Ο αστρονόμος του 17ου αιώνα που σχεδίασε το πρώτο ατμοκίνητο όχημα στην ιστορία

 

Στις 9 Οκτωβρίου του 1623, γεννήθηκε στην πόλη Pittem, στο σημερινό Βέλγιο, ο Ferdinand Verbiest. Από τα πρώτα του χρόνια είναι γνωστό ότι σπούδασε ανθρωπιστικές επιστήμες, φιλοσοφία και μαθηματικά στην Μπριζ, το Κόρτρεϊκ και το Λέβεν. Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1641, μπήκε στην Εταιρεία του Ιησού, οι κοινώς γνωστοί Ιησουίτες, η οποία τον έστειλε στη Σεβίλλη για να σπουδάσει θεολογία, όπου το 1655, σε ηλικία 32 ετών, χειροτονήθηκε ιερέας. Ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του στη Ρώμη σπουδάζοντας αστρονομία.

 

 

Ο Verbiest ήθελε να γίνει ιεραπόστολος στην Κεντρική Αμερική, αλλά οι Ιησουίτες είχαν άλλα σχέδια γι' αυτόν. Ο προτεσταντισμός αραίωσε τις τάξεις των Καθολικών στην Ευρώπη και η Εκκλησία έστρεψε το βλέμμα της στην Άπω Ανατολή για να συνεχίσει να αυξάνει τους αριθμούς της. Έτσι, στις 4 Απριλίου του 1657, ξεκίνησε από τη Λισαβόνα για την Κίνα, συνοδευόμενος από ακόμη 35 ιεραπόστολους και τον Πορτογάλο αντιβασιλέα των Ινδιών.

Όταν στις 17 Ιουλίου του 1658, το πλοίο έφτασε στο Μακάο, μόνο δέκα από τους επιβάτες, συμπεριλαμβανομένου του Verbiest, ήταν ακόμα ζωντανοί. Από εκείνη την ημέρα και μέχρι το 1660 ήταν επικεφαλής της αποστολής Shaanxi. Εκείνη τη χρονιά διορίστηκε βοηθός του πατήρ Johann Adam Schall von Bell, ο οποίος ήταν διευθυντής του Αστρονομικού Αστεροσκοπείου του Πεκίνου. Ωστόσο, τον επόμενο χρόνο, η πολιτική κατάσταση οδήγησε σε διώξεις των Ιησουιτών, οι οποίοι αναγκάστηκαν να εξοριστούν στην πόλη Καντόνα (Γκουανγκτζόου), όπου πέθανε ο von Bell.

Το 1669, ο τρίτος αυτοκράτορας της δυναστείας Τσινγκ και δεύτερος αυτοκράτορας Τσινγκ που κυβέρνησε την Κίνα, Κανγκσί, που ήταν 15 ετών, ενημερώθηκε ότι είχαν βρεθεί σοβαρά λάθη στο ημερολόγιο για το 1670, που είχε συντάξει ο Κινέζος αστρονόμος Yang Guangxian, ένας από τους κύριους αντιπάλους των Ιησουιτών. Έτσι, κάλεσε δημόσια δοκιμασία για να συγκρίνει τα πλεονεκτήματα της κινεζικής και της ευρωπαϊκής αστρονομίας, στην οποία ο Yang και ο Verbiest βρέθηκαν αντιμέτωποι.

 

Μερικά από τα όργανα που δημιούργησε ο Verbiest βρίσκονται ακόμα στην κορυφή του Αρχαίου Αστρονομικού Παρατηρητηρίου στο Πεκίνο 

Η δοκιμασία συνίστατο στην πρόβλεψη τριών πραγμάτων: το μήκος της σκιάς που ρίχνει ένας γνώμονας το μεσημέρι μιας δεδομένης ημέρας, τις απόλυτες και σχετικές θέσεις του Ήλιου και των πλανητών σε μια δεδομένη ημερομηνία, και τον ακριβή χρόνο μιας προβλεπόμενης σεληνιακής έκλειψης. Ο Verbiest επικράτησε και στις τρεις δοκιμασίες, κυρίως χάρη στην πρόσβασή του στους Πίνακες Ροδόλφιν, τον αστρικό κατάλογο και τους πλανητικούς πίνακες που εκδόθηκαν από τον Κέπλερ το 1627, και τη χρήση τηλεσκοπίων.

