Ένα περίτεχνο πιάνο που βρέθηκε σε ένα πεδίο μάχης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Το Siena Pianoforte έχει δει πολλές περιπέτειες

Ταξίδεψε σε τρεις ηπείρους, σώθηκε από πόλεμο στην έρημο και κατέληξε τυχαία σε κάποιον που το έψαχνε όλο αυτόν τον καιρό.



Το 1942, αφού τα βρετανικά στρατεύματα έδιωξαν τους Ναζί από το Ελ Αλαμέιν στην βόρεια Αίγυπτο, άρχισαν να καθαρίζουν το έδαφος από τις νάρκες και προς έκπληξή τους, ακουγόταν μουσική από το έδαφος. Θαμμένο κάτω από την άμμο, μέσα σε γύψο, ήταν ένα πιάνου, του οποίου οι χορδές δονούνταν από τους μαγνήτες των μηχανημάτων των ναρκαλιευτών. Για λόγους που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί, οι Ναζί είχαν μεταφέρει το πιάνο μέσω της ερήμου της Λιβύης μέχρι το Ελ Αλαμέιν, πριν το εγκαταλείψουν μετά την υποχώρηση.

Είτε από περιέργεια, εκτίμηση ή καθαρή αδιαφορία, οι Βρετανοί δεν το κατέστρεψαν και το μετέφεραν στο Τελ Αβίβ, όπου το παράτησαν -μάλλον ασυνείδητα-, χωρίς να ρίξουν ούτε καν μια ματιά μέσα στον γύψο. Δεν είναι βέβαιο για΄τι δεν το πέταξαν, αλλά δεν πρόκειται για ένα συνηθισμένο πιάνο. Πρόκειται για το περίφημα διακοσμημένο Siena Pianoforte, γνωστό ως Άρπα του Δαβίδ, για να αναφερθούν δύο από τους τίτλους που απέκτησε. Σχεδόν 80 χρόνια μετά την απομάκρυνσή του από την άμμο, το πιάνο πρόσφατα πουλήθηκε για 320.000 δολάρια στο Winner’s Auctions στην Ιερουσαλήμ.

Μερικοί από τους πιο γνωστούς μουσικούς της Ευρώπης έχουν παίξει αυτό το αψεγάδιαστο όργανο με την περίτεχνη ξυλογλυπτική. Το πιάνο, πριν το πάρουν οι Ναζί, ανήκε στην ιταλική βασιλική οικογένεια. Όταν το βρήκαν οι Βρετανοί στο Ελ Αλαμέιν δεν ήξεραν τίποτα για την ιστορία του ή για το πόσο άξιζε.

Λεπτομέρειες με τα χερουβείμ που είναι σκαλισμένα στο πιάνο

Σύμφωνα με ένα άρθρο του 1955 στο Time, οι εργασίες για το πιάνο άρχισαν γύρω στα 1800, στο Τορίνο. Φήμες λένε ότι ο κατασκευαστής τσέμπαλο -πρόγονος των σημερινών πιάνο- Sebastian Marchisio χρησιμοποίησε ξύλο από το ναό του Σολομώντα στην Ιερουσαλήμ, πράγμα απίθανο, αλλά όχι απαραιτήτως αδύνατο, καθώς οι Ρωμαίοι ίσως είχαν μεταφέρει κομμάτια του ναού στην Ιταλία. Πιστεύεται ότι τα κομμάτια χρησιμοποιήθηκαν σε εκκλησίες και ότι ο Marchisio βρήκε το ξύλο μετά από έναν σεισμό που έπληξε μία από αυτές τις εκκλησίες.

Μετά από περίπου 25 χρόνια, τα εγγόνια του Marchisio, Luciano και Raffaelo, έβαλαν τις τελευταίες πινελιές στο όργανο και το έδωσαν στην αδελφή τους Rebecca, που ζούσε στη Σιένα. Εκεί, το πιάνο έγινε κάτι σαν τοπικό αξιοθέατο και εμφανιζόταν τακτικά σε δημόσιες παραστάσεις και εκτιμήθηκε για τον μοναδικό του ήχο -κάτι μεταξύ πιάνο και τσέλο.

