Διάσημοι που ήταν κάτοχοι του Διαβατήριο Νάνσεν, του ταξιδιωτικού εγγράφου με το οποίο οι πρόσφυγες μπορούσαν να μετακινούνται σε άλλες χώρες

Γερμανικό Διαβατήριο Νάσνεν του 1932 - πηγή

Το Διαβατήριο Νάνσεν, το όνειρο ενός Νορβηγού εξερευνητή, επιστήμονα και διπλωμάτη, ήταν το πρώτο νόμιμο έγγραφο ώστε οι πρόσφυγες να μπορούν να ταξιδεύουν. Ο Φρίντγιοφ Νάνσεν (Fridtjof Nansen) δημιούργησε το έγγραφο όταν έγινε ο πρώτος Ύπατος Αρμοστής της Κοινωνίας των Εθνών (σήμερα ΟΗΕ) για τους Πρόσφυγες. Το 1922, για την αντιμετώπιση της κρίσης των προσφύγων στην Ευρώπη, δημιούργησε το έγγραφο που έφερε το όνομά του. Την ίδια χρονιά κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.



Το Διαβατήριο Νάνσεν απεκατέστησε το δικαίωμα μισού εκατομμυρίου εκτοπισμένων -του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, της Γενοκτονίας των Αρμενίων και της Ρωσικής Επανάστασης- για να περάσουν τα σύνορα και να αποδείξουν την ταυτότητά τους. Αυτά τα διαβατήρια, ανανεώνονταν συνήθως για ένα χρόνο κάθε φορά, συνέχισαν να εκδίδονται μέχρι το 1940, όταν το διαδέχτηκε το London Travel Document, το οποίο δημιουργήθηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ενώ οι περισσότεροι από εκείνους που χρησιμοποίησαν το Διαβατήριο Νάνσεν ήταν απλοί πολίτες, αποδείχθηκε σωτήριο και σε πολλούς διάσημους.

Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ
Στις 15 Δεκεμβρίου του 1921, η σοβιετική κυβέρνηση εξέδωσε διαταγή αφαίρεσης των πολιτικών δικαιωμάτων μεγάλων τμημάτων των ομογενών. Μεταξύ αυτών -σχεδόν ένα εκατομμύριο Ρώσοι- ήταν και ο Ναμπόκοφ, επειδή είχε εγκαταλείψει τη χώρα μετά την Επανάσταση. Ο Ναμπόκοφ ταξίδεψε για πολλά χρόνια με το Διαβατήριο Νάνσεν. Στο Βερολίνο γνώρισε και παντρεύτηκε την επίσης Ρωσίδα σύζυγό του. Εκείνη, όμως, ήταν εβραϊκής καταγωγής και έτσι το ζευγάρι έφυγε από τη ναζιστική Γερμανία για το Παρίσι το 1937 -η Γαλλία δέχτηκε πολλούς Ρώσους μετά την Επανάσταση.

Τα έγγραφα του Ναμπόκοφ δείχνουν ότι του προκαλούσαν συχνά προβλήματα. Στα απομνημονεύματά του αποκαλεί το Διαβατήριο Νάνσεν "ένα πολύ κατώτερο έγγραφο με ξεθωριασμένο πράσινο χρώμα. Ο κάτοχο του ήταν λίγο καλύτερα απ' ό,τι κάποιος με αναστολή και έπρεπε να περάσει μέσα από τις πιο αποτρόπαιες δοκιμασίες κάθε φορά που ήθελε να ταξιδέψει από τη μία χώρα στην άλλη, και όσο μικρότερη η χώρα τόσο χειρότερα τα προβλήματα". Το 1940, Ναμπόκοφ και η σύζυγός του έφυγαν από τη Γαλλία για τις ΗΠΑ όπου πολιτογραφήθηκε το 1945.

Ο Φρίντγιοφ Νάνσεν - πηγή

Μαρκ Σαγκάλ
Ο γεννημένος Moïse Shagal (ή και Moyshe Segal) ήταν ο πρωτότοκος γιος εβραϊκής οικογένειας και είχε γεννηθεί στο Βιτέμπσκ της σημερινής Λευκορωσίας, τότε Ρωσία. Ο νεαρός ζωγράφος ήταν αρχικά υποστηρικτής της μπολσεβίκικης επανάστασης και εργάστηκε για την κυβέρνηση. Ωστόσο, μετά από ιδεολογικές διαφορές με άλλους καλλιτέχνες και οικονομικά προβλήματα, έφυγε στις αρχές της δεκαετίας του 1920 για τη Γαλλία. Είναι ασαφές πότε ακριβώς έγινε άπατρης, αλλά φαίνεται ότι χρησιμοποίησε Διαβατήριο Νάνσεν αφότου έφυγε για την Γαλλία το 1923 και πριν γίνει Γάλλος πολίτης το 1937.

