Πορτρέτο του Ορτέλιους από τον Peter Paul Rubens, 1633
Σήμερα, πολλοί από εμάς βασίζονται σε κάποια online εφαρμογή πλοήγησης για οδηγίες. Χάρη στην τεχνολογία, μπορούμε να είμαστε σίγουροι γνωρίζοντας ότι οι χάρτες ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Οι χάρτες αποτελούν μία από τις σημαντικότερες εφευρέσεις του ανθρώπου, αλλά ξεκίνησαν ως κάτι περισσότερο από ένα εργαλείο πλοήγησης. Σε όλη την ιστορία, οι άνθρωποι ακολουθούν, δημιουργούν και επικαιροποιούν συνεχώς τους χάρτες ως έναν τρόπο για να περιηγηθούν στον κόσμο. Όμως, οι χάρτες χρησιμοποιήθηκαν και για να απεικονίσουν ανακαλύψεις και να μεταδώσουν νέες ιδέες.
Οι αρχαιότεροι αρχαιολογικοί χάρτες ξεκίνησαν σαν ζωγραφιές σε σπήλαια και εξελίχθηκαν κατά τη διάρκεια της Εποχή των Ανακαλύψεων. Κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα, οι χάρτες ήταν ένα μείγμα δεδομένων, εικασίας και απλής φαντασίας. Η χαρτογραφία έγινε μια διάσημη μορφή τέχνης και σήμερα οι παλιοί χάρτες είναι αντικείμενα που αναζητούν οι συλλέκτες που αποκαλύπτουν ιστορικές και μοναδικές απόψεις του κόσμου.
Ποιος ήταν ο Αβραάμ Ορτέλιος
Πορτρέτο του Ορτέλιους από τον Constant Aimé Marie Cap
Ο Αβραάμ Ορτέλιους (Abraham Ortelius) είναι μια προσωπικότητα-κλειδί στην ιστορία της χαρτογραφίας. Είναι γνωστός ως ο εφευρέτης του άτλαντα, το βιβλίο που περιλαμβάνει πολλούς χάρτες με την ίδια μορφή και στυλ. Ο Ορτέλιους γεννήθηκε στην Αμβέρσα του Βελγίου στις 4 Απριλίου του 1527, στο απόγειο του αναγεννησιακού Ουμανισμού. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, υπήρξε αναβίωση της μελέτης της κλασικής αρχαιότητας, της ιστορίας, των ελληνικών και της φιλοσοφίας σε όλη τη Δυτική Ευρώπη. Ο 16ος αιώνας ήταν μια εποχή εξερεύνησης, επαναστατικών εφευρέσεων και μια νέα άποψη του κόσμου.
Ο Ορτέλιους ήταν συνερπασμένος από τις νέες ανακαλύψεις και τα ταξίδια. Έτσι, άρχισε να συλλέγει βιβλία, εκτυπώσεις, πίνακες ζωγραφικής, χάρτες τοίχων και νομίσματα από όλη την Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στο Πουατιέ της Γαλλίας, ο Ορτέλιους συναντήθηκε με τον χαρτογράφο Γεράρδο Μερκάτορ, ο οποίος τον ενέπνευσε να αρχίσει να κατασκευάζει τους δικούς του χάρτες. Το 1547, ο Ορτέλιους ξεκίνησε την καριέρα του ως βαφέας χαρτών για την Συντεχνία του Αγίου Λουκά (Guild of Saint Luke) -το πιο κοινό όνομα που λάμβανε η Συντεχνία εικαστικών καλλιτεχνών μιας πόλης στις απαρχές της σύγχρονης Ευρώπης και ιδιαίτερα στις Κάτω Χώρες- στην Αμβέρσα και το 1587 έγινε σχεδιαστής χαρτών στην εταιρεία Plantin. Οι πρώτοι χάρτες που συνέταξε ο Ορτέλιους ήταν μεγάλοι χάρτες τοίχων του κόσμου, την Αίγυπτο, τους Αγίους Τόπους, την Ασία, την Ισπανία και τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Χάρτης της Αφρικής του Ορτέλιους, 1608
Ο πρώτος παγκόσμιος άτλας
Η πρώτη σελίδα του Theatrum Orbis Terrarum
Ο πρώτος άτλας του Ορτέλιους είχε τίτλο Theatrum Orbis Terrarum (Το Θέατρο του Κόσμου). Τυπώθηκε πρώτη φορά το 1570. Αποτελούνταν από 53 χάρτες, όλοι με το ίδιο στυλ και μέγεθος, τυπωμένοι σε χάλκινες πλάκες και ταξινομημένοι με βάση την ήπειρο, την περιοχή και το κράτος. Ο άτλας δεν περιείχε σχεδόν κανέναν χάρτη του Ορτέλιους, αλλά είχε άλλων ειδικών που εκτιμούσε εκείνος και στον καθένα ανέφερε τον δημιουργό.
Ο Theatrum Orbis Terrarum είχε τόση επιτυχία, που έπρεπε να ανατυπωθεί ακόμη 4 φορές τον πρώτο χρόνο που δημοσιεύτηκε. Μεταξύ του 1570 και του 1612 ο άτλας είχε 42 εκδόσεις σε 7 γλώσσες, μεταξύ των οποίων λατινικά, αγγλικά, γερμανικά, φλαμανδικά, γαλλικά, ισπανικά και ιταλικά.