Το πιάνο το 1868 - πηγή

Ο Μαρκήσιος της Σιένα σκέφτηκε ότι ένα πιάνο, με αυτόν τον ιδιαίτερο ήχο, άξιζε μια πιο ξεχωριστή εμφάνιση και έτσι, γύρω στα 1860 προσέλαβε δύο καλλιτέχνες για να αναβαθμίσουν την εμφάνισή του. Ένας από τους καλλιτέχνες ήταν ο γιος της Rebecca, Nicodemo Ferri. Το τελικό προϊόν ήταν διακοσμημένο με εικόνες από τις Δέκα Εντολές, περίπου 20 χερουβείμ και εικόνες προσωπικοτήτων όπως ο Γερμανός συνθέτης Γκέοργκ Φρήντριχ Χαίντελ, ο Μότσαρτ και άλλους. Το 1867, αντιπροσώπευσε την Σιένα στην Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού και στη συνέχεια δωρίστηκε στον -τότε ακόμα- πρίγκηπα Ουμβέρτο Β' της Ιταλίας. Στον γάμο του Ουμβέρτου, ο Ούγγρος συνθέτης Φραντς Λιστ έπαιξε το όργανο.

Όταν αργότερα ο Ουμβέρτος ανέβηκε στον θρόνο, το όργανο έγινε γνωστό ως Πιάνο του Βασιλιά και το χρησιμοποιούσαν τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, οι αυλικοί και γνωστοί μουσικοί. Ένας μουσικός που έπαιζε για πολύ ώρα ήταν ο Mattis Yanowsky, ένας Ρώσος-Εβραίος πρόσφυγας του οποίου ο τρόπος που έπαιζε το πιάνο είχε εντυπωσιάσει τον βασιλιά. Ο βασιλιάς είχε πει στον Yanowsky για το πιάνο, αλλά δολοφονήθηκε πριν τον καλέσει να παίξει στην αυλή.

Ο Avner Carmi, με το πιάνο που βρήκε σε ένα παλιατζίδικο στο Τελ Αβίβ

Στοιχειωμένος από τη χαμένη ευκαιρία, ο γέρος πλέον Yanowsky προέτρεψε τον εγγονό του, Avner Carmi -ο ίδιος ένας εκκολαπτόμενος μουσικός- να παίζει μια μέρα το πιάνο για λογαριασμό του προπάππου του. Ο Carmi προσπάθησε, απ' όσο γνωρίζουμε, αλλά δεν είχε τις διασυνδέσεις ώστε να προσκληθεί στην ιταλική αυλή, ενώ αργότερα, είχε προβλήματα με τους Ναζί που πήγαν στην πόλη.

Σε μια σκληρή συστροφή της μοίρας, ο Carmi θα είχε -και θα έχανε- την πρώτη του ευκαιρία να παίξει το πιάνο στο Ελ Αλαμέιν, όπου υπηρετούσε στον Βρετανικό Στρατό. Χρόνια αργότερα, και αφού ο πόλεμος είχε τελειώσει και ο Carmi ζούσε πλέον στο Ισραήλ, βρήκε τυχαία, σε ένα παλιατζίδικο στο Τελ Αβίβ, το γύψινο περίβλημα. Αγόρασε το όργανο φτηνά και καθάρισε τον γύψο με ακετόνη. Μόνο τότε συνειδητοποίησε ότι είχε βρει -εντελώς τυχαία- το πιάνο των ονείρων του προπάππου του. Όντας ο ίδιος κουρδιστής πιάνο, το επισκεύασε επιμελώς, το επανέφερε σε καλή κατάσταση και προσκάλεσε κορυφαίους μουσικούς από όλο τον κόσμο να παίξουν.

Πιθανώς, η ιστορία του πιάνου, με όλες αυτές τις λεπτομέρειες, να είναι ελαφρώς υπερβολική, αλλά φαίνεται αληθινή. Το πιάνο βρέθηκε σε τρεις ηπείρους, επιβίωσε από την λεηλασία και τον πόλεμο στην έρημο και έπεσε στα χέρια ενός ανώνυμου κουρδιστή που τον κυνηγούσε όλη του την ζωή. Μπορεί και να μην είναι κατασκευασμένο από βιβλικό ξύλο, αλλά πρόκειται για ένα όργανο που αξίζει χιλιάδες μύθους.

από: atlas obscura