαν τις γυναίκες οι οποίες εμφάνιζαν πυρετό, αρρώσταιναν και πέθαιναν. Έτσι, είπε στον ιερέα να αλλάξει διαδρομή και να μην χτυπάει το κουδούνι. Και πάλι όμως, δεν είχε κανένα αποτέλεσμα.

 

Ο γιατρός ήταν απογοητευμένος. Πήρε άδεια από τα καθήκοντά του στο νοσοκομείο και ταξίδεψε στη Βενετία, ελπίζοντας ότι θα καθάριζε το κεφάλι του.

Όταν επέστρεψε στο νοσοκομείο, τον περίμεναν μερικά θλιβερά, αλλά σημαντικά νέα. Ένας συνάδελφός του παθολόγος είχε αρρωστήσει και πεθάνει, κάτι που όμως ήταν σύνηθες φαινόμενο. Ενώ έκανε νεκροτομή σε κάποιον που είχε πεθάνει από πυρετό, τρύπησε το δάχτυλο του, αρρώστησε και ο ίδιος και πέθανε.

Ο Σεμελβάις μελέτησε τα συμπτώματα του παθολόγου και συνειδητοποίησε ότι ο παθολόγος πέθανε από το ίδιο πράγμα με τις γυναίκες που είχε κάνει αυτοψία. Αυτό ήταν μια αποκάλυψη: ο παιδικός πυρετός δεν ήταν κάτι από το οποίο αρρώσταιναν μόνο οι γυναίκες στον τοκετό. Ήταν κάτι από το οποίο θα μπορούσαν να αρρωστήσουν και άλλοι άνθρωποι στο νοσοκομείο.

Όμως, ακόμα δεν είχε απάντηση στην αρχική του ερώτηση, "Γιατί πέθαιναν περισσότερες γυναίκες από πυρετό στην κλινική των γιατρών απ' ότι στην κλινική των μαιών;".

Ο θάνατος του παθολόγου του έδωσε μια ιδέα. Η μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο θαλάμων ήταν ότι οι γιατροί έκαναν νεκροτομές, ενώ οι μαίες όχι. Υπέθεσε λοιπόν ότι υπήρχαν πτωματικά σωματίδια, μικρά κομμάτια πτώματος, που οι μαθητές έπαιρναν στα χέρια τους από τα πτώματα που ανατομούσαν. Και όταν ξεγεννούσαν τις γυναίκες, αυτά τα σωματίδια έμπαιναν στις γυναίκες, η οποίες εμφάνιζαν την ασθένεια και πέθαιναν.

Εάν η υπόθεσή του ήταν σωστή, η απαλλαγή από αυτά τα σωματίδια θα πρέπει να μειώσει το ποσοστό θνησιμότητας από τον παιδικό πυρετό. Έτσι έδωσε εντολή στο ιατρικό προσωπικό να αρχίσει να καθαρίζει τα χέρια και τα όργανα του, όχι μόνο με σαπούνι, αλλά με διάλυμα χλωρίου. Το χλώριο, όπως γνωρίζουμε σήμερα, είναι το καλύτερο απολυμαντικό που υπάρχει. Ο Σεμελβάις δεν ήξερε τίποτα για τα μικρόβια και απλά επέλεξε το χλώριο γιατί πίστευε ότι θα ήταν ο καλύτερος τρόπος για να απαλλαγούμε από τις μυρωδιές που άφηναν πίσω τα μικρά κομμάτια πτώματος.

Όταν επέβαλε την ιδέα του, το ποσοστό του παιδικού πυρετού μειώθηκε δραματικά.

Αυτό που είχε ανακαλύψει ο Σεμελβάις είναι κάτι που ισχύει μέχρι και σήμερα: Το πλύσιμο των χεριών είναι ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία στη δημόσια υγεία, μπορεί να αποτρέψει την εξάπλωση των ασθενειών και των λοιμώξεων.

Ο γιατρός είχε λύσει το πρόβλημα! Όμως, δεν ενθουσιάστηκαν όλοι.

 

Πολλοί γιατροί αναστατώθηκαν επειδή η υπόθεση του Σεμελβάις έδειχνε ότι εκείνοι ήταν που διέδωσαν τον πυρετό στις γυναίκες. Από την άλλη, ο ίδιος δεν είχε τακτ, επίπληξε δημόσια ανθρώπους που διαφώνησαν μαζί του και έτσι απέκτησε εχθρούς με επιρροή. Τελικά, οι γιατροί εγκατέλειψαν το πλύσιμο χεριών με χλώριο και ο Σεμελβάις έχασε τη δουλειά του. Ο γιατρός δεν τα παράτησε και προσπάθησε να πείσει τους συναδέλφους στην Ευρώπη να πλένονται με χλώριο, αλλά κανείς δεν τον άκουγε.

Ακόμα και σήμερα, το πλύσιμο των χεριών είναι μια πρόκληση. Κάθε χρόνο, εκατοντάδες χιλιάδες ασθενείς στα νοσοκομεία προσβάλλονται από μολύνσεις, λοιμώξεις που μπορεί να είναι θανατηφόρες και δύσκολο να αντιμετωπιστούν. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων λένε ότι η υγιεινή των χεριών είναι ένας από τους σημαντικότερους τρόπους πρόληψης αυτών των λοιμώξεων.

Με τα χρόνια, ο Σεμελβάις θύμωσε ακόμη περισσότερο και τελικά έγινε περίεργος. Υπήρξαν εικασίες ότι ανέπτυξε μια ψυχική κατάσταση που προκλήθηκε από πιθανά σύφιλη ή ακόμα και Αλτσχάιμερ. Και το 1865, μόλις στα 47 του, ο Ιγκνάτς Σέμελβαϊς μπήκε σε ψυχιατρικό άσυλο.

Εκεί, λέγεται ότι ξυλοκοπήθηκε από τους φρουρούς και τελικά πέθανε από σήψη, μια δυνητικά θανατηφόρα επιπλοκή μιας λοίμωξης στην κυκλοφορία του αίματος.

 

Βασικά, είναι η ίδια ασθένεια που ο Σέμελβαϊς πάλεψε τόσο πολύ για να σώσει τις γυναίκες που πέθαναν από παιδικό πυρετό.

από: npr.org