Ο αυτοκράτορας τον διόρισε διευθυντή του Αστρονομικού Αστεροσκοπείου του Πεκίνου και επετράπη στους εξόριστους Ιησουίτες να επιστρέψουν στις αποστολές τους. Ο Verbiest διόρθωσε το ημερολόγιο, στο οποίο ο Yang είχε προσθέσει έναν επιπλέον μήνα χωρίς λόγο για να κρύψει άλλα λάθη και να ευθυγραμμίσει τους σεληνιακούς μήνες με το ηλιακό έτος.

Έτσι, έγινε δάσκαλος του αυτοκράτορα, διδάσκοντάς του γεωμετρία, φιλοσοφία και μουσική και τον συνόδευε στις συχνές του αποστολές σε όλη την αυτοκρατορία. Ο Verbiest αφοσιώθηκε σε πολλά έργα. Μετάφρασε τα πρώτα έξι βιβλία του Ευκλείδη στην γλώσσα Μάντσου, κατασκεύασε ένα υδραγωγείο, έφτιαξε 132 κανόνια για τον αυτοκρατορικό στρατό και σχεδίασε μέχρι και ένα άρμα.

 

Επίσης, δημιούργησε νέους χάρτες αστεριών, οι οποίοι επέτρεψαν στον αυτοκράτορα να γνωρίζει την ώρα τη νύχτα, και συνέταξε έναν πίνακα με όλες τις εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης για τα επόμενα 2.000 χρόνια. Στη συνέχεια εργάστηκε για την ανοικοδόμηση και τη βελτίωση του Αστρονομικού Παρατηρητηρίου, οι εργασίες στο οποίο ολοκληρώθηκαν το 1673.

 

Τα όργανα που δημιούργησε ο Verbiest στο Αυτοκρατορικό Αστεροσκοπείο του Πεκίνου

 
Εκτιμώντας ότι όλα τα όργανα του αστεροσκοπείου ήταν απαρχαιωμένα, τα μετέφερε σε ένα μουσείο και σχεδίασε έξι νέα:

Μια βάση αλταζιμούθιου για τηλεσκόπια, που επιτρέπει τη μέτρηση της θέσης των ουράνιων σωμάτων σε σχέση με τον ουράνιο ορίζοντα και το ζενίθ.
Μια ουράνια σφαίρα διαμέτρου δύο μέτρων, που χρησιμοποιείται για τη χαρτογράφηση και την αναγνώριση ουράνιων αντικειμένων.
Μια εκλειπτική σφαίρα διαμέτρου περίπου δύο μέτρων, που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της διαφοράς στο εκλειπτικό μήκος και τα γεωγραφικά πλάτη των ουράνιων σωμάτων.
Μια ισημερινή αρτηριακή σφαίρα ίσου μεγέθους, που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση του πραγματικού ηλιακού χρόνου και της διαφοράς στη δεξιά ανάταση και απόκλιση των ουράνιων σωμάτων.
Ένα τεταρτημόριο αλταζιμούθιου, ακτίνας δύο μέτρων, για τη μέτρηση υψομέτρου ή αποστάσεων ζενίθ των ουράνιων σωμάτων.
Και έναν εξάντα με ακτίνα 2,44 μέτρα, για τη μέτρηση της γωνίας ανύψωσης ενός ουράνιου αντικειμένου πάνω από τον ορίζοντα.

