Η μακρά, παράξενη ιστορία του ιατρικού... νέφτι

Κάποτε, πίστευαν ότι η κατάποσή του θεραπεύει σχεδόν τα πάντα.

 

ΠΡΟΣΟΧΗ! Μην το δοκιμάσετε στο σπίτι!

 

 

 

Το τερεβινθέλαιο, το γνωστό μας νέφτι, είναι κάτι κοινό σε καταστήματα με εργαλεία, αλλά και σε ερμάρια τέχνης.

 

Η τερέβινθος -ή τσικουδιά ή κοκκορεβυθιά ή τσιτσιραβλιά ή τζιτζιραφιά ή τρεμιθκιά, στην Κύπρο, ή κοκορέτσα ή αγριοφυστικιά ή γραμυθιά ή αγράμυθας (Pistacia terebinthus)- είναι ένα δένδρο πολύ γνώριμο στην περιοχή της Μεσογείου, για τους νόστιμους και πικάντικους καρπούς του. Συγγενεύει με τη φιστικιά (Pistacia vera) και το σχίνο (Pistacia lentiscus), από του οποίου τη Χιώτικη ποικιλία εξάγεται η μαστίχα. Κύριος σκοπός της καλλιέργειάς της δεν είναι τα νόστιμα και μυρωδάτα τσίκουδα αλλά η κρεμεντίνα, μια ρητίνη όμοια με το ρετσίνι του πεύκου, από την οποία, μετά από ειδική επεξεργασία (βρασμός), παράγεται η τερεβινθίνη, το γνωστό νέφτι (Chian or Scio turpentine). - πηγή

 

Αυτό το λιπαρό υγρό χρησιμοποιείται εδώ και εκατοντάδες χρόνια ως απωθητικό νερού, αραιωτικό χρωμάτων, διαλύτης, αλλά και φωτιστικό λάδι -είναι πολύ εύφλεκτο, εξ ου και η έκφραση "νέφτι σου βάλανε;". Όμως, για πολλά χρόνια χρησιμοποιούνταν και ως φάρμακο, παρόλο που οι περισσότεροι σύγχρονοι γιατροί θα συμβούλευαν να μην το πιούμε!

Η τερεβινθίνη έχει βαθιές ρίζες στην ιατρική. Το βιβλίο "Looking for Longleaf: The Fall and Rise of an American Forest" αναφέρει ότι οι Ρωμαίοι το χρησιμοποίησαν για τη θεραπεία της κατάθλιψης, οι χειρουργοί του ναυτικού έκαναν ενέσεις σε πληγές με το υγρό να είναι καυτό και οι γιατροί το χρησιμοποίησαν για να σταματήσουν την βαριά αιμορραγία, παρόλο που γνώριζαν τα λιγότερο επιθυμητά αποτελέσματά του.

"Το διορθωμένο λάδι της τερεβινθίνης είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται πολύ λιγότερο απ' ό, τι του αξίζει. Ο λόγος πιθανότατα είναι ότι ο φόβος για την παραγωγή βίαιων επιδράσεων στο πεπτικό σύστημα και στα ουροποιητικά όργανα", έγραψε ένας γιατρός το 1821. Ακόμη, έγραψε ότι η τερεβινθίνη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη θανάτωση εσωτερικών σκουληκιών, καθώς τα έντομα πέθαιναν αμέσως στο υγρό και είπε σε έναν ασθενή που υπέφερε από το παράσιτο ταινία να πίνει τερεβινθίνη κάθε λίγες ώρες. Κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφυλίου, οι γιατροί την χρησιμοποιούσαν τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά για να σταματήσουν μολύνσεις, με αμφίβολα αποτελέσματα.

Όμως το πρόβλημα με το τερεβινθέλαιο δεν ήταν απλώς κάποιες πολύ άσχημες παρενέργειες. Η κατάποση είναι συχνά τοξική, προκαλώντας βλάβη στα νεφρά και αιμορραγία στους πνεύμονες. Γιατί λοιπόν χρησιμοποιήθηκε;

 

 

Είναι πιο εύκολο να κατανοήσουμε γιατί οι γιατροί το χρησιμοποιούσαν κάποτε ως φάρμακο. Η πίσσα πεύκου, ένα άλλο σχετικό προϊόν, εξακολουθεί να είναι ένα χρήσιμο συστατικό φαρμάκων για τα εξανθήματα και τα δερματικά προβλήματα, ενώ το τερεβινθέλαιο, το οποίο θεωρήθηκε επίσης καλό για την υγεία των πνευμόνων, εξακολουθεί να αποτελεί συστατικό του γνωστού Vapor-Rub της Vicks -αν και αναφέρεται ως ανενεργό συστατικό. Επίσης, η τερεβινθίνη είναι αντισηπτικό, και η απαίσια γεύση και τα άσχημα αποτελέσματα μπορούσαν να ερμηνευθούν ως σημάδια ότι λειτουργούσε. "Ο βασιλιάς των [φαρμάκων] ήταν η τερεβινθίνη, ένα προϊόν των πευκοδάσους. Είχε τρία σημαντικά ιατρικά στοιχεία: Μυρίζει έντονα, έχει άσχημη γεύση και καίγεται σαν το δάσος στην φωτιά", έγραψε ένας ιστορικός. Τέλος, έχει την παράξενη παρενέργεια του να κάνει τα ούρα να μυρίζουν σαν... βιολέτες! -κάτι θα ήξερε ο ιστορικός...

 

Η τερεβινθίνη χρησιμοποιήθηκε ευρέως στον αμερικανικό Νότο. Όταν η ιστιοπλοΐα σήμαινε ξύλινα πλοία, τα προϊόντα του πεύκου είχαν μεγάλη ζήτηση για τη στεγανοποίηση των διαρροών και τη συντήρηση του ξύλου. Οι Βρετανοί εκτιμούσαν ιδιαίτερα τα πευκοδάση και με το που βρέθηκαν στην Αμερική έψαχναν πευκοδάση για να παράξουν τα αγαπημένα τους προϊόντα. Έτσι, αναπτρύχθηκε μια "ζώνη τερεβινθίνης" στο Νότο, και ολόκληρα δάση χρησιμοποιήθηκαν για ρητίνη. Για πολλά χρόνια, οι σκλάβοι αναγκάζονταν να κάνουν το δύσκολο, επίπονο έργο της δημιουργίας τερεβινθίνης με χτυπώντας τα πεύκα. Ταυτόχρονα όμως, τους ανάγκαζαν να το παίρνουν ως φάρμακο -μαζί με καστορέλαιο- για οποιαδήποτε ασθένεια. Σήμερα, ορισμένοι Αμερικανοί εξακολουθούν να θεωρούν την τερεβινθίνη, συχνά αναμεμιγμένη με ζάχαρη, ως παραδοσιακή ιατρική.

Στη χρυσή εποχή της φανταστικής ιατρικής για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, η τερεβινθίνη ήταν μια προσθήκη σε πολλά έλαια φιδιών. Κατά τη διάρκεια της Ποτοαπαγόρευσης, το τερεβινέλαιο με γεύση πεύκου χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή ψεύτικου τζιν. Όμως, αν και έχει ισχυρές καθαριστικές ιδιότητες, η τοξικότητά του υπερτερεί κατά πολύ του ενδεχόμενου οφέλους.

από: atlas obscura