Εικονογράφηση του 12 αιώνα που εμφανίζει το Τάγμα των Βαράγγων να υπερασπίζεται την Κωνσταντινούπολη
Για αιώνες, οι Βίκινγκ ταξίδευαν από την Σκανδιναβία για να ενταχθούν στο επίλεκτο Τάγμα των Βαράγγων (ή Βαραγγίων) που προστάτευε τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου και την Κωνσταντινούπολη.
Οι Βίκινγκ είναι περισσότερο γνωστοί για τις επιδρομές στην Δυτική Ευρώπη και ως οι πρώτοι Ευρωπαίοι που πάτησαν το πόδι τους στη Βόρεια Αμερική. Έπαιξαν όμως καθοριστικό ρόλο και στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία, καθώς μια επίλεκτη ομάδα πολεμιστών, το Τάγμα των Βαράγγων -ή Βαράγγειος Φρουρά, όπως είναι η σύγχρονη ονομασία της- προστάτευε τον αυτοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη για εκατοντάδες χρόνια.
Πιστοί, άγριοι και οπλισμένοι με διπλό πέλεκυ, αυτοί οι πολεμιστές περιπολούσαν τις αίθουσες του Μεγάλου Παλατιού, συνόδευαν τον αυτοκράτορα στον πόλεμο και τηρούσαν την τάξη στους δρόμους. Ανταμείβονταν υπερβολικά για τις υπηρεσίες τους και ένας από αυτούς, ο Χάραλντ Σίγκουρντσον, έγινε βασιλιάς της Νορβηγίας.
Τελικά, όπως πολλοί άλλοι επίλεκτοι στρατιώτες, το Τάγμα έπεσε θύμα των αλλαγών στην εξουσία.
Πιστοί, άγριοι και οπλισμένοι με διπλό πέλεκυ, αυτοί οι πολεμιστές περιπολούσαν τις αίθουσες του Μεγάλου Παλατιού, συνόδευαν τον αυτοκράτορα στον πόλεμο και τηρούσαν την τάξη στους δρόμους. Ανταμείβονταν υπερβολικά για τις υπηρεσίες τους και ένας από αυτούς, ο Χάραλντ Σίγκουρντσον, έγινε βασιλιάς της Νορβηγίας.
Τελικά, όπως πολλοί άλλοι επίλεκτοι στρατιώτες, το Τάγμα έπεσε θύμα των αλλαγών στην εξουσία.
Ο σχηματισμός του Τάγματος
Ο Βλαδίμηρος Α' του Κιέβου που δάνεισε την ισχυρή φρουρά του στον Βυζαντινό αυτοκράτορα
Στην αυγή της εποχής των Βίκινγκ, γύρω στο 800 μ.Χ., οι περισσότεροι Βίκινγκ -μια ανόμοια ομάδα σκανδιναβικών πολεμιστών- εισέβαλαν στις ακτές της Αγγλίας. Κάποιοι όμως από αυτούς πήγαν ανατολικά. Δελεασμένοι από το αραβικό ασήμι, έπλευσαν στα ποτάμια της ανατολικής Ευρώπης, λεηλατώντας τα πάντα στο δρόμο τους.
Μερικοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη. Αυτούς τους ονόμασαν Ρως, ή Ρως του Κιέβου, που από τα Παλαιά Σκανδιναβικά μεταφράζεται χονδρικά ως "αυτοί που κωπηλατούν", και απέκτησαν εξουσία, οι δε ηγέτες τους άρχισαν να παίρνουν σλαβικά ονόματα.
Γύρω στο 978-980 μ.Χ., προέκυψε μια διαμάχη μεταξύ των γιων του πρίγκιπα Σβιάτοσλαβ Α' του Κιέβου. Για να πολεμήσει τα αδέρφια του, ο Βλαδίμηρος Α' του Κιέβου κάλεσε 6.000 πολεμιστές από την κοντινή Σουηδία. Αυτοί οι στρατιώτες τον βοήθησαν να κατακτήσει την περιοχή, αλλά έθεσαν και τα θεμέλια για την Βαράγγειο Φρουρά.