 

Τα όργανα που δημιούργησε ο Verbiest στο Αυτοκρατορικό Αστεροσκοπείο του Πεκίνου 

Όλα αυτά τα όργανα ήταν πολύ μεγάλα, από ορείχαλκο και ήταν πλούσια διακοσμημένα με ανατολίτικα μοτίβα και τεράστιους χάλκινους δράκους ως στηρίγματα. Παρά το μέγεθος και το βάρος τους, ήταν εύκολα στον χειρισμό, αποδεικνύοντας τη μεγάλη ικανότητα του Verbiest στον μηχανικό σχεδιασμό.

Είναι επίσης γνωστό ότι πειραματίστηκε με τον ατμό για να κινήσει πλοία και, γύρω στο 1672, σχεδίασε ένα ατμοκίνητο όχημα ως παιχνίδι για τον αυτοκράτορα. Το περιγράφει στο χειρόγραφό του Astronomia Europea (ολοκληρώθηκε το 1681 και δημοσιεύτηκε στη Γερμανία το 1687), όπου ο Verbiest χρησιμοποιεί για πρώτη φορά στην ιστορία τον όρο κινητήρας με τη σημερινή του σημασία.

Όπως έγραψε, μόνο με ένα γέμισμα κάρβουνο, το όχημα μπορούσε να κινηθεί περισσότερο από μία ώρα. Αν και λόγω του μικρού του μεγέθους -μόλις 65 εκατοστά- δε σχεδιάστηκε για τη μεταφορά επιβατών, ήταν το πρώτο όχημα ικανό να κινείται με τη δύναμη ενός αυτόνομου κινητήρα.

Δεδομένου ότι η ατμομηχανή δεν είχε ακόμη εφευρεθεί, ο Verbiest στήριξε το σχέδιό του στην αιολόσφαιρα, επίσης γνωστή ως μηχανή του Ήρωνα, του Έλληνα μαθηματικού του 1ου αιώνα μ.Χ. Ο ατμός παρήχθη σε ένα λέβητα σε σχήμα μπάλας και έβγαινε μέσω ενός σωλήνα στο πάνω μέρος από όπου κατευθυνόταν σε μια απλή τουρμπίνα που τροφοδοτούσε τους πίσω τροχούς.

 

Το ατμοκίνητο του Verbiest

 

Ωστόσο, είναι άγνωστο αν το σχέδιο του Verbiest κατασκευάστηκε ποτέ, καθώς καμία άλλη πηγή δεν το αναφέρει, ούτε έχουν σωθεί τα αυθεντικά σχέδιά του. Πάντως, αν συνέβη κάτι τέτοιο, και έχοντας ο Verbiest στη διάθεσή του Κινέζους μεταλλουργούς, ικανούς να κατασκευάσουν όργανα ακριβείας, θα ήταν το πρώτο αυτοκινούμενο όχημα στην ιστορία.

Ο Verbiest πέρασε την υπόλοιπη ζωή του στο Πεκίνο, όπου πέθανε στις 28 Ιανουαρίου του 1688, από τραύματα που υπέστη μετά από πτώση από άλογο. Τάφηκε στο νεκροταφείο των Ιησουιτών Zhalan, κοντά στον φίλο και δάσκαλό του von Bell. Ήταν ο μόνος Δυτικός σε ολόκληρη την ιστορία της Κίνας στον οποίο δόθηκε μεταθανάτιο όνομα από έναν αυτοκράτορα: Nan Huai Ren.

 

Το αντίγραφο της ουράνιας σφαίρας έξω από το Verbiest Institute του Πανεπιστημίου του Λέβεν 

Το 1988 η κινεζική κυβέρνηση δώρισε ένα ακριβές αντίγραφο της σφαίρας του Verbiest στο Πανεπιστήμιο του Λέβεν στο Βέλγιο, το οποίο σήμερα βρίσκεται έξω από το ινστιτούτο που φέρει το όνομα του Ιησουίτη. Ζυγίζει 3.850 κιλά και εμφανίζει 1.888 αστέρια και ουράνια σώματα συνολικά, τα οποία είναι χαραγμένα πάνω σε μπρούτζο, έναν αριθμό που ήταν γνωστός όταν την δημιούργησε ο Verbiest.

από: amusing planet