Χάρτης που είναι χρωματισμένος με το χέρι. Είναι μέρος του άτλαντα του Ορτέλιους "Theatrum Orbis Terrarum", Αμβέρσα, 1570, χάρτης αρ. 50
Ο παγκόσμιος χάρης του Ορτέλιους
Typus Orbis Terrarum, Ορτέλιους, έκδοση του 1572
Αν και ο άτλας του Ορτέλιους δεν περιείχε χάρτες του, εντούτοις περιείχε τον πιο γνωστό του, τον Typus Orbis Terrarum (1570). Ίσως ένας από τους πιο εμβληματικούς χάρτες που έγιναν ποτέ, καλύπτει ολόκληρο τον κόσμο, από τον έναν πόλο μέχρι τον άλλο, αποκαλύπτοντας το σχήμα και το μέγεθος των ηπείρων με βάση τις γνώσεις της εποχής.
Ο Ορτέλιους σχεδίασε τον χάρτη σύμφωνα με τους προηγούμενους παγκόσμιους χάρτες άλλων χαρτογράφων, αλλά πρόσθεσε και νέες πληροφορίες με βάση τις δικές του εικασίες και εκτιμήσεις. Την εποχή που έγινε ο χάρτης, μεγάλο μέρος της Βόρειας Αμερικής δεν είχε ακόμη εξερευνηθεί, οπότε μεγάλα τμήματα της γεωγραφίας είναι απλώς εικασίες. Η ανατολική ακτογραμμή επεκτείνεται προς τα ανατολικά, απεικονίζοντας τις ανακριβείς μετρήσεις των συντεταγμένων εκείνης της εποχής. Επίσης, στον χάρτη δεν εμφανίζονται ο ποταμός Μισισίπι και οι Μεγάλες Λίμνες.
Πολλά στοιχεία του χάρτη βασίστηκαν σε νέες πληροφορίες που προέρχονταν από εξερευνητές. Για παράδειγμα, οι ακτές της Νοτιοανατολικής Ασίας και του Ινδικού Αρχιπελάγους προήλθαν από τα ταξίδια των Πορτογάλων και οι γνώσεις για την Ασιατική ενδοχώρα βασίζονταν στις αναφορές ταξιδιών του Μάρκου Πόλο από τον 13ο αιώνα.
Ενώ ο χάρτης του Ορτέλιους προηγείται της επίσημης ανακάλυψης της Αυστραλίας το 1606, ο χάρτης διαθέτει μια τεράστια μάζα στην βάση του, η οποία αναφέρεται ως Terra Australis Nondum Cognita (Άγνωστη Νοτια Γη), γεγονός που αποκαλύπτει ότι οι εξερευνητές είχαν ήδη υποθέσει για την ύπαρξή της, αλλά δεν το έχω αποδείξει ακόμα. Ο χάρτης απεικονίζει επίσης την Παπούα Νέα Γουινέα σχεδόν συνδεδεμένη με την Southland, με το λατινικό κείμενο να εξηγεί, "η Νέα Γουινέα, ανακαλύφθηκε πρόσφατα. Υπάρχουν αμφιβολίες αν πρόκειται για νησί ή μέρος της Νότιας Ηπείρου".
Μυθικά θαλάσσια τέρατα
Islandia, Ορτέλιους, 1590
Ο χάρτης Typus Orbis Terrarum -και πολύ άλλοι χάρτες στον άτλαντα του Ορτέλιους- εμφανίζουν μυθικά θαλάσσια τέρατα στους ωκεανούς του κόσμου. Εκείνη την εποχή, οι χάρτες που ήταν διακοσμημένοι με αυτά τα φανταστικά πλάσματα πουλούσαν πολύ καλύτερα απ' όσους δε διέθεταν, ή μπορεί και να έχουν συμπεριληφθεί για πρακτικούς λόγους.
Πολλοί χαρτογράφοι της εποχής ζωγράφισαν από τις εγκυκλοπαίδειες, τα βιβλία με μυθικά τέρατα και τις βιβλικές αναφορές, οπότε αυτά τα θαλάσσια πλάσματα κυμαινόταν από τα αναγνωρίσιμα θηλαστικά μέχρι και σουρεαλιστικά θηρία. Ορισμένοι ιστορικοί πιστεύουν ότι χρησίμευαν ως εικονογραφημένα αρχεία μυθοπλασιών της θάλασσας, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι συμπεριλήφθηκαν σε χάρτες για να προειδοποιήσουν τους ναυτικούς για τους πιθανούς κινδύνους που κρύβονται στους ωκεανούς.
Ίσως, η παράδοση επηρεάστηκε από ελληνορωμαϊκές απεικονίσεις μυθολογικών θηρίων. Ο Ορτέλιους ήταν ένας από τους τελευταίους χαρτογράφους που συμπεριέλαβε θηρία στους χάρτες του. Ο άτλας του δημοσιεύθηκε σε μια εποχή που οι χαρτογράφοι άρχισαν να δίνουν προτεραιότητα στην επιστήμη και την ακρίβεια στην αισθητική. Εφαρμόζοντας και τα δύο νέα ακαδημαϊκά πρότυπα παράλληλα με τις παραδοσιακές απεικονίσεις θαλάσσιων τέρατα, ο Ορτέλιους αγκάλιασε και τις δύο πλευρές της χαρτογράφησης. Έτσι, ο Theatrum Orbis Terrarum σηματοδοτεί μια κεντρική στιγμή στην εξέλιξη της χαρτογραφίας.
από: my modern met
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου