Μια σύντομη ιστορική αναδρομή στα δηλητήρια

Δηλητηρίαση με αρσενικό του ποιητή Τόμας Τσάτερτον, πίνακας του Χένρι Γουόλις, 1856

 

Από τον θάνατο του Σωκράτη, μέχρι την διπλή αυτοκτονία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας του Σαίξπηρ, τα δηλητήρια έχουν... γοητεύσει τον κόσμο. Για όσους είναι περίεργοι για την ιστορία τους ή απλώς ενθουσιάζονται από την ύπαρξή τους, δείτε μια σύντομη ιστορία της δηλητηρίασης.

Τα δηλητήρια έχουν μια θανατηφόρα ιστορία πολύ παλιά στο χρόνο. Απ' όταν οι άνθρωποι ασχολούνταν με τα φυτά, τα δηλητήρια ήταν πάντα εκεί. Όπως είπε κάποτε ο Παράκελσος, ο πατέρας της τοξικολογίας, "το δηλητήριο είναι σε όλα και τίποτα δεν είναι χωρίς δηλητήριο. Η δοσολογία το κάνει είτε δηλητήριο είτε φάρμακο".

 

Στα 1600, ήταν της μόδας τα ερμάρια για δηλητήρια, ενώ τα κούφια βιβλία έγιναν μυστικά καταφύγια για δηλητηριώδη και φαρμακευτικά φυτά. Το ερμάριο που βλέπουμε πιο πάνω, με τα συρτάρια με ασημένια πόμολα και προσεγμένες ετικέτες, βγήκε σε δημοπρασία το 2008 και περιείχε τα πάντα, από οπιούχα παπαρούνα -ένα πολύ γνωστό ναρκωτικό που χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για τη θεραπεία στομαχικών διαταραχών- μέχρι μπελαντόνα -ένα δηλητήριο που ευθύνεται για τη δολοφονία πολλών συζύγων αυτοκρατόρων κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, καθώς και για την ναυτία. Όπως γίνεται ήδη αντιληπτό, το δηλητήριο για κάποιον είναι το φάρμακο για κάποιον άλλο.

 

 

 

 

 

Είναι απίθανο ένας δολοφόνος ή ένας συνήθης δηλητηριαστής να έχει ένα από αυτά τα κομμάτια της τέχνης της αλχημείας. Είναι απίθανο δηλαδή, να είναι τόσο εμφανή τα δηλητήρια. Πιθανώς, αυτά τα βιβλία βρίσκονται στα ράφια συλλεκτών των μεταγενέστερων γενεών που γοητεύτηκαν από το περιεχόμενό τους και πρόσθεσαν μερικά ακόμα με την πάροδο των χρόνων.

 

 

Εκτός από τα ερμάρια και τα βιβλία, υπάρχουν και τα γνωστά και ως "δηλητηριώδη δαχτυλίδια", στα οποία, πίσω από τη στεφάνη τους υπάρχει ένας μικροσκοπικός χώρος για το δηλητήριο, όπως διαθέτει χώρο ένα μενταγιόν. Αυτά τα κοσμήματα προέρχονται από την Ινδία, αλλά σύντομα έφτασαν και στην Ευρώπη και, μέχρι τον Μεσαίωνα, χρησιμοποιήθηκαν για να κρύψουν λείψανα αγίων -όπως κόκαλα και δόντια-, ενώ φοριόνταν και ως φυλαχτό για προστασία. Αργότερα, κατά τη ρομαντική περίοδο της Αναγέννησης, τα κοσμήματα χρησιμοποιήθηκαν για να φυλάσσονται κολόνιες, τούφες μαλλιών και πορτρέτα αγαπημένων προσώπων.

 

Σύντομα όμως άρχισαν να χρησιμοποιούνταν και για πιο ύπουλους σκοπούς. Μια ελαφριά στροφή του χεριού θα μπορούσε να αδειάσει το δηλητήριο στο φαγητό ή το ποτό ενός εχθρού ή να διευκολύνει την αυτοκτονία του χρήστη, προκειμένου να αποκλείσει τη σύλληψη ή τα βασανιστήρια. Η Ιταλίδα ευγενής Λουκρητιά Βοργία πιστεύεται ότι, για να απομακρύνει τους πολιτικούς της αντιπάλους, ήταν επιδέξια με τη χρήση τέτοιων δαχτυλιδιών -όπως έκανε το ίδιο, όπως λένε κάποιοι, και με τον αδερφό της.
 