Λιγότερο από μια δεκαετία αργότερα, ο Βασίλειος Β' ο Βουλγαροκτόνος προσέγγισε τον Βλαδίμηρο ζητώντας στρατιωτική βοήθεια για να νικήσει δύο επίδοξους σφετεριστές του θρόνου της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. ως αντάλλαγμα, ο Βασίλειος πρόσφερε στον Βαλνταμάρ -όπως λεγόταν τότε, το οποίο αργότερα εκσλαβίσθηκε σε Βολοντίμιρ για να σημαίνει "αυτός που εξουσιάζει τον κόσμο"- το χέρι της αδερφής του, αρκεί ο τελευταίος να ασπαζόταν τον Χριστιανισμό.
Ο Βλαδίμηρος συμφώνησε να στείλει τους πολεμιστές του. Όσο για τον Χριστιανισμό, έψαχνε εδώ και καιρό μια θρησκεία για να "εκσυγχρονίσει" τον λαό του και είχε αποφασίσει ενάντια στο Ισλάμ λόγω των περιορισμών του στο αλκοόλ. "Το ποτό είναι η χαρά των Ρως, δεν μπορούμε να υπάρξουμε χωρίς αυτή την ευχαρίστηση", φέρεται να έχει πει.
Έτσι, εκχριστιανίστηκε και έστειλε τους 6.000 Σκανδιναβούς πολεμιστές του στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο τρομερός στρατός του έγινε σύντομα γνωστός ως Τάγμα των Βαράγγων.
Ο Βλαδίμηρος συμφώνησε να στείλει τους πολεμιστές του. Όσο για τον Χριστιανισμό, έψαχνε εδώ και καιρό μια θρησκεία για να "εκσυγχρονίσει" τον λαό του και είχε αποφασίσει ενάντια στο Ισλάμ λόγω των περιορισμών του στο αλκοόλ. "Το ποτό είναι η χαρά των Ρως, δεν μπορούμε να υπάρξουμε χωρίς αυτή την ευχαρίστηση", φέρεται να έχει πει.
Έτσι, εκχριστιανίστηκε και έστειλε τους 6.000 Σκανδιναβούς πολεμιστές του στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο τρομερός στρατός του έγινε σύντομα γνωστός ως Τάγμα των Βαράγγων.
Πώς οι Βίκινγκ προστάτευαν την Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Βασίλειος Β' ο Βουλγαροκτόνος
Οι Βάραγγοι, μόλις έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη, προκάλεσαν εντύπωση. Σύμφωνα με τον ιστορικό J.J. Νόριτς:
"Στα τέλη του Δεκεμβρίου του 988, τα παρατηρητήρια της Μαύρης Θάλασσας εντόπισαν τον πρώτο από ένα μεγάλο στόλο πλοίων Βίκινγκ στον ορίζοντα... και αποβιβάστηκαν 6.000 εύσωμοι γίγαντες. Λίγες εβδομάδες αργότερα, οι Σκανδιναβοί, με επικεφαλής τον ίδιο τον Βασίλειο, διέσχισαν τα στενά υπό την κάλυψη του σκότους.
"Στο πρώτο φως επιτέθηκαν… [κουνώντας] τα ξίφη και τα τσεκούρια τους χωρίς έλεος μέχρι που στάθηκαν βυθισμένα στο αίμα. Λίγα από τα θύματα γλύτωσαν τη ζωή τους".
Μια άλλη αφήγηση της επίθεσης της Φρουράς σημείωσε ότι οι Βίκινγκ "πελεκούσαν με χαρά [τους εχθρούς τους] σε κομμάτια".
Ο Βασίλειος είχε συντρίψει τους εχθρούς του, οπότε αποφάσισε να κρατήσει τους Βίκινγκ δίπλα του. Σύντομα, ονομάστηκαν Βαράγγοι, πιθανότατα από την παλαιοσκανδιναβική λέξη vár που σήμαινε "εμπιστοσύνη (σε)", "πίστη (σε)" ή "όρκος πίστης" και που πρόχειρα μεταφράζεται σε "άνθρωποι του όρκου".
