Η προέλευση του Χριστουγεννιάτικου Δέντρου

Glade jul, Viggo Johansen, 1891 - πηγή

Υπάρχει η γενική πεποίθηση ότι το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο ήταν γερμανικής προέλευσης που χρονολογείται από την εποχή του Αγίου Βονιφατίου, ενός Άγγλου ιεραποστόλου στη Γερμανία, τον 8ο αιώνα. Το δέντρο, που αφιερώθηκε στον μικρό Ιησού, αντικατέστησε τις θυσίες στην ιερή βελανιδιά του θεού των Βίκινγκ Όντιν -μερικοί λένε ότι ήταν η βελανιδιά του Θορ.



Ο μύθος αναφέρει ότι ο Βονιφάτιος βρήκε μια ομάδα παγανιστών να ετοιμάζεται να θυσιάσει ένα αγόρι κοντά σε μια βελανιδιά κοντά στην Κάτω Έσση της Γερμανίας. Τότε έκοψε μια βελανιδιά με ένα και μόνο χτύπημα του τσεκουριού του και σταμάτησε τη θυσία. Στη θέση της βελανιδιάς ξεπήδησε ένα μικρό έλατο. Αυτό ήταν το "δέντρο της ζωής", είπε στους παγανιστές και αντιπροσώπευε τον Χριστό.

Μεσαίωνας
Στις αρχές του Μεσαίωνα άρχισε να κυκλοφορεί ένας θρύλος: Όταν ο Ιησούς γεννήθηκε μέσα στο καταχείμωνα, που η φύση κοιμάται, όλα τα δέντρα σε όλο τον κόσμο αποτίναξαν τον πάγο και το χιόνι από πάνω τους για να παράξουν νέους, καταπράσινους βλαστούς. Οι ναοί, την παραμονή των Χριστουγέννων, διακοσμούσαν τα έλατα -γνωστά ως "δέντρα του παραδείσου"- με μήλα. Η ημέρα εκείνη ονομαζόταν "Ημέρα του Αδάμ και της Εύας" και γιόρταζαν με ένα θεατρικό.

Αναγέννηση
Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, υπάρχουν αναφορές ότι τα έλατα χρησιμοποιήθηκαν ως σύμβολο του Χριστιανισμού για πρώτη φορά στην πρωτεύουσα της Λετονίας, Ρίγα, το 1510. Η ιστορία αναφέρει ότι άνδρες με μαύρα καπέλα περνούσαν μπροστά από το House of the Blackheads (ένα κτίριο που ανέγειρε μια συντεχνία άγαμων Γερμανών εμπόρων στη Ρίγα τον 14ο αιώνα) στην πλατεία του Δημαρχείου, και μετά από μια τελετή, το δέντρο καιγόταν. Υπάρχει όμως μια διαφωνία αν ήταν για τα Χριστούγεννα ή για την Τετάρτη τέφρας (Ash Wednesday, μια μέρα στη Σαρακοστής της Καθολικής Εκκλησίας).

Υπάρχουν αναφορές ότι ο Μάρτιν Λούθερ εισήγαγε τον φωτισμό του δέντρου με κεριά στα μέσα του 16ου αιώνα στην Βιτεμβέργη της Γερμανία.

Επιστρέφοντας στο σπίτι του μετά από μια βόλτα μια νύχτα του χειμώνα, λέει η ιστορία, ο Λούθηρος προσπάθησε ανεπιτυχώς να περιγράψει στην οικογένειά του την ομορφιά του έναστρου νυκτερινού ουρανού όπως φαινόταν μέσα από τα δέντρα. Αντ' αυτού, βγήκε, έκοψε ένα μικρό έλατο και έβαλε αναμμένα κεριά πάνω του.

Σε ένα χειρόγραφο του 1605, ένας έμπορος στο Στρασβούργο της Γερμανίας έγραψε ότι στην Γερμανία τα Χριστούγεννα στολίζουν τις αίθουσες με έλατα και "κολλάνε πάνω τους τριαντάφυλλα από το χαρτί με πολλά χρώματα, μήλα, γκοφρέτες, χρυσό και ζάχαρη". Αν και η πώληση των χριστουγεννιάτικων δέντρων αναφέρεται στα μέσα της δεκαετίας του 1500 στο Στρασβούργο, το έθιμο της διακόσμησης των δέντρων μπορεί να είχε αναπτυχθεί από το μεσαιωνικό Παιχνίδι του Παραδείσου (Paradise Play). Αυτό το παιχνίδι ήταν ένα από τα αγαπημένα κατά τη διάρκεια της περιόδου της Μικρής Σαρακοστής, όπως είναι γνωστή η νηστεία των Χριστουγέννων, επειδή τελειώνει με την υπόσχεση του Σωτήρα. Το παιχνίδι επικεντρώνεται γύρω από ένα έλατο γεμάτο με μήλα.

Ελλάδα
Στην Ελλάδα το έθιμο του έλατου ως χριστουγεννιάτικη διακόσμηση ήρθε για πρώτη φορά με τον Βαυαρό Βασιλιά Όθωνα το 1833, που σημαίνει ότι είχε ήδη καθιερωθεί ως έθιμο στους βασιλικούς οίκους της Βόρειας Ευρώπης. Αρχικά στολίστηκε στα ανάκτορα του Ναυπλίου και εν συνεχεία στην Αθήνα, όπου οι κάτοικοι έκαναν ουρές για να το θαυμάσουν.