Στην Ιταλία, μέχρι σήμερα, όταν κάποιος βάζει ποτό ενώ κρατάει το μπουκάλι με το πίσω μέρος του χεριού στραμμένο προς τα κάτω -έτσι ώστε να πέσει κάτι από τη στεφάνη του δακτυλίου- ονομάζεται versare alla traditora ("όπως βάζει ο προδότης") και εξακολουθεί να θεωρείται προσβλητικό.

 

Η Marie de Brinvilliers δηλητηριάζει ένα θύμα της, Le Petit Journal Illustre, 1931

 

Σε όλη την Ιστορία έχουν υπάρξει μυθικές, φανταστικές, εσκεμμένες ή τυχαίες δηλητηριάσεις. Το 1672, κυκλοφόρησε μια φήμη στις Βερσαλίες ότι ένα δίκτυο μαντισσών, ουσιαστικά οι πρώτοι σύγχρονοι Ευρωπαίοι φαρμακοποιοί, προμήθευε δηλητήριο χιλιάδες πολίτες και η αστυνομία μπήκε στο εργαστήριο ενός πρόσφατα αποθανόντος λοχαγού του στρατού, του Jean Baptiste Godin de Sainte-Croix, που είχε γίνει αλχημιστής. Υποτίθεται ότι λοχαγός πέθανε ως αποτέλεσμα της έκθεσής του στις θανατηφόρες χημικές ουσίες του, έχοντας αφήσει πίσω του μια σειρά από ενδείξεις που θα ξεκινούσαν ένα κυνήγι μαγισσών μεταξύ των υψηλότερων βαθμίδων της κοινωνίας. Σε ένα κόκκινο δερμάτινο μπαούλο που του ανήκε, βρέθηκαν μια σειρά από επιστολές που είχε γράψει με κάθε λεπτομέρεια σχετικά με τις δηλητηριάσεις που ενοχοποιούσαν, τόσο τον ίδιο, όσο και την ερωμένη του, μια παντρεμένη αριστοκράτισσα με το όνομα Marie de Brinvilliers.

 

Jane Toppan

 

Ένας από τους απλούστερους τρόπους για να κρύψει κανείς το δηλητήριο ήταν μέσω μιας στολής. Κατά τη διάρκεια της Χρυσής Εποχής, η νοσοκόμα Jane Toppan έπαιρνε μορφίνη και ατροπίνη με νόμιμα μέσα και αρχικά χρησιμοποίησε τις ουσίες για να "σκοτώσει με έλεος" τα βαριά άρρωστα θύματά της. Αυτό σταδιακά κλιμακώθηκε και τελικά άρχισε να χρησιμοποιεί αντισταθμιστικά φάρμακα για να κρατά μαζί της τους αγαπημένους της ασθενείς στο νοσοκομείο, προτού η νοσηρή περιέργεια την ωθήσει να πειραματιστεί με τους αβοήθητους.

 

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, η Madame Popova διαχειριζόταν μια εταιρία δολοφόνων στη Ρωσία και ειδικευόταν στο να σκοτώνει σκληρούς συζύγους, έναντι αμοιβής. Αφού πρώτα τους γνώριζε και στη συνέχεια δηλητηρίαζε το φαγητό ή το ποτό τους, δολοφόνησε πάνω από 300 άνδρες. Ο όχλος ήταν έτοιμος να την λιντσάρει, αλλά σώθηκε και τελικά τέθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα, όπου παρέμεινε αμετανόητη.