Οι Βάραγγοι έγιναν σωματοφύλακες του Βασιλείου, έδρασαν ως αστυνομικοί και δεσμοφύλακες και συνόδευσαν τον αυτοκράτορα στον πόλεμο. Όπου κι αν πήγαινε, άφησε εντυπώσεις. Ο Άραβας ταξιδιώτης Ahmad Ibn Fadlan τους περιέγραψε με θαυμασμό αναφέροντας ότι "δεν είχε δει ποτέ σώματα τόσο τέλεια όσο τα δικά τους". Ο ίδιος έγραψε ότι οι πολεμιστές ήταν "ψηλοί σαν τους φοίνικες, ανοιχτόχρωμοι και κοκκινωποί, δεν φορούσαν ούτε χιτώνες ούτε καφτάνια. Κάθε άντρας φορά έναν μανδύα με τον οποίο καλύπτει το μισό σώμα του, έτσι ώστε το ένα του χέρι να είναι ακάλυπτο. Κουβαλούν τσεκούρια, ξίφη, στιλέτα και τα έχουν πάντα στο χέρι".
Ένας βυζαντινός χρονικογράφος τους χαρακτήρισε "τρομακτικούς και στην εμφάνιση και στον εξοπλισμό", προσθέτοντας, "επιτέθηκαν με απερίσκεπτη οργή και δεν νοιάζονταν να χάσουν αίμα ούτε τις πληγές τους".
Γκράφιτι που άφησε ένα πιθανό μέλος του Τάγματος των Βαράγγων, το οποίο γράφει "Halfdan", πιθανότατα το όνομά του
Μερικές φορές, όπως όταν φρουροί στην Αγία Σοφία, η δουλειά τους δεν ήταν τόσο συναρπαστική.
Για άλλους, το να υπηρετούν στην επίλεκτη δύναμη του βυζαντινού αυτοκράτορα άνοιξε το δρόμο στον πλούτο και την εξουσία.
Ο Χάραλντ Γ' της Νορβηγίας, ο οποίος είχε εγκαταλείψει τη Νορβηγία για το Κίεβο μετά την αποτυχημένη προσπάθεια του ετεροθαλούς αδερφού του για τον θρόνο, υπηρέτησε στην Φρουρά από το 1034 έως το 1043 και συγκέντρωσε τόσο πολύ πλούτο που επέστρεψε στη Νορβηγία και έγινε βασιλιάς.
Ομοίως, ο Ισλανδός πολεμιστής Bolli Bollason όταν έφυγε από την Φρουρά ήταν πλούσιος. Σύμφωνα με το μεσαιωνικό ισλανδικό έπος Laxdæla, ο Bollason επέστρεψε στην πατρίδα του τυλιγμένος με μωβ τηβέννους κεντημένες με χρυσό. Οι συμπατριώτες του τον αποκαλούσαν "Bolli ο Κομψός".
Σύμφωνα με τα παλαιοσκανδιναβικά έπη, πολλοί πολεμιστές επέστρεψαν στη πατρίδα τους γεμάτοι κοσμήματα και ακριβά μετάξια. Εν μέρει, αυτό οφειλόταν στο ότι ένας -περίεργος- νόμος τους επέτρεπε να λεηλατούν το θησαυροφυλάκιο του αυτοκράτορα όποτε εκείνος πέθαινε.
"Τη νύχτα του θανάτου του ηγεμόνα τους, είχαν το περίεργο δικαίωμα να τρέξουν στο αυτοκρατορικό θησαυροφυλάκιο και να πάρουν όσο χρυσό μπορούσαν να κουβαλήσουν άνετα", εξήγησε ο ιστορικός L. Brownworth. "Αυτό το έθιμο επέτρεψε στους περισσότερους Βαράγγους να συνταξιοδοτηθούν ως πλούσιοι".
Το να υπηρετείς κανείς στην Φρουρά -αν επιβίωνε- φαινόταν ένας σίγουρος τρόπος για πλούτο. Ωστόσο, οι ημέρες της Φρουράς ήταν μετρημένες. Αν και πολέμησαν γενναία και σκληρά, η δύναμή τους άρχισε να μειώνεται τον 11ο αιώνα.
