Αποχαιρετώντας τον νεαρό στρατιώτη

Μπορεί ένα αγγείο να είναι θλιμμένο; Μπορεί ένα κομμάτι πηλός να μας κάνει να δακρύσουμε; Η αυθόρμητη απάντηση είναι «όχι». Και τούτο διότι οι περισσότεροι πιστεύουν ότι τα μουσεία είναι χώροι ψυχροί, γεμάτοι από «νεκρά» αντικείμενα του παρελθόντος. Εκθέματα από μάρμαρο, πηλό ή χρυσό, άψυχα, με ιστορίες που έχουν χαθεί στο παρελθόν και τα οποία θαυμάζουμε μόνο ως έργα τέχνης.

Μια βόλτα έως τον δεύτερο όροφο του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης μπορεί να σας αλλάξει γνώμη. Εκεί όπου εκτίθεται η«φωτογραφία» μιας οικογένειας του 5ου αι. π.Χ. Μια «φωτογραφία» που άντεξε στους αιώνες καθώς αποτυπώθηκε πάνω σε ένα ερυθρόμορφο αγγείο, σε μια πελίκη, που φέρει την υπογραφή του Ζωγράφου της Κενταυρομαχίας του Λούβρου.

Ενας νεαρός με την ασπίδα, το κράνος και το δόρυ του στέκεται στη μέση. Στα αριστερά του ένας ηλικιωμένος άνδρας, πιθανόν ο πατέρας του. Στα δεξιά του μια γυναίκα με βλέμμα θλιμμένο. Ο νέος την κοιτάζει. Εκείνη κρατά στο χέρι μιαν οινοχόη και μια φιάλη και ετοιμάζεται να κάνει σπονδή. Να χύσει δηλαδή μέρος του κρασιού από τη φιάλη ως ευχή και παράκληση στους θεούς για την ασφαλή επιστροφή του νεαρού πολεμιστή από το μέτωπο, αν και μια άλλη άποψη θέλει τη σπονδή να πραγματοποιείται για την ευημερία του σπιτιού. Το υπόλοιπο κρασί θα το πιουν οι παριστάμενοι.

Τα βλέμματα είναι αρκετά για να εκφράσουν τη σιωπηλή αγωνία και τη θλίψη των γονιών για τον νεαρό πολεμιστή, ο οποίος καλείται να υπερασπιστεί τα πάτρια. Η απλή σύνθεση υπογραμμίζει τη σοβαρότητα της στιγμής και τον πόνο του αποχαιρετισμού.

Τούτο το αγγείο δεν είναι μοναδικό, παρότι εκφράζει μια οικογενειακή και βαθιά συναισθηματική σκηνή. Ηταν της... μόδας τον 5ο αι. π.Χ., κατά τον οποίο η Δημοκρατία έφτασε στην πλέον ώριμη φάση της και δημιουργήθηκε ο Παρθενώνας. Ηταν όμως και αιώνας γεμάτος πολεμικές συγκρούσεις, που άρχισαν από τους Περσικούς Πολέμους και έφτασαν μέχρι τον εμφύλιο Πελοποννησιακό Πόλεμο, όπου οι σκηνές αποχαιρετισμού αυτού του είδους ήταν σχεδόν καθημερινές. Ανάλογες παραστάσεις στα αγγεία ιδιαίτερα ήταν δημοφιλείς καθώς δείχνουν τον πόνο και την αγωνία των οικείων για την αναχώρηση των πολεμιστών.

Μυστήριο η ταυτότητα του καλλιτέχνη

Η πελίκη αποτελεί παραλλαγή του αμφορέα, αλλά είναι συνήθως μικρότερη. Πρωτοεμφανίζεται γύρω στο 520 π.Χ. και απαντά έως τον 4ο αι. π.Χ. Πιθανότατα, το αρχαίο όνομα αυτού του αγγείου ήταν «στάμνος» ή «σταμνίον», ενώ από διάφορες παραστάσεις διαπιστώνεται ότι χάρη στην πλατιά βάση του χρησίμευε ως ευσταθές αποθηκευτικό σκεύος λαδιού.

Το πραγματικό όνομα του ζωγράφου δεν το γνωρίζουμε. Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο συνήθως ο αγγειοπλάστης και ο ζωγράφος του αγγείου ήταν το ίδιο πρόσωπο. Σήμερα, επειδή δεν γνωρίζουμε τα ονόματά τους, έχουν «βαπτιστεί» βάσει των πιο διάσημων έργων τους που έχουν φτάσει ώς τις μέρες μας.

πηγή: tanea.gr