Υπήρξαν όμως και τραγικά τυχαίες δηλητηριάσεις. Το 1858, περισσότεροι από 200 άνθρωποι δηλητηριάστηκαν και 21 σκοτώθηκαν, όταν ένας προμηθευτής πούλησε κατά λάθος λάθος βαρέλι προϊόντος σε έναν πωλητή καραμελών. Επειδή η ζάχαρη ήταν ακριβή εκείνη την εποχή, ο πωλητής είχε αρχίσει να αντικαθιστά λίγη από τη ζάχαρη με γύψο σε σκόνη. Εξαιτίας μιας μοιραίας και απρόσεκτης ανταλλαγής, μια παρτίδα από καραμέλες μέντας ανακατεύτηκαν κατά λάθος με αρσενικό και πουλήθηκαν στην αγορά. Από αυτούς που αγόρασαν και έφαγαν τα γλυκά, μέσα σε μια μέρα, 21 άνθρωποι πέθαναν και άλλοι 200 ​​περίπου αρρώστησαν βαριά με δηλητηρίαση από αρσενικό. Το ατύχημα, γνωστό ως Bradford Sweets Poisoning, συνέβαλε στον νόμο για τα φαρμακεία το 1868 στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Στα σαλούν της Παλιάς Δύσης, εν αγνοία των περισσοτέρων, πολλά ουίσκι περιείχαν στρυχνίνη, ένα θανατηφόρο δηλητήριο που, σήμερα, χρησιμοποιείται πιο συχνά ως φυτοφάρμακο, ιδιαίτερα για τη θανάτωση μικρών πτηνών και τρωκτικών. Ωστόσο, η αραιωμένη στρυχνίνη πιστεύεται ότι έχει θεραπευτικά αποτελέσματα, μια πεποίθηση που ενισχύεται από το γεγονός ότι σε πολλές πόλεις, το δηλητηριασμένο ουίσκι εξακολουθούσε να είναι πιο ασφαλές από ότι το τοπικό νερό. Ωστόσο, όπως γράφει ο ιστορικός C.W. Bayer, "όταν περνούσαν τα ευχάριστα αποτελέσματα της στρυχνίνης στο ουίσκι, εμφανίστηκαν μυϊκοί σπασμοί και το δέρμα εκείνου που το είχε καταναλώσει σέρνονταν σαν να καλύπτονταν από δεκάδες ταραντούλες". Η εξαιρετικά τοξική ουσία χρησιμοποιήθηκε ευρέως και σε μικρές δόσεις ως ενισχυτικό αθλητικής απόδοσης (ντοπάρισμα) και ψυχαγωγικό διεγερτικό στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου αιώνα.

Ακόμη χειρότερα, την δεκαετία του 1920, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δηλητηρίασε σκόπιμα το αλκοόλ λόγω της Ποτοαπαγόρευσης. Σε μια προσπάθεια επιβολής της Ποτοαπαγόρευσης στην Αμερική, το Γραφείο Απαγόρευσης ενίσχυσε σκόπιμα τη βιομηχανική αλκοόλη με μεθανόλη, το γνωστό ξυλόπνευμα. Ξαφνικά, με τους λάτρεις να στρέφονται στο βιομηχανικό αλκοόλ για να ανταποκριθούν στη ζήτηση, το παράνομο αλκοόλ δεν ήταν απλά δυνατό, ήταν θανατηφόρο. Την Πρωτοχρονιά του 1927, μόνο στη Νέα Υόρκη, 41 άνθρωποι πέθαναν σε ένα νοσοκομείο και υπολογίζεται ότι οι δηλητηριάσεις σκότωσαν μεταξύ 10.000 και 50.000 Αμερικανούς. Άνθρωποι όπως ο Wayne Wheeler, δικηγόρος των ΗΠΑ και υπέρμαχος του κινήματος της εγκράτειας, προσπάθησαν να δικαιολογήσουν την απόφαση υποστηρίζοντας ότι δεν υπήρχε υποχρέωση προστασίας της ζωής των πολιτών που παραβίασαν το νόμο θέλοντας να γιορτάσουν καταναλώνοντας αλκοόλ.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, το δηλητήριο έγινε ένα από τα πιο θανατηφόρα όπλα. Παρόλο που ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Νέρων πιστεύεται ότι χρησιμοποίησε κυανιούχο δαφνόνερο ως δηλητήριο για να απομακρύνει ανεπιθύμητα μέλη της οικογένειάς του, η χημική ένωση ανακαλύφθηκε επίσημα το 1782 από μια σουηδική ένωση που την παρασκεύασε από τη χρωστική ουσία πρωσικό μπλε. Κατά τη διάρκεια του Γαλλο-πρωσικού πολέμου το 1879, ο Ναπολέων Γ' παρότρυνε τα στρατεύματά του να βουτήξουν τις ξιφολόγχες τους στο δηλητήριο και, το 1915, οι γερμανικές δυνάμεις δηλητηρίασαν τους στρατιώτες δύο γαλλικών μεραρχιών στο Υπρ του Βελγίου στο Δυτικό Μέτωπο εκτοξεύοντας περισσότερους από 150 τόνους θανατηφόρου αερίου χλωρίου. Ήταν η πρώτη μεγάλη επίθεση με αέριο από τους Γερμανούς και κατέστρεψε τη συμμαχική γραμμή.