Ομοίως, ο Ισλανδός πολεμιστής Bolli Bollason όταν έφυγε από την Φρουρά ήταν πλούσιος. Σύμφωνα με το μεσαιωνικό ισλανδικό έπος Laxdæla, ο Bollason επέστρεψε στην πατρίδα του τυλιγμένος με μωβ τηβέννους κεντημένες με χρυσό. Οι συμπατριώτες του τον αποκαλούσαν "Bolli ο Κομψός".
Σύμφωνα με τα παλαιοσκανδιναβικά έπη, πολλοί πολεμιστές επέστρεψαν στη πατρίδα τους γεμάτοι κοσμήματα και ακριβά μετάξια. Εν μέρει, αυτό οφειλόταν στο ότι ένας -περίεργος- νόμος τους επέτρεπε να λεηλατούν το θησαυροφυλάκιο του αυτοκράτορα όποτε εκείνος πέθαινε.
"Τη νύχτα του θανάτου του ηγεμόνα τους, είχαν το περίεργο δικαίωμα να τρέξουν στο αυτοκρατορικό θησαυροφυλάκιο και να πάρουν όσο χρυσό μπορούσαν να κουβαλήσουν άνετα", εξήγησε ο ιστορικός L. Brownworth. "Αυτό το έθιμο επέτρεψε στους περισσότερους Βαράγγους να συνταξιοδοτηθούν ως πλούσιοι".
Το να υπηρετείς κανείς στην Φρουρά -αν επιβίωνε- φαινόταν ένας σίγουρος τρόπος για πλούτο. Ωστόσο, οι ημέρες της Φρουράς ήταν μετρημένες. Αν και πολέμησαν γενναία και σκληρά, η δύναμή τους άρχισε να μειώνεται τον 11ο αιώνα.
Η μεταμόρφωση και η πτώση της Φρουράς των Βαράγγων
Πίνακας της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης στο Μουσείο Ιστορίας Panorama 1453 στην Κωνσταντινούπολη
Στο πέρασμα των αιώνων, η Φρουρά υπέστη σαρωτικές, δραματικές αλλαγές. Μετά την Νορμανδική Κατάκτηση της Αγγλίας το 1066, κατά την οποία την κατέλαβε ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής, οι εξόριστοι Αγγλοσάξονες πολεμιστές πήγαν ομαδικά στην Κωνσταντινούπολη. Η παρουσία τους άλλαξε τη σύνθεση των πολεμιστών.
Τα νέα, άπειρα μέλη της φρουράς αντιμετώπισαν νέους, σκληρούς εχθρούς. Το 1081, ηττήθηκαν ενώ υπερασπίζονταν το Δυρράχιο στη Δαλματία και, το 1204, δεν κατάφεραν να καταστείλουν τις δυνάμεις της Δ' Σταυροφορίας.
Από εκείνο το σημείο και μετά, οι Βάραγγοι περνούσαν τον περισσότερο χρόνο τους ως φρουροί στα παλάτια ή τις φυλακές, χωρίς να συμμετέχουν σε πολεμικές συγκρούσεις. Ο αριθμός τους μειώθηκε και όταν το 1453 οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη προαναγγέλλοντας το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ήταν ήδη ξεπερασμένοι. Ούτως ή άλλως, μέχρι τότε, οι περισσότεροι από την Φρουρά ήταν Αγγλοσάξονες και όχι Σκανδιναβοί.
Για εκατοντάδες χρόνια, έλαμψαν ως μια παράξενη, τρομακτική παρουσία στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης. Ψηλοί, ωραίοι και οπλισμένοι μέχρι τα δόντια, αυτοί οι πολεμιστές Βίκινγκ άλλαξαν τον ρου της ιστορίας όταν πήραν τα όπλα για την Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Αν και οι μέρες της δόξας τους μπορεί να έχουν ξεθωριάσει από τα βιβλία της ιστορίας, τα ίχνη αυτών των πολεμιστών διατηρούνται ακόμα και σήμερα στην Κωνσταντινούπολη. Το γκράφιτι -μόνο δυο απλοί ρούνοι- που χαράχτηκε στην Αγία Σοφία, λειτουργεί ως υπενθύμιση της κάποτε παρουσίας του Τάγματος των Βαράγγων στην Πόλη.
από: ati
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου