Ο Κώδικας του Ur-Nammu: Ο παλαιότερος σωζόμενος νομικός κώδικας στην ιστορία

Η πλάκα με τη σφηνοειδή γραφή με τον κώδικα του Ur-Nammu στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης

 

Μερικοί από τους πρώτους νομικούς κώδικες σχετικά με τα εγκλήματα και τα αδικήματα και την τιμωρία τους διατυπώθηκαν στην αρχαία Μέση Ανατολή.

 

 

 

Οι Σουμέριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Ασσύριοι, οι Ελαμίτες, οι Ούρριοι, οι Κασσίτες και οι Χετταίοι είχαν τους δικούς τους νόμους. Μεταξύ αυτών, ο Κώδικας του Χαμουραμπί είναι ίσως ο πιο γνωστός, αλλά υπήρξαν πολλοί νομικοί κώδικες που προηγούνται του διάσημου κώδικα.

Ο παλαιότερος νομικός κώδικας από τη Μεσοποταμία ήταν ο Κώδικας της Urukagina, που γράφτηκε τον 24ο αιώνα π.Χ, αν και δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη καμία πλάκα του κώδικα και γνωρίζουμε για την ύπαρξή του μόνο μέσα από αναφορές σε άλλα αρχαία έργα.

 

Ο παλαιότερος σωζόμενος νομικός κώδικας είναι ο κώδικας του Ur-Nammu που γράφτηκε περίπου 300 χρόνια πριν από τον κώδικα του Χαμουραμπί. Αν και εκδόθηκαν υπό τον βασιλιά Ur-Nammu της Ουρ (2112-2095 π.Χ.), ορισμένοι ιστορικοί πιστεύουν ότι, στην πραγματικότητα, εκδόθηκαν μετά το θάνατό του από τον γιο του, Shulgi.

Το πρώτο αντίγραφο του κώδικα βρέθηκε σε δύο θραύσματα στο Νίπουρ και μεταφράστηκε από τον Samuel Kramer το 1952. Λόγω της μερικής διατήρησής του, διακρίθηκαν μόνο ο πρόλογος και οι 5 από τους νόμους. Περαιτέρω πινακίδες βρέθηκαν στην Ουρ και μεταφράστηκαν το 1965, επιτρέποντας την ανακατασκευή περίπου 30 από τους 57 νόμους. Ένα άλλο αντίγραφο που βρέθηκε στο Sippar περιέχει μικρές παραλλαγές.

Ο κώδικας ξεκινά με έναν πρόλογο που περιγράφει λεπτομερώς πώς ο θεός της σελήνης Nanna επέλεξε τον Ur-Nammu ως βασιλιά της Ουρ, τον βοήθησε να νικήσει την πόλη Larsa και του παρείχε νόμους σύμφωνα με τους οποίους όλα τα υποκείμενα θεωρούνταν ίσα ανεξάρτητα από την κοινωνική θέση, έτσι ώστε "το ορφανό να μη γίνεται θήραμα των πλουσίων, η χήρα να μην γίνεται θήραμα των ισχυρών, ο άνθρωπος του ενός σέκελ (σ.σ. αρχαίο νόμισμα της Μεσοποταμίας) να μην γίνεται θήραμα του άνδρα των εξήντα σέκελ". Οι νόμοι ήταν υπό την μορφή "εάν αυτό, τότε εκείνο", ένα μοτίβο που ακολουθήθηκε σε όλους σχεδόν τους μεταγενέστερους κώδικες.

 

Εάν ένας άντρας χωρίσει τη γυναίκα του για πρώτη φορά, θα πληρώσει (της) μια μίνα ασήμι.
Εάν ένας άνδρας, κατά τη διάρκεια μιας συμπλοκής, σπάσει το άκρο ενός άλλου άνδρα με ένα ρόπαλο, θα πληρώσει μια μίνα ασήμι. 

Σχεδόν όλα τα εγκλήματα επισύρουν χρηματική αποζημίωση, συμπεριλαμβανομένων των σωματικών βλαβών σε αντίθεση με την αρχή "οφθαλμός αντί οφθαλμού" πολλών από τους μεταγενέστερους νόμους της Βαβυλωνίας.

Αν κάποιος χτυπήσει το μάτι άλλου ανθρώπου, θα πληρώσει μισή μίνα ασήμι.
Αν κάποιος χτυπήσει ένα δόντι άλλου ανθρώπου, θα πληρώσει δύο σέλκε ασήμι.

Ωστόσο, η δολοφονία, η ληστεία, η μοιχεία και ο βιασμός ήταν βαρύτατα αδικήματα και τιμωρούνταν με θάνατο.

Αν ένας άνθρωπος διαπράξει φόνο, αυτός ο άνθρωπος πρέπει να σκοτωθεί.
Αν ένας άνθρωπος διαπράξει ληστεία, θα σκοτωθεί.
Αν η σύζυγος ενός άνδρα ακολουθούσε έναν άλλον άνδρα και εκείνος κοιμήθηκε μαζί της, θα σκοτώσουν τη γυναίκα, αλλά αυτός ο άντρας θα αφεθεί ελεύθερος.

Ο κώδικας μας δίνει μια ματιά στην κοινωνική δομή κατά τη διάρκεια της Τρίτης Δυναστείας του Ουρ, καθώς επίσης μας δίνει τη δυνατότητα να μάθουμε ποια θέματα θεωρούσε σημαντικά η κοινωνία εκείνη την εποχή. Κάτω από τον "λούγκαλ", δηλαδή τον βασιλιά, όλα τα μέλη της κοινωνίας ανήκαν σε ένα από τα δύο βασικά στρώματα -το λου, δηλαδή το ελεύθερο άτομο, και τον σκλάβο. Ο γιος ενός λου ονομαζόταν dumu-nita μέχρι που θα παντρευόταν και θα γινόταν "νεαρός" (gurus). Μια γυναίκα (munus) όταν γινόταν από κόρη (dumu-mi) σύζυγος (dam) και αν ζούσε περισσότερο από τον σύζυγό της, χήρα (nu-ma-su), μπορούσε να ξαναπαντρευτεί.

Ποιος ήταν ο Ur-Nammu;

 

Ο Ur-Nammu ήταν ο ιδρυτής της Σουμεριανής Τρίτης Δυναστείας της Ουρ, στη νότια Μεσοποταμία, μετά από 200 χρόνια κυριαρχίας των Ακκαδικών και Γουτιών. Η Ακκαδική Αυτοκρατορία κυβέρνησε τη Μεσοποταμία από το 2334 ως το 2083 π.Χ. έως ότου ανατράπηκαν από τους Γούτιους που κατέβηκαν από τα όρη Ζάγκρος. Ωστόσο, οι Γούτιοι αποδείχθηκαν κακοί ηγεμόνες. Όντας αγράμματοι και νομάδες, η διακυβέρνησή τους δεν ευνοούσε τη γεωργία, ούτε την τήρηση αρχείων, και η περιοχή υπέστη σφοδρή πείνα και πολύ ακριβά σιτηρά. Τελικά, οι Γούτιοι ηττήθηκαν από έναν συνασπισμό ηγεμόνων της Ουρούκ και της Ουρ, και ο Utu-hengal του Ουρούκ διακήρυξε τον εαυτό του ως τους πρώτους γηγενείς βασιλιάδες των Σουμερίων.

Τον έβδομο χρόνο της βασιλείας ο Utu-hengal πέθανε τραγικά εξαιτίας ενός ατυχήματος και τον διαδέχθηκε ο γαμπρός του, ο κυβερνήτης της Ουρ, Ur-Nammu, ο οποίος προχώρησε στην ίδρυση της Τρίτης Δυναστείας της Ουρ.

Ο Ur-Nammu, όταν συνέτριψε τον ηγεμόνα του Lagash στη μάχη σκοτώνοντας τον ίδιο τον βασιλιά, έγινε γνωστός ως πολεμιστής-βασιλιάς. Μετά από αυτή τη μάχη, κέρδισε τον τίτλο "βασιλιάς των Σουμερίων και του Ακκάδ".

Η κυριαρχία της Ουρ στη Νεοσουμεριακή Αυτοκρατορία παγιώθηκε με τον περίφημο κώδικά του, πιθανώς τον πρώτο τέτοιο νομικό κώδικα για τη Μεσοποταμία μετά από εκείνον της Urukagina του Lagash αιώνες νωρίτερα.

Ο Ur-Nammu ήταν αυτός που διέταξε της κατασκευής ενός αριθμού ζιγκουράτ, συμπεριλαμβανομένου του Μεγάλου Ζιγκουράτ της Ουρ.

από: amusing planet