 

Κενά δοχεία Zyklon B (Κυκλώνα Β) που βρέθηκαν σε στρατόπεδο εξόντωσης των Ναζί από τους Συμμάχους - πηγή

 

Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ανείπωτες φρικαλεότητες διαπράχθηκαν από τους Ναζί που χρησιμοποίησαν το Zyklon B (κυάνιο) για να διαπράξουν μαζικές δολοφονίες σε στρατόπεδα θανάτου. Τελικά, το κυάνιο χρησιμοποιήθηκε σε μαζικές αυτοκτονίες από τον γερμανικό λαό. Η Εύα Μπράουν, μετά τον θάνατο του Χίτλερ, δάγκωσε μια κάψουλα κυανίου και στη συνέχεια αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι για να αποφύγει έναν αναπόφευκτα φρικτό θάνατο καθώς ο Κόκκινος Στρατός πλησίαζε το καταφύγιό τους. Ο υπουργός προπαγάνδας των Ναζί, Γιόζεφ Γκέμπελς, και η σύζυγός του δηλητηρίασαν έξι από τα παιδιά τους, πριν δαγκώσουν και οι ίδιοι τις δικές τους κάψουλες κυανίου λίγο αργότερα.

 

 

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου στη δεκαετία του 1950, η CIA προσέλαβε έναν μάγο ονόματι John Mulholland για να γράψει ένα "μαγικό βιβλίο" για κατασκόπους, ένα εγχειρίδιο για την εσφαλμένη κατεύθυνση, την απόκρυψη και τη σκηνοθεσία. Στη δεκαετία του 1970, το διαβαθμισμένο έγγραφο θεωρήθηκε χαμένο όταν καταστράφηκε, αλλά πρόσφατα, επανεμφανίστηκαν εγχειρίδια, όταν ο συνταξιούχος αξιωματικός της CIA Ρόμπερτ Γουάλας ανακάλυψε το αρχείο το 2007 και το έδωσε στο κοινό. Το εγχειρίδιο, συμπληρωμένο με εικονογραφήσεις, εξηγούσε πώς οι κατάσκοποι μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν δεξιότητες για να δηλητηριάσουν το ποτό ενός εχθρού και να κλέψουν κρυφά έγγραφα για να ολοκληρώσουν τις μυστικές αποστολές τους. Για να ρίξει κάποιος κρυφά ένα χάπι στο ποτό του θύματος, αρκούσε η φιλική χειρονομία του να ανάψει το τσιγάρο του. Το έργο του Mulholland ήταν μέρος ενός μεγαλύτερου μυστικού έργου της CIA, με τίτλο "MkUltra", με το οποίο ήθελαν να κατανοήσουν και να αντικρούσουν τους ισχυρισμούς ότι οι Ρώσοι είχαν καταφέρει τον έλεγχο του μυαλού και άλλες ανορθόδοξες τεχνικές ανάκρισης και παρακολούθησης. Στο βιβλίο του Γουάλας, περιγράφεται λεπτομερώς πώς οι χημικοί του MkUltra προσπάθησαν να αναπτύξουν "αόρατα" μελάνια και δηλητήρια που προέρχονται από το δηλητήριο των οστρακόδερμων και της κόμπρας.

 

Βάζο φαρμάκου για τη συνταγή του Μιθριδάτη, 1580

 

Τα δηλητήρια όμως έχουν και αντίδοτα. Τον 1ο αιώνα π.Χ., ο βασιλιάς του Πόντου και της Μικράς Αρμενίας στη βόρεια Μικρά Ασία από το 120 π.Χ. έως το 63 π.Χ. και ένας από τους πιο επιτυχημένους εχθρούς της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, ο Μιθριδάτης Στ' ο Ευπάτωρ (από τον οποίο προέρχεται ο όρος "Μιθριδατισμός", που σημαίνει η πρακτική της αυτοπροστασίας από τη δράση ενός δηλητηρίου μέσω της σταδιακής αυτοχορήγησης σε μη θανατηφόρες δόσεις), επινόησε μια ημι-μυθική θεραπεία με τουλάχιστον 65 συστατικά για να χρησιμοποιηθεί ως αντίδοτο για τη δηλητηρίαση. Κατά τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, ήταν ένα από τα πιο περίπλοκα και περιζήτητα ναρκωτικά, ιδιαίτερα στην Ιταλία και τη Γαλλία, όπου ήταν σε συνεχή χρήση για αιώνες. Η μέθοδος του Μιθριδάτη ήταν τόσο επιτυχής στην οχύρωση του σώματος ενάντια στα δηλητήρια, που, όταν ο ίδιος, βλέποντας του τέλος του, προσπάθησε να αυτοκτονήσει, κανένα δηλητήριο δεν είχε επίδραση στον οργανισμό του και, σύμφωνα με κάποιους θρύλους, ζήτησε από έναν Γαλάτη μισθοφόρο να τον σφάξει. Στο ντουλάπι του, βρέθηκε η ιδιόχειρη συνταγή για το φημισμένο αντίδοτο.

από: messy nessy chic