Αν και ο Σαγκάλ κέρδισε την γαλλική υπηκοότητα, έχασε την ιθαγένειά του για δεύτερη φορά, το 1941. Όταν οι Ναζί πήραν την εξουσία, ο Σαγκάλ και χιλιάδες άλλοι Εβραίοι της κατεχόμενης Γαλλίας έχασαν την ιθαγένειά τους.

Τελικά, έφυγε κρυφά από την Γαλλία -με τη βοήθεια Αμερικανών- και έζησε το υπόλοιπο του πολέμου στη Νέα Υόρκη. Του επανέφεραν την γαλλική υπηκοότητά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και επέστρεψε στη Γαλλία, όπου παρέμεινε μέχρι το θάνατό του το 1985.

Γαλλικό Διαβατήριο Νάνσεν - πηγή

Ρόμπερτ Κάπα
Γεννήθηκε ως Endre Ernő Friedmann το 1913. Ο νεαρός Ούγγρος είχε ήδη μπελάδες λόγω της πολιτικής του δράσης εναντίον του φασιστικού καθεστώς της χώρας του και μετακόμισε στο Βερολίνο στο τέλος της εφηβείας του. Έζησε στη Γερμανία μέχρι την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, οπότε και αναγκάστηκε να προχωρήσει στη Γαλλία το 1933.

Στο Παρίσι γνώρισε την Εβραία πρόσφυγα Gerda Taro. Εκείνη ήταν που του ενέπνευσε τον "Ρόμπερτ Κάπα", έναν "Αμερικανό" φωτογράφο που πουλούσε φωτογραφίες στον γαλλικό Τύπο. Οι επαγγελματίες και εραστές, εργάστηκαν μαζί για να καλύψουν τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Η Taro πέθανε σε ένα ταξίδι της το 1937 στην Ισπανία, αλλά ο Κάπα συνέχισε για να καλύψει τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακολούθησε τους Συμμάχους σε όλη τη Βόρεια Αφρική και την Ευρώπη, ακόμα και την περίφημη απόβαση της D-Day για το περιοδικό LIFE.

Μετά τον πόλεμο, η ζωή του άλλαξε. Φωτογράφησε διασημότητες και ήταν εραστής της Ίνγκριντ Μπέργκμαν. Ενώ ακόμα ταξίδευε εκτενώς, μετακόμισε στις ΗΠΑ το 1939, πιθανότατα με Διαβατήριο Νάνσεν μιας και του είχε αφαιρεθεί η ουγγρική υπηκοότητα ως αποτέλεσμα της αλλαγής στην ουγγρική νομοθεσία. Τελικά έγινε Αμερικανός πολίτης το 1946.

Ιγκόρ Στραβίνσκι
Γεννήθηκε στη Ρωσία το 1882. Ήταν γιος δύο μουσικών και καθιερώθηκε ως συνθέτης μπαλέτου από το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Συνέθεσε για τον ταξιδιωτικό θίασο Ballets Russes (Ρώσικα Μπαλέτα), πολλά μέλη του οποίου ταξίδεψαν με Διαβατήρια Νάνσεν. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, ο Στραβίνσκι μετακόμισε με την οικογένειά του στην Ελβετία.

Ο Στραβίνσκι ήταν οπαδός της μοναρχίας, οπότε δεν βιαζόταν να γυρίσει στην πατρίδα του. Με την αποδοχή του Διαβατηρίου Νάνσεν στις αρχές της δεκαετίας του '20 ο Στραβίνσκι "αποκήρυξε την ρωσική υπηκοότητα του". Μετακόμισε στη Γαλλία και στη συνέχεια έγινε Γάλλος πολίτης το 1934. Το 1940 πήγε στην Καλιφόρνια, όπου έγινε Αμερικανός πολίτης το 1945. Το 1962 επισκέφτηκε την ΕΣΣΔ ως προσκεκλημένος του Νικήτα Χρουστσόφ, αλλά ο διάσημος συνθέτης θα έζησε το υπόλοιπο της ζωής του ως Αμερικανός.

από: mental floss